"Lực bất tòng tâm"
Đề án xây dựng NTM của UBND xã Vạn Điểm được UBND huyện Thường Tín và
TP Hà Nội phê duyệt từ năm 2011. Trong hai năm 2012-2013 về cơ bản xã
đạt 11 tiêu chí. Kết quả bước đầu khả quan khiến nhiều người cho rằng
chẳng mấy chốc Vạn Điểm sẽ cán đích 19 tiêu chí. Thế nhưng khi công tác
dồn điền đổi thửa (DĐĐT) cơ bản hoàn thành thì hai phần ba số thôn trong
xã xuất hiện một số vướng mắc trong quy hoạch lại quỹ đất. Do là xã có
làng nghề gỗ truyền thống cho nên phần lớn các hộ dân đều sống bằng
nghề, chưa kể thường xuyên có khoảng 3.000 lao động tại các địa phương
lân cận làm thuê tại các cơ sở sản xuất dẫn đến mật độ dân số tăng cao,
ảnh hưởng không tốt đến môi trường và cảnh quan làng nghề.
Dẫn chúng tôi ra xem những bãi gỗ phế thải đổ ngổn ngang ven đường
quốc lộ, đường thôn, ngõ, xóm và những mương nước đổi mầu, Chủ tịch UBND
xã Vạn Điểm Nguyễn Văn Hà không khỏi lo lắng: Để giải quyết dứt điểm
nạn ô nhiễm môi trường, xã đã xây dựng đề án quy hoạch lại làng nghề,
đưa các cơ sở sản xuất ra khỏi khu dân cư với diện tích lên đến 4.000 ha
từ năm 2009, nhưng đến nay... vẫn giậm chân tại chỗ do không thể bố trí
được quỹ đất.
Không chỉ có làng nghề gỗ Vạn Điểm gặp khó khăn về quỹ đất để quy
hoạch sản xuất làng nghề, xã Quất Động cũng gặp những khó khăn tương tự.
Hiện xã có tám làng nghề thêu truyền thống với gần 20% số dân sống bằng
nghề. Mặc dù nghề thêu không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường nhưng vấn
đề quy hoạch sản xuất, xây dựng quỹ đất để thực hiện tiêu chí về giao
thông nông thôn, các công trình phúc lợi như: nhà văn hóa cộng đồng, các
công trình thủy lợi, và đặc biệt công tác DĐĐT hiện đang gặp nhiều
vướng mắc do người dân không tự nguyện hiến đất và tự ý chuyển đổi mục
đích sử dụng đất. Theo thống kê của UBND xã, hiện Quất Động mới đạt 8
trong số 19 tiêu chí. Vì vậy để đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM, xã đang
nỗ lực thực hiện kế hoạch 71/KH-UBND của huyện về chuyển mục đích sử
dụng đất vườn, ao liền kề và đất xen kẹt thành đất ở trong khu dân cư để
lấy kinh phí cho chương trình.
Gỡ khó cho làng nghề
Đề án đưa làng nghề ra khỏi khu dân cư là một trong những chủ trương
của TP Hà Nội nói riêng và phong trào xây dựng NTM nói chung nhằm giải
quyết nạn ô nhiễm môi trường, từng bước quy hoạch, thúc đẩy sản xuất.
Tuy nhiên, do đặc thù sản xuất nông nghiệp song song với hoạt động làng
nghề, cho nên việc bố trí lại quỹ đất trở thành vấn đề nan giải. Tại Báo
cáo tổng kết ba năm xây dựng NTM của TP Hà Nội đến nay, toàn thành phố
đã thực hiện DĐĐT được 73.337,59 trong số 76.365,07 ha, bằng 96,04% kế
hoạch. Sau khi DĐĐT, mỗi hộ chỉ còn từ một đến hai ô, thửa, cá biệt còn
một số hộ có ba ô; đã có 1.404 ha diện tích đất dôi dư tạo điều kiện
thuận lợi cho các địa phương có quỹ đất quy hoạch các cơ sở hạ tầng,
công trình phúc lợi của địa phương. Đây là hướng đi đúng, nhưng chưa thể
đáp ứng đủ nhu cầu phát triển của các làng nghề, do đó tiến độ xây dựng
NTM vẫn còn chậm vì nhiều xã có làng nghề truyền thống chưa giải quyết
rốt ráo vấn đề ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, công tác DĐĐT bước đầu đã
cho kết quả tốt như hình thành nên những vùng chuyên canh trồng rau an
toàn tại Gia Lâm, vùng trồng hoa tại Mê Linh rất hiệu quả. Từ đó cho
thấy xây dựng NTM cần linh hoạt, đối với những làng nghề, cần mạnh dạn
chuyển đổi đất lúa hiệu quả thấp, để hình thành những khu quy hoạch làng
nghề nhằm từng bước đưa sản xuất ra khỏi khu dân cư, từ đó thúc đẩy sản
xuất và xử lý dứt điểm vấn nạn ô nhiễm môi trường.
Anh Nguyễn Xuân Tiến, Phòng Tuyên truyền của xã cho biết: Cái khó của
địa phương không chỉ là việc chưa cân đối được giữa sản xuất làng nghề
và sản xuất nông nghiệp mà còn do trình độ cán bộ trong ban chỉ đạo xây
dựng NTM còn hạn chế. Do đó, Quất Động chưa tạo được bước đột phá về
kinh tế dẫn đến nguồn lực cho xây dựng NTM thấp.
Trăn trở của anh Tiến cũng là tâm tư của không ít cán bộ các xã hiện
có làng nghề truyền thống. Theo các chuyên gia kinh tế, hơn lúc nào hết
cần có cuộc dịch chuyển trong lao động nông thôn, tìm đầu ra cho sản
phẩm để người dân làng nghề sống được với nghề. Và nếu biết phát huy
hiệu quả nghề truyền thống, chúng ta sẽ có thêm nguồn lực để hoàn thành
mục tiêu xây dựng NTM theo đúng tiến độ đề ra.
Theo: nhandan.org.vn