Ở TP Nha Trang, nói đến Hoàng Hoa Thôn thì đa số
người dân đều biết đến. Đây là một khu nhà rường cổ có gần 200 năm tuổi,
nằm trong một không gian văn hóa thuần Việt...
Những nếp nhà cổ, lại được bao bọc trong một vườn cây Anh Đào Đậu và
vô số cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Rải rác trong khu vườn là những
khối đá đồ sộ được khắc thư pháp Việt. Đây là một địa chỉ văn hóa có một
không hai ở Khánh Hòa và trên cả nước.
Hoàng Hoa Thôn còn nổi tiếng với chủ nhân của nó - nghệ nhân điêu khắc
đá Nguyễn Văn Phúng. Thế nhưng, gia tộc họ Nguyễn đã quyết định chuyển
giao toàn bộ khu Hoàng Hoa Thôn cho Công ty cổ phần Hòn Tằm Biển Nha
Trang. Việc di dời toàn bộ khuôn viên Hoàng Hoa Thôn đến Khu du lịch Hòn
Tằm - một đảo du lịch nằm trong vịnh Nha Trang đã được tiến hành. Hoàng
Hoa Thôn đã biến mất ở địa chỉ cũ và được “tái sinh” nguyên vẹn ở đảo
Hòn Tằm.
Một không gian thấm đẫm văn hóa Việt
Hoàng Hoa Thôn là khu nhà cổ, tọa lạc ở thôn Phước Thượng, xã Phước
Đồng, TP Nha Trang, cách trung tâm TP Nha Trang 10km. Đến Hoàng Hoa
Thôn, bước qua cánh cửa bằng gỗ lim có mái che rất bề thế theo kiểu nhà
nông thôn truyền thống thì chúng ta bước vào một không gian sống đặc
trưng của người Việt xưa: một rừng cây Anh Đào Đậu nở trắng và hồng, xen
kẽ cây cổ thụ; các khối đá lớn được đặt tên và khắc thư pháp chữ Việt;
đặc biệt là 5 ngôi nhà rường cổ với những vật dụng liên quan đến đời
sống nông nghiệp còn được lưu giữ cẩn mật. Hoàng Hoa Thôn có diện tích
4.000m2.
Vũ điệu múa Chăm trước ngôi nhà cổ ở Hoàng Hoa Thôn
Nghệ nhân Nguyễn Văn Phúng - chủ nhân của Hoàng Hoa Thôn, kể: Vào những
năm chiến tranh của thế kỷ XX, từ huyện Phú Vang (tỉnh Thừa Thiên) có
hai anh em ruột là ông Nguyễn Hoành và Nguyễn Thí đã đưa gia đình vào
Nha Trang sinh sống bằng nghề thuốc nam. Ông Nguyễn Thí, người cắm đất ở
nơi mà sau này là Hoàng Hoa Thôn chính là thân sinh của anh Nguyễn Văn
Phúng. Hoàng Hoa Thôn có 5 ngôi nhà rường cổ. Căn nhà rường chính, có
cách đây gần 200 năm, với 7 gian và 56 cột. Căn nhà này nguyên là huyện
đường của huyện Diên Khánh. Nhà rường chính với lối kiến trúc nhà 5
gian, 2 chái, với những bức hoành phi, câu đối, lợp ngói âm dương và đặc
biệt là chiếc án quan uy nghi vẫn còn được lưu giữ. Bốn căn nhà còn
lại, cũng là nhà rường nhưng nhỏ hơn: 2 căn tả, hữu và 2 căn nằm ở phía
sau nhà chính. Anh Phúng cho biết: Trong bốn căn nhà còn lại thì một căn
nhà hai tầng với 20 cột, kiến trúc theo lối cổ của người Minh Hương; ba
căn nhà còn lại là những căn nhà đều 5 gian, 36 cột và được tìm mua, di
chuyển về từ các địa phương: Vạn Ninh, Diên Khánh và Ninh Hòa.
Khu vườn xung quanh ngôi nhà cổ còn có nhiều tảng đá được đặt tên và
khắc thơ bằng lối thư pháp. Anh Phúng cho biết, có hơn 20 tảng đá lớn.
Chúng tôi tìm đến một tảng đá lớn có tên “Tọa vong” với những dòng thư
pháp được khắc: “Đỉnh thiền non sông trắng dâng quanh/ Dưới chân là thảm
cỏ xanh khách ngồi”. Bên phải lối vào nhà chính là phiến đá có tên “Đẹp
tại tự nhiên” với lời thơ chạm khắc: “Đẹp tại tự nhiên/ đẹp tại không
tiếng/ đẹp tại thiên tính/ đẹp tại vĩnh hằng”. Những khối đá được đặt
nằm rải rác trong khu vườn, bên những bóng cây cổ thụ, ngõ trúc quanh co
và một rừng hoa.
