Tái cơ cấu nông nghiệp còn chậm
Theo đánh giá của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao
Đức Phát, nhìn chung nông nghiệp nước ta tiếp tục tăng trưởng ổn định,
so sánh giữa các quý thì quý III với tốc độ tăng trưởng cao hơn quý II.
Sản lượng hầu hết các loại nông, lâm, thủy sản đều tăng, trong đó sản
lượng lúa gạo đạt 43,9 triệu tấn, tăng 200.000 tấn so với năm 2012.
Giá cả các loại nông sản sau quý II gặp nhiều khó khăn thì sang quý III
đã có xu hướng tốt hơn, bao gồm giá cả về lúa gạo và chăn nuôi, đặc biệt
là giá thủy sản như tôm rất cao và cá tra cũng đã tăng trở lại, gần đây
chỉ có giá cà phê là giảm mạnh. Xuất khẩu của chúng ta đạt tương đương
với cùng kỳ, đến hết tháng 10 dự kiến đạt 22,8 tỷ USD, tương đương với
cùng kỳ năm 2012. Xuất khẩu thủy sản và lâm sản tăng mạnh nhưng xuất
khẩu, gạo, cà phê và cao su giảm…
Tuy nhiên, theo nhiều Đại biểu Quốc hội, mặc dù đã đạt được nhiều
thành tích đáng kể nhưng nhìn chung, nền nông nghiệp của chúng ta còn
gặp nhiều khó khăn. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) cho
rằng, tái cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới còn chậm. Cải
cách hành chính còn hạn chế.
Đây là cản trở lớn trong hiệu quả đầu tư. Đại biểu Khá chỉ ra một tồn
tại là thế mạnh của nền nông nghiệp nhiệt đới chưa được tận dụng có hiệu
quả, chưa có chuyển dịch đáng kể trong cơ cấu sản phẩm nông nghiệp,
hướng đến các sản phẩm có thị trường tiêu thụ lớn có giá trị tăng cao
của một số sản phẩm chủ lực được người nông dân làm ra như lúa gạo, cà
phê, cao su, hạt điều, tôm, cá da trơn… có tỷ trọng lớn trên thị trường
thế giới nhưng không có thương hiệu Việt Nam mà phải xuất khẩu bằng các
nhãn hiệu của nước khác…
Khẳng định được vị thế của nông nghiệp trong tỷ trọng với nền kinh tế
chung, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quốc Cường (Bắc Giang) cho rằng, trong
bối cảnh suy thoái kinh tế tài chính toàn cầu thì nông nghiệp, nông dân
và nông thôn nước ta vẫn đạt được những thành tựu. Những thành tựu đó
tạo cho nông nghiệp và nông thôn nước ta có vai trò là trụ đỡ của nền
kinh tế cả nước, bảo đảm cho kinh tế - xã hội nước ta ổn định phát
triển, tiếp thêm sức để thực hiện nhiệm vụ chống suy thoái kinh tế.
Cũng theo đại biểu Cường, tăng trưởng chung của kinh tế cả nước đang
phục hồi, GDP năm nay khả năng sẽ đạt 5,4%. Đây là những tín hiệu mừng,
sự nỗ lực cố gắng cao của Chính phủ, các bộ, ngành, các cấp và của toàn
dân nhưng điều đáng chú ý là ở chỗ tăng trưởng của ngành nông nghiệp
tiếp tục suy giảm và suy giảm nặng.
Ở giai đoạn 1995 - 2000 tăng trưởng bình quân của ngành nông nghiệp là
4,5%. Đến giai đoạn 2001 - 2005 tụt xuống còn 3,8%. Giai đoạn 2006 -
2012 tụt tiếp xuống chỉ còn 3,3 - 3,4%. Năm nay theo báo cáo trước Quốc
hội, khả năng tăng trưởng của ngành nông nghiệp chỉ còn có 2,81%. Đây là
mức rất thấp so với tăng trưởng của nông nghiệp những giai đoạn trước
và cũng rất thấp so với mục tiêu Nghị quyết trung ương 7 Khóa X về nông
nghiệp, nông dân, nông thôn đã đề ra.
Bên cạnh đó đang có một tình trạng là, trong khi lao động nông thôn
thiếu việc làm đang có xu hướng gia tăng thì xuất hiện một bộ phận nông
dân không còn tha thiết với sản xuất nông nghiệp, thể hiện ở nhiều nơi, ở
Bắc bộ và cả Bắc Trung bộ nông dân bỏ ruộng không làm, có tỉnh diện
tích bỏ ruộng lên đến hàng ngàn héc ta.
