Để có sự hiểu biết khách quan, chúng tôi tìm đến trụ
sở UBND xã Vĩnh Khúc. Nhưng không dễ dàng gì để chúng tôi được tiếp kiến
ông Chủ tịch xã Vĩnh Khúc, vì ông cáo từ có việc bận. Chỉ đến khi chúng
tôi tìm tới tận nhà riêng và thuyết phục bằng cả lý lẫn tình, mới có
được một cuộc trao đổi ngắn.
Tự ý di dời di tích
Theo ông Nguyễn Văn Năng, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Khúc,
do xây dựng nhiều năm và đã qua nhiều lần tu sửa nhưng chỉ là lặt vặt,
nên Di tích Lịch sử Quốc gia đình Ngu Nhuế đã xuống cấp. Vì thế, năm
2011, tỉnh Hưng Yên đã cấp cho xã Vĩnh Khúc 100 triệu đồng để tu bổ, tôn
tạo. Tuy nhiên, quá trình hạ giải thì thấy, di tích xuống cấp rất nặng
với nhiều cột cái đã bị mục ruỗng chỉ còn vỏ, nhiều cấu kiện gỗ bị hỏng
nặng. Bên cạnh đó, đầu năm 2012, huyện Văn Giang đầu tư nâng cấp đổ bê
tông tuyến đường 180 theo quy hoạch rộng 32m, chạy qua cửa đình.
Dù trước mắt, Đảng ủy xã Vĩnh Khúc ra Nghị quyết chỉ
giải tỏa 9m, nhưng sân đình chỉ còn rất hẹp, không có không gian cho các
hoạt động tâm linh, tín ngưỡng của làng. Mỗi khi có sự kiện ở đình,
phải cấm đường, làm ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của nhân dân, chưa
kể sau khi cải tạo đường, đình lại ở vị thấp hơn mặt đường. Vì thế,
UBND xã đã nhiều lần lập Tờ trình gửi các cấp có thẩm quyền đề nghị cho
phép di chuyển đình Ngu Nhuế. Nhưng Sở VH, TT&DL Hưng Yên lại không
đồng ý phương án này.
Thế là địa phương đã tự ý tiến hành dỡ bỏ rồi di
chuyển đình vào tháng 3/2012, dẫn đến một công trình kiến trúc cổ gần
như đã bị xóa sạch. Đây là việc làm vi phạm pháp luật về Di sản văn hoá,
vi phạm nguyên tắc bảo tồn di tích, có tác hại lớn đến giá trị nghệ
thuật, kết cấu, kiến trúc nghệ thuật của di tích. Vi phạm này còn dẫn
đến những cuộc tranh cãi, khiếu kiện kéo dài, gây ảnh hưởng không tốt
đến tình hình an ninh, trật tự tại địa phương.
Sau 3 tháng ngôi đình Ngu Nhuế bị phá dỡ rồi di
chuyển, cơ quan quản lý văn hóa mới biết khi có đơn khiếu kiện. Trước sự
việc đã rồi, Sở VH, TT&DL Hưng Yên vội vàng có công văn gửi UBND
tỉnh Hưng Yên và ngày 8/5/2012, UBND tỉnh Hưng Yên mới có công văn gửi
Bộ VH, TT&DL, đề nghị cho di chuyển đình Ngu Nhuế để “tránh ảnh
hưởng đến qui hoạch và thuận lợi cho các hoạt động tín ngưỡng, tâm linh
của nhân dân”.
Ngày 10/5/2012, Thanh tra Bộ VH, TT&DL khẳng định
việc di chuyển sang vị trí mới của Di tích lịch sử đình Ngu Nhuế chưa
được phép của cơ quan có thẩm quyền là vi phạm Luật Di sản, nên đã yêu
cầu dừng ngay việc thi công, giữ nguyên hiện trạng đình Ngu Nhuế (từ
ngày 9/5/2012).
Ngày 25/7/2012, Thứ trưởng Bộ VH, TT&DL Lê Khánh
Hải đã có văn bản trả lời UBND tỉnh Hưng Yên: “Đình Ngu Nhuế đã dịch
chuyển sang vị trí mới… kỹ thuật thi công không đảm bảo, nhiều cấu kiện
lắp dựng không đúng theo kiến trúc đình cũ. Việc hạ giải toàn bộ cấu
kiện, tự dịch chuyển vị trí di tích mà không lập dự án, xin ý kiến thỏa
thuận của Bộ VH, TT&DL là vi phạm Luật Di sản văn hóa. Bộ VH,
TT&DL đề nghị UBND tỉnh Hưng Yên chỉ đạo các cơ quan chức năng của
tỉnh làm rõ trách nhiệm của các cơ quan chức năng ở địa phương và yêu
cầu chủ đầu tư thực hiện nghiêm chỉnh việc tu bổ di tích theo quy định
của pháp luật.