Đồng bào dân tộc H’re ở miền tây Quảng Ngãi có một nền văn
hóa khá độc đáo. Văn hóa truyền thống của dân tộc H’re mang đậm nét bản
địa, chứa đựng nhiều giá trị đặc trưng của Trường Sơn -Tây Nguyên.
Trao đổi với PV Nhân Dân điện tử, Tiến sĩ Nguyễn Đăng Vũ, Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi cho rằng, bản
sắc văn hóa truyền thống của người H’re, ở miền tây tỉnh Quảng Ngãi rất
đa dạng và phong phú, nhất là các làn điệu dân ca như Ta lêu, Ca choi
và các nhạc cụ Vơ Roát, Túc Chinh đang được khôi phục trở lại.
Hiện nay đồng bào H’re ở các huyện như Ba Tơ, Minh Long, Sơn Hà và
Minh Long đang thu hút thanh niên vào câu lạc bộ, nhà văn hóa để “già
làng” truyền đạt, bồi dưỡng hát các làn điệu dân ca và bồi dưỡng các
loại nhạc cụ truyền thống. Nhờ đó, trong cuộc Liên hoan cồng chiêng, đàn
và hát dân ca các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ngãi năm 2014 vừa qua,
nhiều tiết mục nhạc cụ, làn điệu dân ca dân tộc do đồng bào H’re biểu
diễn đã thể hiện được giá trị nghệ thuật cao và thu hút đông đảo người
xem.
Về huyện miền núi Ba Tơ, nơi có nhiều nghệ nhân đang tập hợp lớp trẻ
để truyền đạt lại cách chơi các nhạc cụ dân tộc truyền thống, nghệ nhân
Phạm Văn Sự mừng rỡ khoe: Tôi vừa sáng tác xong bản “giao hưởng” cho
nhạc cụ Vơ Roát, Túc Chinh. Đây cũng là bản nhạc mang đậm bản sắc văn
hóa dân tộc địa phương.
Ông vừa chơi nhạc cụ vừa hát cho tôi nghe một đoạn làn điệu dân ca Ta
lêu: “Em là chim Pơti/ Em là hoa cao nhớ hoa Pơlang, hoa Kẹo khà/ Anh
là cái tổ giữa thân cây cho chim Pơti ở/ Sao em không chịu cưới anh về
làm chồng?...”. Bản sắc văn hóa của dân tộc chính là những làn điệu dân
ca như Ta lêu, Ca choi và các nhạc cụ Vơ Roát, Túc Chinh đã được nghệ
nhân Sự thể hiện rất du dương, rung động lòng người.
“Tôi muốn truyền lại cho con cháu để sau này những nhạc cụ, bài hát
của người H’re không bị mất đi. Nhưng việc này cũng khó lắm vì các bạn
trẻ không mấy thích thú với những thể loại âm nhạc, nhạc cụ truyền thống
dân tộc. Nhưng với tôi sẽ đem hết tâm huyết truyền đạt lại cho con
cháu, chắc chắn là thành công”, ông Sự khẳng định.
Ông Phạm Văn Sự là một trong số ít người dân tộc H’re, ở huyện Ba Tơ
biết cách chế tạo và sử dụng các loại nhạc cụ của dân tộc mình. Đã gần
80 tuổi nhưng ông vẫn miệt mài truyền dạy cho con cháu cách sử dụng các
loại nhạc cụ truyền thống với mong muốn giá trị văn hóa của dân tộc H’re
tiếp tục được giữ gìn và phát huy các giá trị vốn dĩ đã có.
Tuy nhiên, hiện nay các hình thức sinh hoạt văn hóa, lễ hội, nhạc cụ
truyền thống của dân tộc H’re đã bị thất lạc và mai một dần. Số nghệ
nhân người H’re biết trình diễn và am hiểu sâu sắc về nhạc cụ, về các
làn điệu dân ca cũng thưa vắng. Trong khi đó, một số thanh niên trẻ lại
quay lưng lại với văn hóa truyền thống của mình.
Nghệ nhân Đinh Văn Ước, ở thị trấn Ba Tơ bày tỏ: “Tôi thấy lớp trẻ
ngày nay biểu diễn nhạc trên sân khấu nghe thì tưng bừng, nhưng để đi
vào lòng người, đọng lại trong ký ức khán giả thì rất ít. Trong khi đó
ngày càng ít người biết chơi các loại nhạc cụ dân tộc truyền thống của
người H’re”.
Hiện nay các huyện miền núi như Ba Tơ, Sơn Hà, Minh Long đã tiến hành
kiểm kê, kiểm tra và xếp loại các loại hình văn hóa hiện có, qua đó xây
dựng phương hướng, kế hoạch để bảo tồn, bảo vệ và phát huy bản sắc văn
hóa của người H’re. Việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền
thống tốt đẹp của người H’re ở miền Tây Quảng Ngãi có ý nghĩa rất quan
trọng, nhằm góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Để bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống của các dân tộc trong
tỉnh nói chung và dân tộc H’re ở miền Tây Quảng Ngãi nói riêng, vừa qua
tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo chính quyền địa phương, mà trọng tâm là ngành
văn hóa các huyện miền Tây Quảng Ngãi thường xuyên tổ chức các hoạt
động gắn với hội thi, hội diễn mang đậm nét văn hóa dân tộc, bảo đảm
phục vụ tốt cho nhân dân trên địa bàn.
Đồng bào H’re có truyền thống đấu tranh giữ làng, giữ nước từ
xa xưa. Bà con một lòng đi theo cách mạng, tham gia tích cực vào các
cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng bào
đã định canh - định cư đang xóa đói giảm nghèo và từng bước nâng cao mức
sống. Việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống được đồng bào H’re
thực hiện gắn với cuộc vận động toàn dân xây dựng đời sống văn hóa ngay
trên quê hương mình.
Theo: nhandan.org.vn