Cùng với Đờn ca tài tử Nam Bộ của Việt Nam, 14 di sản văn hóa phi vật thể khác đã được UNESCO tôn vinh.
1. Hoạt động hành hương tới lăng Sidi ‘Abd el-Qader Ben Mohammed (Sidi Cheikh):
Mỗi
nămvào cuối tháng 6, các cộng đồng người Sufi lại thực hiện
chuyến hành hương kéo dài 3 ngày tới lăng mộ Sidi ‘Abd el-Qader
Ben Mohammed (Sidi Cheikh) ở El Abiodh Sidi Cheikh, Algeria. Cuộc
hành hương đóng góp cho sự lớn mạnh của đạo Sufi đồng thời
khuyến khích các giá trị cộng đồng như sự mến khách. Các
hoạt động lễ hội, gồm đấu kiếm, thi cưỡi ngựa và nhảy múa
cũng làm phong phú hơn các nghi thức tâm lính trong cuộc hành
hương.
2. Âm nhạc Imzad của cộng đồng Tuareg ở Algeria, Mali và Niger
Âm
nhạc Imzad là một đặc điểm tính cách của cộng động dân cư
Tuareg và được biểu diễn bởi những người phụ nữ trên một nhạc
cụ đơn dây được gọi là Imzad. Nhạc công ngồi xuống với nhạc
cụ đặt trên đầu gối và chơi nó bằng một cây vĩ.
Đàn
Imzad mang tới giai điệu đồng hành với các bài thơ hoặc ca
khúc được ưa chuộng, thường được nam giới hát trong các sự
kiện mang tính lễ hội tổ chức trong các khu dân cư Tuareg. Hoạt
động trình diễn thường được thực hiện để xua đi các linh hồn
xấu xa và giảm đau đớn cho người ốm. Kỹ năng chơi đàn được dạy
lại cho hậu thế bằng các phương pháp truyền khẩu, quan sát và
học theo.
Trình diễn đàn Imzad |
3. Nghệ thuật thêu Jamdani, Bangladesh
Jamdani
là hoạt động thêu truyền thống gây tiêu tốn thời gian, sức
lực, do các nghệ nhân tiến hành quanh khu vực Dhaka, Bangladesh.
Các tấm vải cotton ở đây nổi tiếng giàu motif là nhờ được các
nghệ nhân thêu thẳng lên vải. Phụ nữ Bengal mặc đồ sari làm từ
vải Jamdani như một dạng biểu tượng của bản sắc và phẩm giá.
Họ mặc cả trong những ngày bình thường lẫn những ngày lễ
hội. Các motif truyền thống và kỹ thuật thêu được các nghệ
nhân trực tiếp truyền lại cho hậu thế trong quy mô gia đình và
trong khuôn khổ cộng đồng thêu.
4. Đánh bắt tôm trên lưng ngựa ở Oostduinkerke, Bỉ
Ở
Oostduinkerke, những người bắt tôm thường cưỡi ngựa và kéo
lưới qua sóng để thu hoạch tôm. Sự hiểu biết tốt về biển, bãi
cát và mối quan hệ thân thiết với ngựa là điều cần thiết để
thành công. Truyền thống đã giúp cộng đồng tạo lập được đặc
điểm tập thể mạnh và nó đã đóng vai trò trung tâm trong các
sự kiện văn hóa, xã hội, đặc biệt là Lễ hội Tôm kéo dài 2
ngày. 12 gia đình, mỗi gia đình có một khả năng đặc biệt, đã
tích cực tham gia vào hoạt động đánh bắt tôm. Kiến thức được
truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác, với những người
giàu kinh nghiệm trực tiếp thể hiện kỹ thuật và dẫn dắt hậu
bối.
