Một trong những xã có số dân tham gia chế biến hải sản nhiều nhất phải nói đến đó là xã Nhân Trạch (Bố Trạch). Xã Nhân Trạch hiện có 2.207 hộ với 10.493 khẩu và có đến 80% dân cư theo làm nghề biển. Chính vì biết tận dụng những thế mạnh thiên nhiên ưu đãi nên người dân nơi đây đã có những hướng đi đúng đắn để phát triển kinh tế.

Tờ mờ sáng các chủ cơ sở đã có mặt ở bãi biển thu mua cá từ các tàu vừa cập bến.

Về Nhân Trạch gần trưa, vùng quê biển này càng trở nên oi bức. Cái mùi hăng hắc đặc trưng của xứ biển càng trở nên gắt hơn, bởi mấy chục tấn cá hấp được người dân bày khắp nơi phơi mình dưới nắng. Hàng nghìn vỉ cá chạy dài tít tắp ở những bãi đất trống, ven các con đường vào khu dân cư...

Khi chúng tôi ghé vào bãi phơi cá của gia đình chị Nguyễn Thị Dịp, ở thôn Nhân Nam. Chị Dịp đưa chúng tôi ra bãi phơi vừa trở cá, vừa giới thiệu cho chúng tôi các công đoạn phơi cá của mình: Mỗi cơ sở chế biến cá khô đều phải xử lý các công đoạn chế biến cá xong trước 9 giờ sáng để cá được hưởng cái nắng đẹp nhất trong ngày. Có như thế con cá mới có giá vì ngon và đẹp. Mỗi ngày vào mùa cơ sở của chị hấp khoảng 5 tạ, lúc cao điểm có khi là 1 tấn cá tươi, chủ yếu là cá nục và cá cơm. Công việc nhộn nhịp nhất là những tháng trước và sau tết, bởi thời điểm này là mùa của 2 loại cá trên.

Theo chị Dịp, cả làng Nhân Trạch ai cũng làm cá khô, nhưng riêng làm với số lượng lớn và chuyên nghiệp có tầm 30 hộ giống cơ sở của chị. Tùy theo giá cả của cá tươi mua vào mà giá cá khô cũng biến động theo. Từ sau tết đến nay, giá mỗi kg cá nục tươi mua vào từ 9-12 nghìn đồng/kg. Cá cơm thì nhỉnh hơn chút ít 15-18 nghìn đồng/kg. Để làm ra 1kg cá khô phải cần 3-4 kg cá tươi. Trung bình mỗi kg cá khô bán với giá sỉ tại cơ sở sản xuất là từ 60-70 nghìn đồng đối với cá trích ve; 100 nghìn đồng với loại cá cơm và 130 nghìn đồng/kg cho cá thởng và 100 nghìn đồng/kg đối với cá nục... Có thể nói, thị trường tiêu thụ cá khô không còn bó hẹp trong tỉnh mà được các lò hấp cung cấp cho các tỉnh và xuất khẩu sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Lào...

Nhiều ngư dân có tàu đánh bắt ở đây cho biết, vào mùa cá nục và cá cơm, đánh bắt về nhiều nhưng không lo bị ế. Ngoài số cá tươi mang đi cung cấp cho các chợ, số còn lại bao nhiêu các lò hấp ở đây cũng thu mua hết để chế biến cá khô. Vào mùa, số lượng cá đánh bắt nhiều nên giá cá tươi hạ, nhưng bù lại là cá được bán hết ngay để tiếp tục phiên biển sau nên đời sống của ngư dân cũng được nâng lên.

Hàng năm, tổng sản lượng khai thác thủy sản toàn xã Nhân Trạch đạt 2.591,8 tấn. Trong đó: Sản lượng khai thác hải sản: 2.514 tấn, nuôi trồng: 77,8 tấn. Chính lượng hải sản đánh bắt mỗi năm khá cao nên đối với phụ nữ Nhân Trạch thì chuyện tìm việc làm không khó. Tuy nhiên, để có công việc ổn định và phù hợp với sức khỏe thì không nhiều. Nếu làm nghề bán cá thì phải thức khuya dậy sớm, tranh giành những chỗ cá tươi. Còn làm các dịch vụ hậu cần cho tàu cá thì rất nặng nhọc.

