Lâu nay, làng lụa Nha Xá thuộc xã Mộc Nam, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam được mệnh danh là lụa “á hậu”, chỉ xếp sau lụa Vạn Phúc - Hà Đông. Tôi và cô bạn không cưỡng nổi tò mò về cách làm ra những thớ lụa mềm mượt, nên quyết rủ nhau làm chuyến phượt xe máy về thăm ngôi làng trứ danh này.

Làng Nha Xá nằm bên đê sông Hồng, ngay dưới chân cầu Yên Lệnh nối hai tỉnh Hưng Yên và Hà Nam. Đi trên con đê đầu làng, xuất hiện trước mắt chúng tôi là làng Nha Xá với những ngôi nhà cao tầng khang trang, không khí trong lành và thoáng mát.

Làng lụa Nha Xá rộn rã âm thanh của tiếng máy dệt

"Cánh đồng" lụa với đủ màu sắc vô cùng đã mắt

Càng vào sâu trong làng, thanh âm lạch cạch từ những chiếc máy dệt vang dội vào tai mỗi lúc một rõ hơn.

Theo người dân làng Nha Xá, những năm 1930, làng nghề phát triển rất hưng thịnh, lụa Nha Xá có mặt ở khắp trong nam ngoài bắc thậm chí xuất khẩu cả thị trường nước ngoài. Tuy nhiên, có thời gian lụa Nha Xá bị cạnh tranh quyết liệt bởi hàng Trung Quốc giá rẻ tràn sang. Nhưng nhờ những hộ tâm huyết với nghề lụa mà thương hiệu lụa Nha Xá được gìn giữ bền vững cho đến ngày nay.

Lụa khi phơi phải căng hai đầu rồi nẹp tre để giữ tấm lụa được thẳng

Chúng tôi đi khắp làng, thấy nhà nào cũng bận rộn làm việc. Từ cụ già đến trẻ nhỏ, ai cũng tham gia vào các công đoạn, người dệt, người nhuộm vải, người căng tơ, phơi lụa. Nếu bạn đến đây vào những ngày nắng to sẽ còn được chiêm ngưỡng cả "cánh đồng" lụa với đủ màu sắc vô cùng đã mắt.

Lụa phải được phơi ở những bãi đất trống có diện tích rộng

Xem hết các khâu làm lụa mới biết rằng để có một tấm lụa thành phẩm phải trải qua nhiều công đoạn và không đơn giản chút nào, từ hàng đũi, tơ se, lụa hoa, lanh hay khăn xoắn, khăn trải bàn…

Trước kia, gia đình nào ở Nha Xá cũng làm đủ các công đoạn. Nhưng nay, hầu hết các hộ đều gia công từng khâu riêng biệt. Có lẽ vì thế mà lụa Nha Xá có chất lượng ngày càng tốt hơn và chuyên môn hóa hơn.

Chúng tôi vào thăm xưởng lụa của anh chị Hoạt Hà, một trong những xưởng lớn của làng chuyên cung cấp cho các thương buôn ở Sài Gòn - Hà Nội, nơi hàng chục công nhân liên tục làm việc. Chị Hà tự hào kể: “Lụa Nha Xá mang danh á hậu nhưng thực tế lụa Nha Xá đang rất được ưa chuộng. Nhiều người bên làng lụa Vạn Phúc bỏ nghề nay cũng tìm về Nha Xá mua sản phẩm của chúng tôi”.

Khăn thành phẩm với đủ màu sắc

Khăn lụa được tết thành từng búi trông bắt mắt

Qua rất nhiều công đoạn, sản phẩm cuối cùng chờ xuất ra thị trường

Nguồn: IHay