5. Lễ hội Círio de Nazaré tại thành phố Belém, Brazil
Lễ
hội Círio de Nazaré diễn ra tại Belém nhằm tôn vinh Quý bà
Nazareth. Trong ngày Chủ Nhật thứ hai của tháng 10, một hình
ảnh khắc gỗ của Quý bà sẽ được rước đi từ nhà thờ Sé tới
quảng trường Sanctuary tại một trong những lễ rước tôn giáo lớn
nhất thế giới. Đông đảo người từ trên khắp Brazil đã tới dự
lễ rước, qua đó phản ánh đặc điểm đa văn hóa của xã hội
Brazil.
6. Hoạt động tính toán qua bàn tính Zhusuan của Trung Quốc. Bàn
tính Zhusuan của Trung Quốc là phương thức tính toán truyền
thống giúp tiết kiệm thời gian. Thông qua việc di chuyển các
hạt tính trên các thanh giữ, người ta có thể làm các phép
cộng, trừ, nhân, chia và nhiều phép tính phức tạp khác.
Bàn
tính Zhusuan đã được truyền lại qua nhiều thế hệ, sử dụng
phương thức truyền khẩu truyền thống và tự học. Người mới có
thể tính toán nhanh chỉ sau một số hoạt động hướng dẫn khá đơn
giản. Người dùng bảng tính này nhiều lại dần phát triển khả
năng tính toán rất nhanh. Zhusuan được sử dụng rộng rãi trong
đời sống Trung Quốc, là một biểu tượng quan trọng của văn hóa
và đặc điểm truyền thống Trung Quốc.
7. Ẩm thực Địa Trung Hải
Ẩm
thực địa Trung Hải, liên quan tới các nước CH Síp, Croatia, Hy
Lạp, Italy, Morocco, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha. Nó gồm nhiều kỹ
năng, kiến thức, nghi thức và truyền thống, liên quan tới hoạt
động trồng trọt, thu hoạch, đánh bắt cá, nuôi thú, bảo tồn,
nấu nước và đặc biệt là chia sẻ, sử dụng thực phẩm. Ăn uống
cùng nhau là nền tảng của đặc điểm văn hóa và sự tiếp nối
của các cộng đồng dân cư nằm dọc theo vùng lòng chảo Địa Trung
Hải. Ẩm thực Địa Trung Hải nhấn mạnh tới các giá trị mến
khách, tình láng giềng, đối thoại liên văn hóa và sự sáng
tạo... đã
đóng vai trò quan trọng cốt yếu trong các không gian văn hóa,
lễ hội và lễ ăn mừng, giúp hội tụ đông đảo các tầng lớp
người trong xã hội.
8. Lễ mừng việc tìm ra cây Thánh giá thực sự của Chúa, Ethiopia
Lễ
hội Maskel được tổ chức trên khắp đất Ethiopia trong ngày 26/9
để mừng việc đào được Thánh giá thực sự của Chúa Jesus. Các
hoạt động ăn mừng tập trung quanh việc đốt đống lửa Damera tại
quảng trường Maskel ở Addis Ababa. Hàng trăm ngàn người từ các
cộng đồng khác nhau sẽ đổ tới quảng trường khi các tu sĩ ăn
mặc sặc sỡ vừa hát thánh ca, vừa cầu nguyện và nhảy múa.
Maskel giúp đoàn tụ các gia đình, các cộng đồng trên khắp
Ethiopia và cổ súy cho một đời sống tinh thần thông qua sự hòa
giải, gắn kết xã hội và tồn tại hòa bình cùng nhau.
9. Các lễ rước thánh tích Công giáo Limousin ở Pháp
Các
lễ rước Limousin diễn ra 7 năm một lần tại Pháp nhằm thể hiên
sự tôn thờ các thánh tích của các vị Thánh Công giáo. Các lễ
hội này có sự tham gia của nhiều đám đông người và họ sẽ đi
theo đám rước qua các thị trấn. Hoạt động chuẩn bị cho các
đám rước diễn ra trong các cộng đồng, qua đó giúp tăng cường
sự gắn kết xã hội. Hoạt động lễ hội cũng đóng vai trò quan
trọng giúp tăng thêm sự kết nối của cộng đồng.
