Một số hình ảnh biểu diễn, bằng khen của ông Nguyễn Văn Dậu
Truyền lửa đam mê
Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất thuần
nông xã Chàng Sơn (huyện Thạch Thất, TP. Hà Nội) trong một gia đình đã
có 3 thế hệ gắn liền với nghệ thuật rối nước. Ngay từ tấm bé, Nguyễn Văn
Dậu đã được gần gũi, tiếp xúc và chơi cùng với những con rối. Cùng với
đó, cha ông - Nguyễn Văn Tân lúc đó đang làm Trưởng phường rối của xã
Chàng Sơn cũng là một người nổi tiếng khắp vùng với nghệ thuật biểu diễn
rối nước. Ngay từ năm lên 10 tuổi, ông Dậu đã cùng cha đi biểu diễn
khắp miền Bắc. Và ngay từ lúc đó, những tích trò thân thuộc như em bé
chăn trâu, cậu ếch, cày cấy… đã gieo vào lòng ông một niềm đam mê. Cùng
với đó được thừa hưởng gen của cha ông để lại, cái nghiệp múa rối nước
cứ đến với ông như một lẽ tự nhiên.
Ông chia sẻ "Với Phường rối Chàng Sơn,
có 3 chữ Hán vàng ngọc được ví như bí quyết gia truyền tự bao đời "Nhạo
Hành Thủy” (nghĩa là những trò chơi dưới nước) và hai câu đối "Xuất quỷ
nhập thần - Thủy thượng kỳ quan diện thuật/ Bài binh bố trận - trì
trung chuyển động linh cơ”. Vừa dứt câu, ông vội đem tấm ảnh của người
cha trên ban thờ xuống vồn vã giới thiệu với đầy vẻ tự hào. Đó là bức
hình do Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa - Thông tin cũ) chụp năm
1958, ông Nguyễn Văn Tân trong bộ quần áo bà ba nâu sòng đã bạc màu bên
trò rối. Ông Dậu còn cho biết: "Có cụ tổ 5 đời là trùm trưởng phường rối
có hiệu Trúc Nguyên, đã truyền nghề cho cụ Nguyễn Hữ và cho đến ông nội
tôi, cụ Nguyễn Luật rồi đến bố tôi Nguyễn Văn Tân”.
Hành trình tiếp nối
Cũng như những bộ môn nghệ thuật
truyền thống khác, niềm vui lớn nhất đối với bộ môn nghệ thuật rối nước
theo ông Dậu đó là được mang con rối đi phục vụ biểu diễn cho mọi người
thưởng thức. Còn với ông thành tích, bằng khen, giải thưởng chỉ là để
ghi nhận, động viên nghệ nhân thêm yêu nghề hơn. Ông nhớ lại vào năm
2004, lần đầu tiên mang Phường rối nước Chàng Sơn đi "tranh tài” tại
Festival. Có 9 tiết mục tham dự thì đã có tới 4 giải thưởng, 2 giải B và
2 giải A. Đây được xem là một cột mốc lớn cho rối nước Chàng Sơn.
Chàng Sơn Di Mục
Ông Dậu bảo, rối nước Chàng Sơn độc
đáo là ở chỗ múa bằng dây chứ không phải bằng sào. Do đó, trước khi đi
diễn xướng, thì phải luyện tập hàng tháng, đôi bàn tay nghệ nhân phải
dẻo dai, uyển chuyển mới đem lại linh hồn cho quân trò. Hơn thế, có
nhiều vở diễn, với sự tham gia của hàng chục con rối, cùng một lúc trên
trận thủy chiến mà không rối, không vướng vào nhau… đó cũng chính là
tuyệt kỹ mà ông trưởng phường rối đã kịp truyền lại cho đời sau. Theo
ông, nếu như múa sào bị giới hạn bởi chiều cao của cây sào, thì múa dây
con rối sẽ có thể giao lưu trực tiếp với khán giả, có lẽ đó cũng là điều
làm nên sức hút, sự độc đáo nơi rối nước Chàng Sơn.
Bên cạnh đó, ông Dậu còn là người trực
tiếp tham gia sáng tác các tích trò mới, ông bảo "phải am hiểu lịch sử
thì mới diễn được”. Cũng xuất phát từ lý do đó mà ông đã chủ động bỏ
tích "Quan công thủy chiến Bàng Đức”, gắn liền với sử Tàu để sáng tạo ra
"Ngô Quyền đánh quân Nam Hán” - khắc họa thời kỳ lịch sử vẻ vang hào
hùng của dân tộc.
"Điều tôi day dứt hơn cả là liệu có
còn ai theo nghề. Tôi đã nhiều lần phải động viên các cháu, các con mỗi
khi đi diễn rối đấy”. Ông Dậu nhẩm tính: "Chú bảo bây giờ, lội nước cả
buổi, lạnh như mùa đông thì sao chịu nổi, vậy mà mỗi buổi diễn, nghệ sĩ
rối cũng chỉ được 50.000 đến 70.000, còn trung bình làm mộc một ngày
được 400.000 đến 500.000”.
Tìm gặp anh Nguyễn Văn Kiên - con trai
ông Dậu, chúng tôi lại càng thêm thấm thía tình yêu mà ông Dậu dành cho
rối. Anh Kiên sinh năm 1976, lấy xưởng mộc làm nơi kiếm cơm và mỗi khi
trong làng có hội, hoặc có dịp đi diễn phục vụ nhân dân, anh Kiên lại
cùng người vợ của mình say sưa, đục đẽo, trau truốt sơn rối theo yêu cầu
của cha.
Tình yêu mà ông Dậu và gia đình dành
cho rối nước Chàng Sơn, khiến nhiều người phải trăn trở. Tình yêu rối
nước suốt 5 đời như gia đình ông thật đáng trân trọng.
Theo: daidoanket
|