Những người thợ chẻ đá mưu sinh lương thiện bằng sức lao động của mình, thế nhưng để có được đồng tiền, bát gạo từ nghề này, họ không chỉ đổ mồ hôi mà có người đã phải đánh đổi bằng nước mắt và máu.

Chưa có thống kê cụ thể số vụ tai nạn lao động đã xảy ra ở các mỏ đá phía Bắc đèo Cả, nhưng khi điểm lại những vụ thương vong vài năm gần đây sẽ thấu hiểu nỗi vất vả, hiểm nguy nghề chẻ đá và những “khoảng trống” trong công tác quản lý tài nguyên - khoáng sản, an toàn lao động.

Tiếp cận một số mỏ đá, tôi đã nghe nhiều người thợ than phiền rằng, dù biết trước hiểm họa treo trên đầu, nhưng vì bát cơm, tấm áo, họ phải theo nghề.

Anh Nguyễn Minh - người có gần chục năm bám trụ dưới chân đèo Cả bày tỏ: “Cực nhọc và công phu lắm! Muốn theo nghề chẻ đá phải có sức khỏe bền bỉ dẻo dai, vì suốt ngày phải vung tay búa đập xuống mũi chạm bằng thép đục vào đá tảng. Trước khi đục, chẻ, cần phải tính toán điểm đặt mũi chạm thuận với chiều đường vân tảng đá sao cho nhanh, gọn, hiệu quả kinh tế khi tận thu được từng viên đá chẻ ra phù hợp kích cỡ thông dụng. Mặt khác, thợ chẻ đá phải quan sát vị trí khai thác để tránh những tình huống xấu có thể xảy ra khi đất đá sạt lở…”.

Thợ chẻ đá ở đây có thể là nhóm người địa phương “tranh” được một vị trí thuận lợi cho việc vận chuyển đá chẻ, hoặc làm thuê cho “chủ thầu” mỏ đá tự phát để kiếm tiền công theo sản phẩm. Mỗi ngày, bình quân một người thợ kiếm được từ 150.000 - 180.000 đồng. Để có được khoản tiền đó, họ phải đục, chẻ cật lực, nhưng nỗi lo thường trực là tai họa ập xuống bất ngờ.

Hiểm họa luôn treo trên đầu những người thợ chẻ đá dưới chân đèo Cả.

Gần đây nhất vào sáng 24/6, anh Hồ Tấn Cường, 40 tuổi, trú ở thôn Thạch Chẩm, xã Hòa Xuân Tây, huyện Đông Hòa tử nạn do một tảng đá đổ xuống một mỏ đá ở thôn Bàn Nham, xã Hòa Xuân Tây do HTX đá chẻ Hòa Xuân khai thác trái phép.

Cách đây hơn 5 năm, một vụ sập đá tảng ở gần đó khiến 3 anh Trần Bá Lý, Nguyễn Ngọc, Nguyễn Văn Hào tử nạn tại hiện trường sáng ngày 6/1/2008. Sau vụ tai nạn kinh hoàng đó, ông Lê Huệ - người thuê lại mỏ đá của HTX nông nghiệp KDDVTH Hòa Xuân Tây 2 để khai thác trái phép đã bị TAND tỉnh Phú Yên xử phạt 3 năm tù, nhưng cho hưởng án treo về tội vi phạm các quy định khai thác tài nguyên.

Anh Nguyễn Văn Thiện, trú ở thôn Phú Khê, xã Hòa Xuân Đông, huyện Đông Hòa - người đã một lần may mắn thoát chết, kể lại: “Khoảng 8h30 sáng 3/6/2011, một tảng đá đổ sập xuống cửa một mỏ đá ở thôn Hảo Sơn, xã Hòa Xuân Nam, anh Phạm Văn Kim và tôi kịp thoát ra ngoài, còn anh Phạm Minh Chí tử nạn khi mới 28 tuổi”…

Mùa khô ước tính mỗi ngày có khoảng 300-400 người thợ hành nghề tại hàng trăm mỏ đá trái phép ở phía Bắc đèo Cả trong điều kiện mất an toàn lao động, thợ chẻ đá không được bảo hộ, bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm y tế…

Ông Đào Văn Dục, Trưởng phòng Quản lý khoáng sản Sở Tài nguyên - Môi trường Phú Yên cho biết, đến thời điểm này chưa có mỏ đá nào ở địa bàn nêu trên được cơ quan thẩm quyền cấp giấy phép khai thác khoáng sản.

Gần đây, HTX đá chẻ Hòa Xuân đăng ký đầu tư dự án khai thác đá chẻ xây dựng tại 23 vị trí với diện tích 3,5ha ở xã Hòa Xuân Tây, nhưng hồ sơ chưa được thẩm định nên chưa có giấy phép, thế nhưng tổ chức này vẫn khai thác trái phép và đã xảy ra cái chết của anh Hồ Tấn Cường hôm 24/6 vừa qua.

Sau vài cuộc kiểm tra đơn điệu của các cơ quan chức trách, nạn khai thác đá chẻ trái phép ở phía Bắc đèo Cả vẫn tái diễn phức tạp hơn. Các mỏ đá không khảo sát thiết kế, xác lập quy trình kỹ thuật khai thác đá lộ thiên, không bẩy những tảng đá treo, đá mồ côi có nguy cơ sập đổ, thậm chí có nơi lén lút sử dụng vật liệu nổ công nghiệp để khoan nổ…

Thực trạng khai thác đá chẻ tái diễn trái phép trên diện rộng ở phía Bắc đèo Cả không chỉ là hiểm họa treo trên đầu những người thợ mà còn gây thất thoát tài nguyên, tác động xấu đến môi trường sinh thái, tạo nguy cơ sạt lở núi…

Đã đến lúc UBND tỉnh Phú Yên khẩn trương chỉ đạo các Sở Công nghiệp, Tài nguyên - Môi trường, Lao động - Thương binh và Xã hội, Xây dựng và UBND huyện Đông Hòa tổng kiểm tra toàn diện để có biện pháp kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, xử lý nghiêm minh nạn khai thác đá chẻ trái phép, đồng thời quy hoạch, quản lý hoạt động khai thác khoáng sản đảm bảo trật tự, an toàn và đúng pháp luật…

                                                                                                                    Theo: CAND