Đây là điều rất không bình thường bởi vì đối với nông dân làm ruộng là
nghề truyền thống, có thể nói là nghề cha truyền con nối, ruộng đất
chính là nguồn sống chính của người nông dân. Tại sao và vì đâu nông dân
lại bỏ nghề truyền thống, bỏ nguồn sống chính để tìm việc khác mưu
sinh? Đây không thể cho là chuyện bình thường, đại biểu Cường nhấn mạnh.
Đâu là giải pháp để nông nghiệp là trụ đỡ của nền kinh tế?
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến đến sự sụt giảm tăng trưởng của ngành
nông nghiệp, trong đó có nguyên nhân chính là ở chỗ sản xuất nông nghiệp
hiệu quả thấp, nhất là vùng trồng lúa. Làm phép tính chi ly, đại biểu
Cường cũng chỉ ra, nông dân ở đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung bộ đã
tính toán chi li trên 1 sào ruộng trồng lúa nếu như mưa thuận gió hòa,
được mùa, được giá trong cả một vụ thì cũng chỉ có lãi từ 100.000 -
200.000 đồng còn không thì hòa và lỗ.
Nguyên nhân dẫn đến hiệu quả sản xuất nông nghiệp thấp thì cũng có
nhiều. Ngoài những rủi ro như thiên tai, lũ lụt, hạn hán, sâu bệnh thì
mấy năm qua giá các loại vật tư đầu vào cho nông nghiệp tăng nhanh. Chỉ
tính trong 5 năm gần đây giá các loại vật tư đầu vào đã tăng từ 2 - 2,5
lần trong khi đó giá nông sản chỉ tăng 1,2 lần. Ngoài ra, nông dân còn
phải có nhiều khoản đóng góp khác mà được bổ theo đầu sào, có nghĩa là
càng làm nhiều ruộng thì đóng góp càng lớn. Đây chính là những dấu hiệu
rất đáng lo ngại.
Một vấn đề lớn đặt ra, nếu như suy thoái của tăng trưởng nông nghiệp cứ
tiếp tục như vậy thì trong tương lai nông nghiệp liệu có còn giữ được
vai trò là trụ đỡ của nền kinh tế hay không? Nông dân thu nhập thấp như
vậy và hiệu quả sản xuất nông nghiệp thấp như vậy trong tương lai nông
dân còn giữ được vai trò là chủ thể nữa không? Và có đủ sức để xây dựng
nông thôn mới hay không? Đây là những câu hỏi rất cần được giải đáp.
Để lấy lại vị trí trụ đỡ của nông nghiệp trong cơ cấu tỷ trọng nền kinh
tế, nhiều ý kiến đề nghị Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành có trách
nhiệm cần phải có biện pháp tích cực để chặn đứng đà suy giảm của nông
nghiệp và cần thiết phải điều chỉnh cơ cấu đầu tư cho nông nghiệp, nông
dân, nông thôn hơn nữa.
Đồng thời, cần phải bổ sung điều chỉnh những chính sách cho nông nghiệp,
nông dân, nông thôn sao cho phù hợp thiết thực hiệu quả và khả thi và
nhất là những chính sách hỗ trợ phải đến được với nông dân. Vừa qua
chúng ta có những chính sách tốt như chính sách về vốn, chính sách hỗ
trợ để bảo đảm cho nông dân có lãi ít nhất 30% hoặc là thu mua tạm
trữ... nhưng trên thực tế là chưa đến được với nông dân.
Bên cạnh đó, cần có chính sách đủ mạnh để khuyến khích và khai thác các
lợi thế về khoa học và công nghệ, tạo khâu đột phá quan trọng, nâng cao
chất lượng hàng hóa nông sản để tạo chuỗi giá trị trong nông sản. Bộ
Khoa học và Công nghệ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nên sớm
tham mưu chính sách hỗ trợ tích cực đầu vào để phục vụ cho sản xuất nông
nghiệp như cung cấp giống tốt, cơ giới nông nghiệp, hỗ trợ tín dụng,
phát triển thị trường khoa học, công nghệ, ưu tiên chuyển giao các kết
quả nghiên cứu khoa học công nghệ để phục vụ sản xuất nông nghiệp, tạo
nguồn lực phát triển sản xuất góp phần tăng năng suất, chất lượng, hiệu
quả và tạo lợi thế cạnh tranh cho nông sản Việt Nam.
Theo: Tapchitaichinh