Nguồn: phatgiao.org.vn
|
Pho sử sống động
Theo
thống kê tổng hợp của Sở VH, TT và DL Bắc Giang, kho mộc bản chùa Vĩnh
Nghiêm là 3.050 mộc bản thuộc các thể loại: kinh, luật, luận, truyện,
kí, lục, sách thuốc. Thượng tọa Thích Thiện Văn, Chủ tịch Hội Phật giáo
tỉnh Bắc Giang, trụ trì chùa Vĩnh Nghiêm, cho biết: “Nghiên cứu mộc thư
khố, chúng ta có lượng thông tin phong phú, đa dạng về lịch sử Phật
giáo, tư tưởng đạo hành, nhập thế của Thiền phái Trúc Lâm, văn học,
phong tục tập quán cùng sự phát triển của nghề khắc in mộc thư và nghệ
thuật chạm khắc gỗ của Việt Nam. Đặc biệt, một số mộc thư giới thiệu
cách chữa bệnh bằng thuốc nam, cách châm cứu với sơ đồ chỉ dẫn các huyệt
rõ ràng. Hiện nay, phòng mạch của nhà chùa vẫn kế thừa các bài thuốc
ghi trong mộc thư để chữa các bệnh về thần kinh, đau xương khớp và các
bệnh về tiêu hóa”.
Các nhà nghiên cứu
Hán - Nôm đánh giá, mộc bản kinh phật Thiền phái Trúc Lâm chùa Vĩnh
Nghiêm chứa đựng ý nghĩa to lớn về triết lý nhân sinh, tôn giáo tín
ngưỡng, văn học, nghệ thuật, giáo dục con người. Không những thế, đây
còn là pho sử sống động về nghề khắc in mộc bản, tư tưởng và văn hóa,
giúp người đời sau hiểu một cách đầy đủ, chính xác về lịch sử Phật giáo
Việt Nam, về Thiền phái Trúc Lâm cũng như thân thế, sự nghiệp của Phật
hoàng Trần Nhân Tông và một số danh nhân của dân tộc.
Đặc
biệt, bằng việc lưu giữ những mẫu chữ Nôm cổ, mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm
còn đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn chữ Nôm - thứ văn tự
riêng của người Việt Nam. Hiện nay, mẫu chữ Nôm trên mộc bản Thiền tông bản hạnh
trong mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm được sử dụng để cài trên máy tính, phổ
biến trên toàn thế giới. Bất cứ ai học tập, nghiên cứu chữ Nôm đều được
tiếp cận và sử dụng để tìm hiểu giá trị đặc sắc của nền văn hóa Việt
Nam.
Dịch và số hóa mộc bản
Sau
khi mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm được vinh danh, Bắc Giang đã tích cực
triển khai các hoạt động nhằm bảo tồn, khai thác và phát huy giá trị di
sản tư liệu này. Tuy nhiên, Ts Vũ Thị Minh Hương, Cục trưởng Cục Văn thư
và Lưu trữ Nhà nước, Chủ tịch Ủy ban quốc gia Chương trình Ký ức thế
giới Việt Nam, cho biết, tài liệu mộc bản kinh Phật tại chùa Vĩnh Nghiêm
hiện chưa được bảo quản một cách khoa học, do thiếu cán bộ giỏi nghiệp
vụ, thiếu trang thiết bị, kho tàng phù hợp. Từ kinh nghiệm thực tiễn và
kết quả nghiên cứu khoa học trong bảo quản tài liệu mộc bản mà Cục Văn
thư và Lưu trữ Nhà nước thực hiện những năm qua, Ts Vũ Thị Minh Hương
cho rằng, điều kiện lý tưởng để bảo quản tài liệu mộc bản là nhiệt độ từ
190C - 240C và độ ẩm 45 - 55%; phải cử cán bộ
chuyên trách, có trình độ chuyên môn, được đào tạo bồi dưỡng thường
xuyên về nghiệp vụ để cập nhật thông tin, kiến thức nghiên cứu khoa học,
áp dụng các kỹ thuật bảo quản phù hợp; sao chép tư liệu sang một dạng
thức khác để phục vụ nhu cầu nghiên cứu, tham quan, khảo sát. Việc tiếp
cận các loại bản sao sẽ giảm áp lực lên tài liệu gốc, từ đó giúp cho
công tác bảo quản tài liệu gốc tốt hơn.
Nguyên
Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Giang Trần Văn Lạng thì cho rằng, muốn bảo
tồn được kho mộc bản phải kết hợp kinh nghiệm truyền thống và khoa học,
công nghệ hiện đại. Chẳng hạn như đóng thêm giá, kệ chứa ván in nhằm
tách từng bộ kinh sách thành kệ riêng, các kệ phải làm bằng gỗ tốt, khi
đưa vào đều để lên con kệ dầu thực vật như các cụ ngày xưa làm, nhằm
chống mối, mọt…; phải thống nhất kiểm kê ván in để lấy dữ liệu đưa vào
máy tính, bảo tồn lâu dài. Cần tham quan học tập những trung tâm lớn
trong và ngoài nước đang bảo tồn ván in để có kinh nghiệp lập kế hoạch
bảo quản theo cách phối hợp giữa truyền thống với hiện đại…
Trực
tiếp tham gia bảo tồn di sản này, Phó trụ trì Tổ đình chùa Vĩnh Nghiêm
Thích Thanh Vịnh cho biết, hiện Phân viện nghiên cứu Phật học Việt Nam
đã hoàn thành giai đoạn tư liệu kỹ thuật số toàn bộ mộc bản và chuyển
đọc, chú giải Yên Tử Nhật Trình, dự kiến sẽ xuất bản vào dịp giỗ tổ Vĩnh
Nghiêm sắp tới. Viện cũng đã có kế hoạch hợp tác với Trung tâm Nghiên
cứu Việt Nam, thuộc Trường Đại học Cao Hùng (Đài Loan) để dịch các văn
bản Hán ngữ trong tư liệu mộc bản.
Do
tính chất độc đáo về hình thức và nội dung của mộc bản chùa Vĩnh
Nghiêm, Ts Vũ Thị Minh Hương đề xuất: in dập khối mộc bản kinh Phật chùa
Vĩnh Nghiêm ra giấy dó để tiến hành dịch nghĩa và chỉnh lý khoa học,
sớm đưa khối tài liệu này ra khai thác, sử dụng; biên soạn và xuất bản
sách công bố, giới thiệu tài liệu mộc bản kinh Phật chùa Vĩnh Nghiêm tới
đông đảo nhà nghiên cứu và công chúng; làm phiên bản mộc bản chùa Vĩnh
Nghiêm để trưng bày, giới thiệu tại các triển lãm chuyên đề hoặc các sự
kiện về chương trình Ký ức thế giới của Việt Nam và tại các nước; dịch
và tìm kiếm những thông tin điển hình, những chi tiết nổi bật có ý nghĩa
lịch sử, văn hóa của Di sản tư liệu để dựng phim chuyên đề, phim tư
liệu giới thiệu mộc Bản chùa Vĩnh Nghiêm; số hóa để giới thiệu di sản
trên internet thông qua các trang web của Sở VH, TT và DL Bắc Giang, của
Bộ VH, TT và DL hay qua cổng Digicol của UNESCO
(www.unesco.org/webworld/digicol)...
Theo: daibieunhandan