Gốm,
sứ là một trong những nghề truyền thống lâu đời ở Việt Nam. Hiện nay,
nhiều làng nghề gốm vẫn được duy trì, tạo việc làm, thu nhập cho hàng
triệu lao động nông thôn.
Tuy nhiên, do phát triển thiếu định hướng, thiết kế mẫu mã chưa
theo kịp với thị hiếu người tiêu dùng, ứng dụng KHKT vào sản xuất còn
hạn chế… khiến nghề gốm sứ ở Việt Nam chưa đạt được những kết quả như
mong đợi.
Ông Hà Văn Lâm, thợ gốm làng nghề Bát Tràng, Gia Lâm cho biết, hiện làng
sản xuất khoảng 300 chủng loại sản phẩm gốm các loại, tiêu thụ rộng rãi
trong nước và một phần xuất khẩu. Hàng nghìn hộ dân trong xã có cuộc
sống sung túc, trong đó, hàng chục hộ gia đình đã thành lập các công ty,
doanh nghiệp làm ăn lớn cùng hàng trăm các cơ sở sản xuất nhỏ. Từ lâu,
người dân Bát Tràng đã thoát ly hoàn toàn khỏi nông nghiệp, chuyên tâm
vào phát triển làng nghề. Tuy nhiên, cũng có nhiều làng gốm đang phải
đối mặt với không ít thách thức.
Giám đốc Công ty cổ phần Gốm Chu Đậu (Hải Dương) Nguyễn Hữu Thức thừa
nhận phải đối mặt với sự cạnh tranh quyết liệt trên thị trường, nhưng
các làng nghề sản xuất gốm hiện nay vẫn theo quy mô hộ gia đình hoặc cơ
sở sản xuất nhỏ lẻ, phân tán, mẫu mã chậm cải tiến, công nghệ lạc hậu.
Với làng gốm Bàu Trúc (Ninh Thuận) hiện có 100 hộ tham gia sản xuất thu
hút khoảng 1.000 lao động. Tuy nhiên, thị trường gốm Bàu Trúc mới chỉ mở
ở 16 tỉnh, thành phố trong nước và chưa có sản phẩm xuất khẩu. Sản phẩm
của gốm Bàu Trúc mẫu mã còn đơn điệu, sản phẩm bán được nhờ giá rẻ và
tính độc đáo nhưng chưa xây dựng được thương hiệu. Chưa kể đa số lao
động làm việc theo kinh nghiệm, chưa được đào tạo về kỹ thuật thiết kế
sản phẩm và tiếp cận các xu hướng thẩm mỹ mới do vậy làng nghề đứng
trước nhiều thách thức. Còn theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Gạch, gốm Vĩnh
Long Hồ Thị Thắm, ở Vĩnh Long, ngành hàng này bắt đầu trì trệ từ năm
2008 khiến không ít đơn vị lâm vào tình cảnh phá sản hoặc giải thể. Hiện
nay, số còn hoạt động cũng chưa tới 40% các đơn vị trong tỉnh. Nguyên
nhân do thị trường tiêu thụ giảm sút, giá nguyên nhiên liệu tăng cao.
Tại hội nghị khách hàng các sản phẩm gốm, sứ do Hiệp hội Làng nghề Việt
Nam tổ chức tại Hải Dương mới đây, nhiều ý kiến cho rằng, việc phát
triển nghề gốm không chỉ giải quyết các vấn đề kinh tế, việc làm và an
sinh xã hội mà sâu xa là bảo tồn văn hóa dân tộc. Do đó, các trở ngại
lớn đối với làng nghề hiện nay về tính cạnh tranh, mẫu mã, giá cả,
thương hiệu, sản xuất, tiêu thụ, tìm kiếm thị trường rất cần được quan
tâm, tháo gỡ. Đơn giản như với khâu nguyên liệu. Đất làm gốm khác nhau
tạo ra màu sắc và sự khác biệt phong cách riêng giữa các dòng gốm. Do
đó, nhiều ý kiến đề xuất Nhà nước cần có quy hoạch để bảo vệ các vùng
nguyên liệu của nghề gốm.
Tổ chức lại sản xuất các làng nghề gốm sứ cũng là nội dung được nhiều
đại biểu đề cập. Ở làng nghề gốm Bàu Trúc, tỉnh Ninh Thuận, ông Võ Thiết
Hiếu, Sở Công thương tỉnh chia sẻ, để hỗ trợ làng nghề, tỉnh đã xây
dựng chiến lược marketing cho gốm Bàu Trúc để qua đó đánh giá lại nghề
gốm và làng gốm này. Qua đây, đề án đã đề ra các chương trình và giải
pháp, kế hoạch và tầm nhìn phát triển cho làng nghề. Trong đó, tập trung
vào tổ chức và cấu trúc lại sản xuất, nâng cao tay nghề cho thợ thủ
công và hỗ trợ học bổng cho thợ thủ công đi học các trường nghề; thiết
lập các quan hệ thương mại, đầu tư marketing…
Ông Lưu Duy Dần, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam cho rằng các làng
nghề cần tập trung rà soát các sản phẩm, xác định các sản phẩm có sức
cạnh tranh cao trên cơ sở đó tập trung cải tiến mẫu mã, nâng cao chất
lượng. Ngoài ra, việc đào tạo, truyền dạy nghề đang trở nên cấp thiết
rất cần có chiến lược lâu dài đặc biệt là với các nghề truyền thống.
"Hiện nay, những nghệ nhân, người giữ "kho báu" kinh nghiệm trong nghề
đều đã lớn tuổi, nếu chậm tạo điều kiện cho thế hệ trẻ được các nghệ
nhân truyền đạt lại các kinh nghiệm quý thì nghề tổ có nguy cơ bị thất
truyền" - ông Dần cho biết.
Theo ông
Võ Thành Đô, Cục Chế biến nông, lâm, thủy sản và nghề muối (Bộ
NN&PTNT); Việt Nam có nhiều vùng chuyên sản xuất gốm, sứ có thương
hiệu nổi tiếng trong và ngoài nước như gốm: Chu Đậu (Hải Dương), Bát
Tràng (Hà Nội), Luy Lâu (Bắc Ninh), Bàu Trúc (Ninh Thuận)… Ở mỗi làng
nghề lại có đội ngũ nghệ nhân, thợ giỏi tay nghề cao và tâm huyết với
nghề; có nguồn nguyên liệu phù hợp. Hiện nay, nghề gốm ở nhiều địa
phương có tốc độ phát triển tốt đang tạo việc làm và thu nhập ổn định
cho hàng triệu lao động. |
Theo: hanoimoi