Mùa Trung thu năm nay, trên thị
trường đã xuất hiện nhiều hơn những chiếc đèn ông sao, đèn cù, mặt nạ
giấy bồi, "ông Tiến sĩ"... Người vui nhất trước sự thay đổi ấy là chị
Nguyễn Thị Tuyến (thôn Hậu Ái , xã Vân Canh , huyện Hoài Đức, Hà Nội),
người đã 40 năm gắn bó với nghề.
|
Chị Nguyễn Thị Tuyến hướng dẫn các bạn trẻ làm đồ chơi Trung thu tại Phố cổ Hà Nội. Ảnh: Diệp Liên |
Nếu như vài năm trước, tìm một chiếc đèn
ông sao không dễ bởi trên những con phố chuyên bán đồ chơi Trung thu
như Hàng Mã, Lương Văn Can..., đồ chơi ngoại lấn sân thì mấy mùa Trung
thu gần đây, đã xuất hiện nhiều hơn những chiếc đèn ông sao, đèn cù, mặt
nạ giấy bồi, "ông Tiến sĩ"... của những nghệ nhân trong nước...
Chị Nguyễn Thị Tuyến sinh ra trong ở một
làng nghề truyền thống làm đồ chơi Trung thu ở thôn Hậu Ái, xã Vân Canh
, huyện Hoài Đức, Hà Nội. Từ khi còn rất nhỏ, chị Tuyến đã được gia
đình dạy cho cách xếp giấy, cách cắt, dán để phụ giúp bố mẹ chuẩn bị
hàng hóa phục vụ cho ngày rằm Trung thu. Ngày chị còn bé, mỗi năm gia
đình sản xuất đến hàng vạn chiếc đèn ông sao, đèn cù, hàng ngàn ông Tiến
sĩ giấy, ông đánh gậy cung cấp cho thị trường.
Những ngày ấy, mùa Trung thu đến với nhà
chị từ rất sớm, trước đó mấy tháng, cả gia đình đã phải chuẩn bị nguyên
vật liệu để làm đồ chơi. Nhưng rồi thị trường thay đổi. Người mua cứ
thưa vắng dần. Đồ chơi truyền thống không "đọ" được về sức hấp dẫn so
với những món đồ chơi ngoại nhập. Cũng là đồ chơi Trung thu, với giá chỉ
vài chục nghìn đồng, những chiếc đèn ông sao, đèn lồng điện tử vừa
nhiều kiểu mẫu, vừa phát ra ánh sáng, phát ra tiếng nhạc khiến bọn trẻ
rất thích thu. Chưa kể, còn nhiều loại đồ chơi khác.
Cùng với sự phát triển của thị trường, nhiều người ở Hậu Ái đã bỏ nghề
nhưng chị Tuyến vẫn trụ lại. Cứ đầu tháng 6 âm lịch là chị đã lích kích
chuẩn bị làm đồ chơi. Hình ảnh Trung thu một thời xưa cũ, với những
chiếc đèn ông sao, đèn cù, với mâm cỗ trông trăng bày ông Tiến sĩ giấy
như đã ngấm vào tâm hồn chị
Năm 2002, lần đầu tiên chị Tuyến được
Bảo tàng Dân tộc học mời tham dự Tết Trung thu tại Bảo tàng, hướng dẫn
cho các em nhỏ làm đèn ông sao. Chị Tuyến rất vui vì những món đồ chơi
tường chừng đã "tuyệt chủng" được sự quan tâm của xã hội. Qua những lần
trưng bày, giới thiệu và hướng dẫn trẻ em làm đồ chơi truyền thống như
thế, nhiều bậc phụ huynh và các em nhỏ đã thấy được giá trị của đồ chơi
truyền thống.
"Tôi nghĩ nhiều người thích mua đồ chơi ngoại vì chưa hiểu ý nghĩa đồ
chơi dân gian. Các cụ nhà tôi bảo rằng chiếc đèn ông sao gắn thêm hình
là cờ Tổ quốc nhắc nhở con cháu tình cảm với quê hương. Còn ông Tiến sĩ
giấy đặt bên mâm cỗ với áo mão cân đai đường bệ là mong ước của cha ông
ta con cháu học hành chăm chỉ để mai sau thành đạt. Trung thu đúng vào
dịp năm học mới bắt đầu. Nếu giải thích cho các cháu nhỏ hiểu điều ấy
thì càng ý nghĩa".
Theo chị, đồ chơi Trung thu truyền thống
gặp khó khăn còn vì một lý do khác, đó là có người làm nghề này nhưng
không thực sự có tâm. Chị lấy ví dụ về chiếc đèn ông sao. Một số gia
đình làm những chiếc khung đèn quá mảnh mai, khoảng không phía trong đèn
quá nhỏ, nên chiếc đèn có thể bị cháy khi thắp nến. Điều này khiến
nhiều gia đình không muốn mua đồ chơi truyền thống cho trẻ em, vì họ
quan niệm có mua cũng không chơi được.
Với chị Tuyến, các công đoạn làm ra sản phẩm, ví như chiếc đèn ông sao,
các quy trình từ chẻ tre, uốn, ghép, cắt dán họa tiết… đều được làm cẩn
thận. Cán đèn được chọn từ những que tre to hơn ngón tay cái, khung đèn
được ghép từ những thanh tre, thanh nứa to, đều nhau, buộc lại chắc
chắn. Dùng xong, có thể cất đi sang năm chơi tiếp. Những điều tưởng như
đơn giản ấy nhưng lại ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý tiêu dùng.
Sinh sống tại làng nghề, chị tìm thấy niềm vui khi làm ra những chiếc
đèn ông sao, đèn cù, những "ông Tiến sĩ", "ông đánh gậy"… Nhờ có những
người như thế mà di sản tốt đẹp của cha ông từng bước trở lại với trẻ em
mỗi dịp Trung thu.
Theo: Chinhphu.vn