Vì sao khó?
Khó nhất khi đưa hàng TCMN Việt Nam
sang thị trường Nhật Bản là do chưa có thương hiệu riêng. Hầu hết hàng
hóa Việt Nam vào thị trường Nhật Bản qua hai cách chính. Thứ nhất là
gia công sản phẩm cho một doanh nghiệp nước ngoài. Thứ hai là sau khi
vào được rồi nhưng do không có thương hiệu nên nằm trôi nổi trên thị
trường. Trong khi các doanh nghiệp Nhật Bản hầu hết chỉ làm việc qua
các kênh phân phối lớn. Vì vậy, những sản phẩm không có thương hiệu
không thể làm việc được với các nhà phân phối Nhật Bản.
Theo ông Nguyễn Cảnh Toàn, Ủy viên
Hiệp hội Phát triển thương hiệu hàng Việt Nam tại Nhật Bản, thời điểm
này đang là cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam xuất sang Nhật Bản. Có
hai lý do. Thứ nhất là quan hệ Việt Nam và Nhật Bản đang ở mức tốt
nhất từ trước tới nay. Việt Nam và Nhật Bản hiện đang kỷ niệm 40 năm
quan hệ ngoại giao. Đồng thời, các doanh nghiệp Nhật Bản đang dần giảm
sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và tìm đến các quốc gia khác để
đầu tư. Hơn nữa, hầu hết người Nhật Bản đều cho rằng Việt Nam có nền
thủ công mỹ nghệ phát triển và rất khéo tay. Tuy nhiên, do chất lượng
sản phẩm, thiết kế sản phẩm và kênh tiếp cận các nhà phân phối còn yếu
nên đến nay các doanh nghiệp TCMN vẫn chưa thành công. Đối với kênh
phân phối, nhiều doanh nghiệp Việt Nam tham gia triển lãm nhưng chỉ đơn
thuần đứng giới thiệu sản phẩm nên không thể tiếp cận được doanh
nghiệp Nhật Bản. Các DN cần chuẩn bị rất nhiều thông tin như khách hàng
Nhật Bản cần thông tin gì, làm thế nào để truyền tải hết những điểm
mạnh của doanh nghiệp mình. Hơn nữa, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải
trao đổi danh thiếp với họ; sau khi quay về Việt Nam, cần có người hiểu
tiếng Nhật Bản, hiểu văn hóa Nhật Bản gửi thư liên lạc, điện thoại với
khách hàng để mời họ sang Việt Nam hoặc cần có buổi họp tiếp theo để
bàn về sản phẩm… Hiện nay, đa số các doanh nghiệp Việt Nam chưa hiểu về
thị trường Nhật Bản do chưa hiểu văn hóa tiêu dùng của người Nhật Bản
và chưa biết cách tiếp cận các kênh phân phối của người Nhật Bản.
Ví dụ Nhật Bản là nước động đất liên
tục, nhà của họ là nhà gỗ và màu sắc họ hay dùng là màu trầm. Tuy
nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã mang những sản phẩm gốm sứ rất
cao hoặc các hàng mây tre đan có màu sắc sặc sỡ sang đây tiếp thị nên
rất khó bán.
Liên kết cũng phải đúng người
Theo ông Kohei Takata, chuyên gia về
đồ gỗ của Trung tâm Xúc tiến Thương mại Đầu tư và Du lịch ASEAN - Nhật
Bản tại Tokyo, mặt hàng đồ gỗ ở phân khúc giá trung bình và cao cấp của
Việt Nam vẫn chưa xuất khẩu sang Nhật Bản được, mới chỉ có sản phẩm ở
phân khúc thấp. Nguyên nhân là do sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam
kém đa dạng về mẫu mã và chất lượng chưa cao, chưa phù hợp với “khẩu
vị” của người Nhật Bản.
“Nếu muốn xuất hàng sang Nhật, doanh
nghiệp không thể bê nguyên mẫu hàng làm cho châu Âu sang như hiện nay
bởi thị hiếu tiêu dùng của người Nhật và người phương Tây rất khác
nhau”, ông Takata phân tích. Tại Nhật, nhà ở nhỏ hơn so với nhà ở
phương Tây nên sản phẩm phải có kích thước nhỏ, xinh chứ không to như
hàng xuất đi châu Âu. Nhiều công ty Việt Nam khi xuất khẩu đồ gỗ sang
Nhật, nhờ có điều kiện tốt về tài chính đã thuê hẳn đội ngũ các nhà
thiết kế của Úc, New Zealand, Áo về thiết kế sản phẩm nhưng sản phẩm do
họ thiết kế không bán chạy bằng sản phẩm của các nhà thiết kế Nhật.