Lễ chuyển giao viên ngói tượng trưng giữa chủ nhân Hoàng Hoa Thôn và Khu du lịch Hòn Tằm
Nói đến khu nhà cổ Hoàng Hoa Thôn, sẽ còn khiếm khuyết nếu không đề cập
đến cây cổ thụ và hoa. Hàng chục cây cổ thụ là cây sanh, cây si đã tỏa
bóng rợp cho Hoàng Hoa Thôn. Có cây làm bức bình phong, có cây uy nghi
bên hồ cảnh. Anh Phúng cho biết, cây cổ thụ ở đây, có cây trị giá đến
300 triệu đồng. Rồi đặc biệt là hoa: hoa Anh Đào! Đây không phải là hoa
Anh Đào của Nhật Bản, cũng không phải hoa Anh Đào Đà Lạt, mà là hoa Anh
Đào Đậu (hay còn gọi là Đào Hồng Đậu). Nguồn cơn là vậy: cách đây 6 năm,
khi lên núi Hòn Bà, anh Phúng thấy hoa Anh Đào Đậu được trồng ở nhà
dân. Anh tìm cách đưa giống về trồng ở Hoàng Hoa Thôn. Anh Đào Đậu, cây
cao từ 4 đến 7m, hoa khá to, màu trắng hoặc hồng, mọc thành chùm ở nách
lá. Anh Đào Đậu ra hoa từ tháng 12 đến tháng 3 hàng năm. Chúng tôi đến
Hoàng Hoa Thôn vào dịp mùa xuân, hoa Anh Đào Đậu nở trắng một vùng và
điểm xuyết là hoa màu hồng, đã làm ngỡ ngàng và xao xuyến bao người vãn
cảnh Hoàng Hoa Thôn.
Phiến đá có tên: “Đẹp tại tự nhiên”
Hoàng Hoa Thôn còn có những cảnh vật, vật dụng gây bất ngờ cho du
khách: những đống rơm, chuồng bò, tấm phản gỗ, cối xay lúa, chiếc đèn
măng- sông; rồi những liễn, tráp, câu đối xưa…Tất cả đã làm nên một
không gian Việt xưa, đặc sắc, ngưng đọng; thấm đẫm hồn quê từ bước thềm
mòn vẹt, ngói cổ rêu phong, đến cành hoa, ngọn cỏ…
Một hoàng hoa thôn “lộng lẫy” ở Hòn Tằm
Anh Nguyễn Văn Phúng tâm sự: “Khi nhận lời đề nghị nhượng lại Hoàng Hoa
Thôn để phục vụ khách du lịch ở Hòn Tằm, tôi thao thức nhiều đêm không
ngủ. Cuối cùng tôi đã quyết định: nếu để Hoàng Hoa Thôn tại Phước Đồng
thì chỉ có một ít khách thưởng ngoạn, nhưng nếu Hoàng Hoa Thôn được “tái
sinh” ở Hòn Tằm thì không chỉ khách du lịch trong nước mà còn rất nhiều
du khách quốc tế biết đến Hoàng Hoa Thôn để hiểu thêm về không gian
sinh hoạt xưa của người Việt và văn hóa dân tộc Việt Nam. Tôi nghĩ rằng,
quyết định này của mình chẳng khác nào gả một người con gái đến với một
chàng rể mới. Có những suy tư, day dứt nhưng tôi đành lòng, vì đại cục,
vì sự thăng hoa của Hoàng Hoa Thôn”. Anh Nguyễn Văn Phúng đã rưng rưng
dòng lệ khi gỡ một viên ngói chuyển giao tượng trưng cho đại diện Công
ty CP Hòn Tằm Biển Nha Trang. Việc di dời Hoàng Hoa Thôn đã hoàn tất.
Ngày 19/5/2009, lễ khánh thành Hoàng Hoa Thôn đã được tổ chức trang
trọng tại đảo Hòn Tằm. Hiện nay, nền cũ của Hoàng Hoa Thôn chỉ là bãi
đất trống để trồng rau.
Ông Đoàn Văn Trang, Tổng giám đốc Công ty CP Hòn Tằm Biển Nha Trang đã
chia sẻ: “Chúng tôi xem Hoàng Hoa Thôn như một di sản văn hóa, vì vậy
toàn bộ 5 căn nhà cổ và cả khu vườn sẽ được quy hoạch, giữ nguyên vẹn.
Toàn bộ nhà cửa, cây cối, các phiến đá, kể cả từng viên gạch, từng ngọn
cỏ đều được di chuyển ra đảo Hòn Tằm. Chúng tôi cảm ơn gia tộc họ Nguyễn
đã chuyển giao cho chúng tôi một tài sản văn hóa vô giá và chúng tôi
hứa sẽ gìn giữ, phát huy giá trị đặc sắc của Hoàng Hoa Thôn”.
Hoàng Hoa Thôn là một không gian thấm đẫm văn hóa thuần Việt. Hàng
tuần, tại ngôi nhà cổ Hoàng Hoa Thôn đã diễn ra các hoạt động văn hóa:
ca nhạc dân tộc, ngâm thơ, hát đối, những vũ điệu múa Chăm… Khu nhà cổ
tràn ngập không khí lễ hội văn hóa truyền thống. Cuối mỗi buổi lễ, anh
Nguyễn Văn Phúng mời tất cả du khách cùng tham gia lễ thả hoa đăng để
cầu cho quốc thái dân an. Các thiếu nữ mặc áo tứ thân, thắp sáng những
ngọn nến hồng, cùng du khách thả hoa đăng tại hồ cảnh trong khu vườn.
Khu nhà cổ trở nên lung linh huyền ảo. Ông Đoàn Văn Trang cho biết: “Tất
cả những sinh hoạt văn hóa này được tái hiện lại thường xuyên ở Hoàng
Hoa Thôn tại đảo Hòn Tằm!”. Đứng ở đảo Hòn Tằm- nơi Hoàng Hoa Thôn được
tái sinh trong không gian thơ mộng, trong tôi trào lên cảm xúc: “Hòn Tằm
sóng xô đáy mắt/ Khiến ta lạc lối ngày về”.
Theo: Congly