Đền, chùa Mõ thuộc xã Ngũ Phúc huyện Kiến Thụy, Hải
Phòng, nằm cách trung tâm huyện khoảng 4km sát ngay bên đường quốc lộ.
Đền Mõ thờ Quỳnh Trân công chúa, người đã có công khai hoá mảnh đất này.
Năm Quí Mùi (1283), công chúa
xin vua Trần Thánh Tông cho xuất gia qui y nơi cửa Phật và được chấp
thuận. Công chúa đã chọn đất thuộc làng Nghi Dương (thuộc huyện Nghi
Dương, phủ Kinh Môn, trấn Hải Dương) làm nơi lập am. Sau đó bà chiêu mộ
dân đến khai hoang lập ấp, rồi cùng với dân xây dựng lại thành ngôi chùa
Mõ .
Theo lời kể dân gian công chúa đặt
hiệu lệnh bằng tiếng mõ để mọi người nghe đó mà nghỉ ngơi, ăn uống, đi
làm...nên mọi người gọi công chúa là “ Bà chúa Mõ”, rồi tụ tập trai
tráng mở vật cầu trời cho mưa thuận gió hòa, có nước cho nhà nông cấy
trồng, mùa màng tươi tốt. Tháng 11 năm Mậu Thân, công chúa viên tịch.
Thi hài được đưa về chùa Tư Phúc ở kinh sư lập tháp an táng. Vua Trần
Anh Tông ra sắc chỉ tặng phong Trần Triều A Nương Thiên Thụy Quỳnh Trân
công chúa, ban cấp 300 quan tiền đồng cho 5 xã rước sắc phong về xã Nghi
Dương lập đền thờ. Đền Mõ có từ đó và được lưu giữ đến ngày nay.
Đền được xây dựng cạnh chùa tạo thành một quần thể kiến trúc thống nhất. Đền Mõ nằm trong khuôn viên có diện tích 12.724m2,
bên cạnh đền là một chùa cổ, (gọi là chùa Mõ) có cây gạo cổ thụ trên
700 năm, cành lá xum xuê tỏa bóng. Từ ngoài vào là con đường nhỏ chạy
dài xuyên qua Tam quan gọi là Thần đạo. Theo "thần đạo", chạy thẳng vào
là gian tiền đường (nhân dân quen gọi là cung đệ tam), hai bên là hai
toà giải vũ 5 gian, 2 trái. Kiến trúc của đền gồm 3 toà nhà, bố cục theo
kiểu “Tiền nhất hậu đinh”, gồm 5 gian tiền đường (cung đệ tam), 5 gian
đại bái (cung đệ nhị) và 2 gian hậu cung hình chuôi vồ. Các toà nhà kề
sát nhau tạo cho đền mang dáng vẻ thâm nghiêm và trang trọng. Toà tiền
đường xây theo kiểu "tường hồi bổ trụ giật tam cấp", tạo cho ngôi đền
mang dáng vẻ vững chắc. Ba gian trung tâm toà tiền đường lắp hệ thống
cửa gỗ lim kiểu "cửa tùng cung khách" chắc chắn và đẹp. Tượng Quỳnh Trân
công chúa được đặt trong khám ở gian hậu cung, nơi trang nghiêm của
ngôi đền. Hơn 700 năm đã trôi qua, lịch sử đã bao bước thăng trầm nhưng
đền chùa Mõ vẫn được gìn giữ như thủa ban đầu bằng lòng thành kính của
người dân nơi đây. Hàng năm lễ hội đền chùa Mõ vẫn được tổ chức vào mồng
6 tháng Giêng (lễ Kỳ Phúc) và thường được kéo dài ba ngày với nhiều
hoạt động như : lễ rước Thành Hoàng làng, hội vật Cầu Đảo, các trò chơi
đánh cờ, chọi gà, tổ tôm điếm . Trong các dịp lễ hội, đền chùa Mõ luôn
được đón nhận rất nhiều khách thập phương tới thăm.
Đền Mõ là một công trình kiến trúc
nghệ thuật cổ, một di tích lịch sử văn hóa thờ Công chúa Thiên Thụy,
người có công với quê hương đất nước và đã được các triều đại nhà nước
phong kiến trao 12 bản sắc phong. Năm 1991 đền Mõ xã Ngũ Phúc được Bộ
Văn hóa - Thông tin công nhận xếp hạng Di tích Lịch sử Văn hóa cấp Quốc
gia. Đến nay Đền Mõ đã và đang được tu bổ khang trang tố hảo.
Theo : dulichvn.org.vn