Nối
lại mạch nguồn giữa phố nghề Hà Nội với những làng nghề xưa, đó là cách
làm hiệu quả của Hà Nội trong việc gìn giữ và tôn vinh những nghề thủ
công truyền thống của Thủ đô...
Mai một nghề cũ
Cả
dãy phố Tô Tịch nổi tiếng với nghề tiện xưa, nay chỉ còn duy nhất gia
đình anh Lê Đình Thắng, ở số 7 - Tô Tịch, là còn theo nghề. Ngôi nhà nhỏ
chỉ chừng 10 m2 chật kín những thanh gỗ để làm cửa trang trí, đồ thờ…
Anh Thắng đang cặm cụi tiện những quả cầu trang trí hàng rào, do đơn vị
nhà thầu thi công một công trình biệt thự Hà Nội, đặt hàng. Anh chia sẻ:
"Để tiện 1 con gỗ tròn, đường kính 15 cm, phải mất cả ngày. Chính vì
vậy, họ đặt hơn trăm bộ, nhưng tôi chỉ dám nhận làm khoảng chục bộ. Còn
lại đưa về quê Nhị Khê cho anh em họ hàng làm. Thu nhập từ nghề tiện
thấp nên cả phố Tô Tịch nay chuyển sang kinh doanh thương mại, bán đồ
thủ công mỹ nghệ".
Anh Lê Đình Thắng đang tiện gỗ. |
Cùng
tâm tư "giữ nghề" như anh Thắng, ông Phạm Văn Quang, thợ chạm khắc
khuôn gỗ ở phố Hàng Quạt (Hà Nội) trăn trở: Nghề truyền thống của phố cổ
Hà Nội đã mai một đi rất nhiều rồi, sở dĩ còn một số nghề truyền thống
còn tồn tại được trong khu phố cổ là do những người làm nghề vẫn tâm
huyết với nghề.
Thời
xa xưa, khu phố cổ Hà Nội tập trung rất nhiều nghề thủ công. Những
người thợ thủ công tứ xứ đã mang những nghề độc đáo của địa phương mình
lên Hà Nội làm ăn. Họ lập ra những phố riêng buôn bán sản phẩm của quê
huơng mình. Những người thợ liên kết với nhau trong các phường, hội để
giúp nhau trong cuộc sống cũng như trong việc giữ gìn nghề tổ. Chính từ
đây, những người dân có thể là thợ thủ công kiêm thương nhân (vừa sản
xuất theo kiểu gia công đặt hàng cho khách vừa bày bán một số hàng làm
sẵn tại cửa hiệu). Đó là các thợ thêu làng Quất Động (Thường Tín), thợ
tiện (làng Nhị Khê, Thường Tín), mây tre đan làng Phú Vinh (Chương Mỹ),
làm mành làng Giới Tế (tỉnh Bắc Ninh), làm quạt làng Đào Xá (Hưng Yên),
đúc đồng (làng Đại Bái), vàng bạc (làng Châu Khê, Hưng Yên)... Những phố
nghề cũng hình thành từ đó, và đi vào tâm tưởng nhiều người như một nét
duyên Hà Nội, với cái tên như phố Hàng Nón, Hàng Thiếc, Lò Rèn…
Cùng
với thời gian, nhiều phố Hàng đã mất dần sản phẩm đặc trưng hoặc thay
vào đó là các sản phẩm hoàn toàn mới để phù hợp với nhu cầu xã hội. Hầu
như Hà Nội không còn phố nghề với tư cách vừa là nơi bán hàng vừa là nơi
sản xuất...
Tìm lại sức sống từ nguồn cội
Ông
Phạm Tuấn Long, Phó trưởng BQL phố cổ Hà Nội cho biết: Khu phố cổ Hà
Nội có lịch sử hình thành và phát triển gắn với các nghề thủ công. Tuy
nhiên, cùng với sự phát triển, một số nghề không còn phù hợp và mất dần.
Để bảo tồn và quảng bá hình ảnh phố nghề - làng nghề, trong từng năm,
BQL có kế hoạch giới thiệu lần lượt tới du khách các nghề thủ công
truyền thống từng có ở phố cổ Hà Nội. Đầu năm nay, BQL đã giới thiệu
nghề chạm trổ hàng bạc và trong tháng 8/2013 giới thiệu nghề tiện, mây
tre đan và sơn mài. Cả 3 nghề này trước đây đều tồn tại trong khu phố
cổ, nhưng hiện nay gần như đã không còn.
Không
chỉ giới thiệu về nghề truyền thống của các khu phố Hàng, các hoạt động
của BQL phố cổ còn góp phần quảng bá hình ảnh về sự liên kết phố nghề -
làng nghề, với việc mời các làng nghề cùng tham dự trưng bày, cũng như
mời các nghệ nhân của các làng nghề xung quanh Hà Nội, mà có quan hệ mật
thiết với các phố nghề Hà Nội xưa, cùng góp mặt. Đây là một việc làm
thực sự hiệu quả, bởi như ông Nguyễn Văn Trung, nghệ nhân mây tre đan
huyện Chương Mỹ cho biết: "Từ thực tế kinh doanh mây tre tại làng nghề
cho thấy, khâu yếu nhất là quảng bá và xây dựng thương hiệu. Do vậy,
chúng tôi rất mong muốn qua triển lãm tại phố cổ sẽ quảng bá và phát
triển du lịch làng nghề để tiêu thụ sản phẩm của làng nghề".
“Giữa
những người làm nghề ở phố cổ Hà Nội với những làng nghề luôn có mối
liên hệ chặt chẽ với nhau, chính vì vậy việc tổ chức những chương trình
giới thiệu làng nghề - phố nghề rất hiệu quả, và đây cũng là cách để tìm
lại nét duyên xưa của Hà Nội với những nghề thủ công truyền thống”, chị
Thu Lan, đại diện BQL phố cổ Hà Nội cho biết.
Theo: TTXVN