10. Truyền thống làm rượu vang Qvevri, Gruzia
Rượu
vang Qvevri đã có cái tên từ việc người ta sử dụng các vò
đất nung cùng tên, mang hình quả trứng, để làm rượu. Rượu vang
được lên men và chứa trong các vò Qvevri này, được chứa trong
nhiều ngôi làng, thị trấn ở Gruzia. Truyền thống làm rượu vang
đóng vai trò quan trọng trong đời sống và lễ hội ở Gruzia,
hình thành nên một phần không thể thiếu trong đặc điểm văn hóa
của các cộng đồng dân cư. Rượu vang thường được đề cập tới
trong các truyền thống truyền khẩu và ca khúc dân gian Gruzia.
Kiến thức làm rượu được truyền lại trong từng gia đình, người
thân và bạn bè.
11. Trình diễn Sankirtana, Ấn Độ
Sankirtana
bao gồm một loạt hoạt động trình diễn nghệ thuật để mừng
các sự kiện tôn giáo và các giai đoạn khác nhau trong cuộc đời
của người dân Vaishnava. Trong hoạt động này, các tay trống và
các ca sĩ kiêm vũ công sẽ tái diễn lại cuộc sống và các ân
đức mà thần Krishna đã thực hiện thông qua các ca khúc tôn
giáo. Sankirtana được trình diễn trong các lễ hội chung hoặc sự
kiện riêng tư, đều giúp gắn kết cộng đồng.
12. Các lễ rước Công giáo ở Italia
Các
lễ rước Công giáo diễn ra tại nhiều nơi ở Italy, đặc biệt là
tại Nola, Palmi, Sassari và Viterbo. Đây là những hoạt động lễ
hội mang tính cộng đồng, có sự tham gia của nhiều nhạc sĩ, ca
sĩ, bên cạnh các nghệ nhân đã làm ra những công trình mang tính
tôn giáo phục vụ đám rước.
13. Văn hóa ẩm thực truyền thống Washoku của Nhật Bản
Washoku
là một tập hợp đầy đủ các kỹ năng, kiến thức và truyền
thống liên quan tới hoạt động chuẩn bị và ăn uống, đồng thời
thể hiện sự tôn trọng nguồn khoáng sản thiên nhiên ở Nhật Bản.
Thường chỉ được chứng kiến trong lễ mừng Năm mới ở Nhật Bản,
Washoku có hình thức là những món ăn đặc biệt được trang trí
đẹp đẽ, sử dụng nguyên liệu tươi. Mỗi món ăn đều có ý nghĩa
riêng. Các món ăn được chia sẻ trong gia đình và qua đó tăng sự
gắn kết trong gia đình, cộng đồng. Các kiến thức cơ bản và kỹ
năng liên quan tới Washoku được truyền lại qua các thế hệ trong
chính những bữa ăn như thế.
Văn hóa ẩm thực Washoku của Nhật Bản đã được UNESCO đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể. |
14. Sử thi Manas, Semetey và Seytek của Kyrgyzstan
Bộ
ba sử thi Manas, Semetey và Seytek đã thể hiện ký ức lịch sử
của người dân Kyrgyzstan. Các sử thi này sống sót nhờ một cộng
đồng những người kể truyện sử thi, đã thường biểu diễn lại
chúng thông qua các dạng kể truyện đặc biệt, qua giọng điệu,
lời ngân nga, cử chỉ... Họ biểu diễn tại các sự kiện của
làng, các nghi lễ cấp quốc gia và quốc lễ... Bộ ba sử thi này
giúp người trẻ biết về lịch sử và văn hóa dân tộc, môi
trường tự nhiên và nhân dân thế giới. Sử thi cũng giúp họ nhận
thức về đặc điểm tính cách dân tộc, khuyến khích các ý
tưởng khoan dung và yếu tố đa văn hóa.
Theo: Thethaovanhoa.vn