Từ xa xưa, quạt Chàng Sơn (xã Chàng Sơn, huyện Thạch Thất, Hà Nội) đã nổi tiếng trong và ngoài nước.

Nghề làm quạt của người Chàng Sơn đã có hàng trăm năm nay. Từ thế kỷ XIX, quạt Chàng Sơn đã nổi tiếng, từng được người Pháp đem sang Paris triển lãm. Người làm quạt giỏi được phong chức Bá Hộ, một phẩm hàm cấp cho hào lý hoặc người giàu có thời phong kiến.

Ngày trước, người Chàng Sơn thường tranh thủ làm quạt vào những lúc nông nhàn bởi nghề làm quạt tuy không quá gian nan, vất vả nhưng lại đòi hỏi nhiều công đoạn cầu kì, tỉ mỉ.

Cũng như bao làng nghề truyền thống khác, nghề làm quạt giấy ở Chàng Sơn từng rơi vào tình trạng “teo tóp”,  khi mà người người chủ yếu dùng quạt điện, điều hòa.

Cô Dung (người gắn bó với nghề quạt Chàng Sơn khá lâu) chia sẻ: “Làm quạt giấy tuy nhàn nhưng thu nhập thấp, chỉ thích hợp với những người lớn tuổi trong gia đình. Còn những người trẻ họ đi học hoặc chọn những công việc khác có thu nhập cao hơn."

Tuy vậy, làng quạt Chàng Sơn là một trong những làng nghề truyền thống có sức sống và khả năng chuyển mình mạnh mẽ trước cơ chế thị trường.

Vài năm trở lại đây, Chàng Sơn đã tìm được chỗ đứng trên thị trường bởi xu hướng du lịch làng nghề ngày một phát triển. Quạt Chàng Sơn vẫn liên tục được xuất khẩu sang một số nước như Pháp, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc... Thậm chí nhiều khách du lịch nước ngoài sau khi được tặng quạt đã đến tận Chàng Sơn để đặt hàng.

Hiện nay ở làng nghề Chàng Sơn, người người làm quạt, nhà nhà làm quạt. Nghề làm quạt ở Chàng Sơn đã phát triển nhanh chóng và trở thành nghề chính nuôi sống cả gia đình. Bây giờ chẳng ai nói nghề làm quạt là nghề phụ nữa.

Những đốt tre dài 25 phân được phơi sau khi ngâm 3 tháng dưới ao bùn sẽ được chẻ thành nan quạt…

Làm quạt Chàng Sơn không thể vội vàng. Các công đoạn làm quạt phải được tiến hành theo trình tự mới cho sản phẩm đồng đều và chất lượng đúng chuẩn quạt Chàng Sơn.

Những đốt tre dài 25 phân sau khi ngâm 3 tháng dưới ao bùn sẽ được chẻ nan, tán cố định nan quạt, cắt gọt nan, phất quạt, cắt bằng, phơi và đóng gói thành phẩm…

Trước đây, các công đoạn từ chẻ nan tre,

tán cố định nan quạt,

đến cắt gọt nan,

rồi phất quạt,

cắt bằng,

và cuối cùng là phơi khô đóng gói sản phẩm, đều được làm thủ công. Tuy nhiên, hiện nay một số công đoạn như cưa tre, chẻ nan… đều đã có máy móc hỗ trợ nên việc làm quạt nhanh và đỡ vất vả hơn.

Nhờ có máy móc hỗ trợ nên nhiều hộ gia đình làm quạt Chàng Sơn đã nhanh chóng phát triển thành xưởng sản xuất quạt với quy mô lớn, đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng để phục vụ nhu cầu trong và ngoài nước như: quạt giấy, quạt nan, quạt the, quạt lụa, quạt tranh…

Từ những chiếc quạt giấy nhỏ dùng để quạt mát, hay quạt múa phục vụ cho các buổi biểu diễn đến những chiếc quạt thư pháp khổ lớn… đều được làm ra bởi sự miệt mài, nhiệt huyết và lòng yêu nghề của những nghệ nhân nơi đây.
                                                                                                           Theo: infonet.vn
Xem thêm: Ký sự làng nghề: “Gặp lại Nghệ nhân Dương Văn Mơ”