Vì vậy, làm nhân công cho các lò hấp cá hay tự chế biến cá tại chỗ, chủ động trong tiêu thụ được nhiều người lựa chọn. Công việc làm cá khô rất đơn giản. Sau khi được hấp chín, cá sẽ được sắp lên những tấm vỉ hình vuông chừng 1m2 phơi ngoài nắng. Công việc làm cá khô được lặp đi lặp lại với quy trình, sáng mang cá ra phơi, canh thời gian trở cá nhiều lần, chiều thu gom cá vào kho. Nếu trời nắng to thì thời gian phơi ít nhất là 3 ngày và trời mưa họ sẽ dùng máy sấy để làm cá không bị ẩm mốc. Như chị Lưu Thị Tư, chủ cơ sở chế biến cá xóm Bắc thì hầu như cơ sở làm cá khô chuyên nghiệp nào cũng có máy hấp và máy sấy cá (khoảng 5 triệu đồng/máy sấy).

Cá được các chủ cơ sở thủy sản phân loại và sơ chế.

Những lò hấp làm cá khô ở Nhân Trạch (Bố Trạch) hoạt động liên tục gần như cả năm, trừ những ngày mưa, bão lớn, nên những phụ nữ nghèo ở vùng biển này có việc làm và thu nhập tương đối ổn định. Trung bình mỗi lò hấp cá ở Nhân Trạch cần từ 5 đến 10 lao động. Nhờ vậy có hơn 300 lao động là Phụ nữ ở đây có việc làm thường xuyên.

Chị Phạm Thị Hương, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã cho hay: Mỗi ngày các chị tham gia làm cho các chủ cơ sở hấp cá được trả công 100 nghìn đồng. Nếu làm thêm buổi tối thì được trả thêm tiền. Đây là khoản thu nhập không phải ngành nghề nào cũng có được. Ngoài những chị em làm việc thường xuyên cả ngày thì có cả những người chỉ làm thêm vào buổi tối bằng cách vặt đầu cá đã phơi khô. Tiền trả cho công việc này được tính 1.000 đồng/kg. Nghề làm cá khô ở đây vừa thích hợp với phụ nữ, vừa có thu nhập tương đối, giúp chị em nghèo trang trải cuộc sống hằng ngày, tích góp cho con cái học hành nên nhiều người chọn nghề làm cá khô để gắn bó. Bà Trần Thị Huế, một người đã đứng tuổi trong số những phụ nữ làm công cho biết, công việc hàng ngày tuy có vất vả nhưng không nặng lắm, phù hợp với sức khỏe nên tôi gắn bó với nghề này gần chục năm rồi...

Ở vùng biển Nhân Trạch, ngoài việc khai thác, đánh bắt và làm các dịch vụ cho nghề cá thì nhiều người chọn nghề làm cá khô để tạo thêm giá trị gia tăng cho các loại thủy sản quê mình. Nhiều phụ nữ trong vùng có việc làm quanh năm. Đem lại thu nhập bình quân mỗi hộ khoảng 108.000.000đồng/năm và bình quân mỗi khẩu là 22.000.00đồng/năm. Riêng thu nhập từ cá khô mỗi năm đối với hộ ít nhất cũng được 10 triệu đồng và hộ nhiều nhất được gần 80 triệu đồng. Với những lợi nhuận thấy được này, sản phẩm cá khô đã làm phong phú các mặt hàng hải sản cho địa phương, đồng thời đưa lại lợi nhuận kinh tế cao và ổn định qua mỗi năm, góp phần giảm hộ nghèo trong toàn xã.

Trao đổi với chúng tôi chị Phạm Thị Hương cho biết thêm: Tàu thuyền đánh bắt của ngư dân nơi đây cũng không lo bị dư thừa cá tươi khi được mùa. Có lẽ vì thế mà cuộc sống người dân vùng biển Nhân Trạch ngày càng khấm khá hơn, nhà cửa được xây dựng khang trang, nhiều gia đình có điều kiện lo cho con cái học hành và có đời sống ngày càng sung túc hơn.

                                                                                                     Theo: Báo Quảng Bình