“Nếu tìm được đối tác Nhật có người thiết kế sản phẩm thì khả năng
thành công của doanh nghiệp sẽ cao hơn. Người thiết kế sẽ giúp doanh
nghiệp sản xuất và bán những gì thị trường Nhật cần chứ không phải bán
cái mà bạn có”, ông Takata chia sẻ.
Kinh nghiệm của Công ty Hợp tác kinh
tế và Xuất nhập khẩu Savimex (TP.HCM), chuyên làm hàng xuất đi Nhật,
cho thấy, nhờ cộng tác tốt với các nhà nhập khẩu của Nhật nên Công ty
đang được hỗ trợ rất nhiều ở khâu kỹ thuật, mở rộng thị trường và tìm
khách hàng.
Một điều nữa là đồ gỗ Việt Nam chưa
được phân loại kỹ và trưng bày đúng địa điểm. Hiện các cửa hàng ở Nhật
chia ra thành nhiều loại để phục vụ cho nhiều đối tượng như cửa hàng
dành cho giới trẻ (chủ yếu trong siêu thị); cửa hàng dành cho những
người đã lập gia đình (như chuỗi cửa hàng của Tập đoàn Ikea, Thụy
Điển)... Mặt khác, với thâm niên 40 năm ở Nhật, hệ thống cửa hàng
giường, tủ, bàn ghế gỗ cao cấp của Công ty Arlex (Ý) thực sự là đối thủ
“đáng gờm” của đồ gỗ Việt Nam. Họ còn tập hợp các nhà thiết kế người
Nhật để thiết kế hàng cho chính thị trường Nhật. Việc qua mặt được đại
gia này sẽ là điều không hề dễ dàng.
Ngoài những vấn đề trên, các chuyên
gia người Nhật còn cảnh báo việc xâm hại bản quyền cũng đang là vấn đề
nghiêm trọng. Nhiều doanh nghiệp có khả năng làm được catalogue bằng
tiếng Nhật giới thiệu về công ty, sản phẩm rất chu đáo nhưng lại không
làm vì sợ bị ăn cắp bản quyền nên hạn chế đưa lên trang web công ty và
cho khách hàng mật khẩu để tham khảo. Tuy nhiên, sản phẩm nào được làm
nhái tức là sản phẩm đó đang được ưa chuộng. Do vậy, doanh nghiệp cần
nhanh chóng có nhiều mẫu mã mới, nhiều sản phẩm để đáp ứng nhu cầu của
thị trường, chứ không thể vì sợ ăn cắp bản quyền mà rút chân khỏi thị
trường giàu tiềm năng này.
Đồng loạt vào cuộc
Ông Nguyễn Cảnh Toàn cho biết, để hỗ
trợ các doanh nghiệp xuất khẩu sang Nhật Bản, Hiệp hội Phát triển
thương hiệu hàng Việt Nam tại Nhật Bản đang nghiên cứu xây dựng một
mạng lưới liên kết rộng lớn với các nhà phân phối của Nhật Bản. Tiếp
xúc trực tiếp với các doanh nghiệp Việt Nam để nghiên cứu xem các sản
phẩm này đã vào Nhật Bản chưa. Nếu sản phẩm này có khả năng vào thị
trường Nhật thì Hiệp hội sẽ giới thiệu cho các kênh phân phối lớn của
Nhật. Đồng thời, tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam khâu sau bán hàng.
Theo ông Toàn, việc tìm đầu ra cho các kênh phân phối không quá khó.
Nhưng cái khó là tìm sản phẩm đầu vào có chất lượng tốt, phù hợp với
văn hóa của người Nhật Bản.
Hiện nay, Phòng Công nghiệp và Thương
mại Việt Nam (VCCI) cũng đang thực hiện dự án lập sàn thương mại điện
tử nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng TCMN sang các nước. Tuy nhiên, cần phải
cập nhật liên tục và đầy đủ thông tin lên sàn vì nếu người Nhật lên
sàn tìm kiếm nhưng thiếu thông tin về sản phẩm thì ngay tại thời điểm
đấy chúng ta sẽ bị loại khỏi cuộc chơi. Kể cả sau khi có đầy đủ thông
tin sản phẩm, họ cũng sẽ không mua ngay mà sẽ trao đổi tiếp thông tin
với các doanh nghiệp Việt Nam hoặc sang Việt Nam để nhìn sản phẩm rồi
mới quyết định có mua hay không. Vì vậy, bên cạnh việc tìm hiểu thông
tin xem thiết kế nào phù hợp với văn hóa của người Nhật, các DN Việt
cần tăng cường khâu tiếp xúc không chỉ với một nhà phân phối là xong mà
cần phải tiếp xúc với từng nhà phân phối để tìm ra những đối tượng
khách hàng phù hợp.
Theo: arid.gov.vn