Thực
hiện quyết định số 1254/QĐ-SVHTTDL ngày 05/8/2013 của Giám đốc Sở Văn
hóa, Thể thao và Du lịch về việc chỉ định thực hiện chương trình “Phục
dựng lễ hội xuống đồng của người Khmer Bình Phước” thuộc chương trình
mục tiêu quốc gia về văn hóa năm 2013.
Bảo
tàng tỉnh Bình Phước phối hợp với Phòng Văn hóa, Thông tin huyện Lộc
Ninh, UBND xã Lộc Khánh, các cơ quan chuyên môn và các nhà nghiên cứu
tiến hành phục dựng lễ hội xuống đồng của người Khmer Bình Phước.
Lễ
hội xuống đồng tiếng Khmer gọi là Sen Đây S’re, hay còn được gọi là lễ
cúng ruộng, lễ cúng xuống giống. Cùng với lễ hội phá bàu, lễ hội mừng
lúa mới, lễ hội xuống đồng là một trong những lễ hội truyền thống trong
sản xuất nông nghiệp của người Khmer Bình Phước. Để tiến hành lễ hội
xuống đồng, người Khmer Bình Phước phải trải qua rất nhiều công đoạn
như: Chọn giống, chọn và làm đất gieo mạ, làm đất cấy, chuẩn bị lễ vật
và tiến hành lễ hội. Theo truyền thống của người Khmer Bình Phước, mỗi
gia đình thường làm chòi tại thửa ruộng của mình để nghỉ ngơi, trông nom
hoa màu… đây cũng chính là địa điểm tổ chức lễ hội của từng gia đình.
Trước khi tổ chức lễ hội, chủ ruộng không biết các nghi thức nghi lễ
cúng xin thần linh sẽ mời một người trong sóc (ấp) biết thực hiện các
nghi lễ trong lễ xuống đồng (thường là già làng hoặc là người lớn tuổi
trong sóc, ấp) và mời các chủ ruộng bên cạnh ruộng của mình cùng tham dự
lễ xuống đồng của gia đình mình. Lễ vật chuẩn bị cho lễ xuống đồng gồm
có một con gà luộc, trầu cau và cơm nếp, sau ba năm sẽ tiến hành cúng
đầu heo. Thời gian tiến hành lễ hội được lựa chọn theo ngày tốt của chủ
ruộng (theo quan niệm của người khmer, khi sinh ra mỗi người có một ngày
tốt).
Lễ
hội xuống đồng là lễ hội truyền thống của người Khmer Bình Phước mang
tính cộng đồng cao, thể hiện giá trị văn hóa tinh thần của cư dân nông
nghiệp. Qua việc thực hiện lễ hội, các giá trị văn hóa của cư dân được
bảo tồn và phát huy giá trị. Các giá trị tiêu biểu về văn hóa tinh thần
của cộng đồng được thể hiện qua việc duy trì tục Vần Công trong cộng
đồng, duy trì các nghi thức nghi lễ truyền thống, việc trao đổi kinh
nghiệm về hoạt động sản xuất nông nghiệp… Từ đó tạo ra sự đoàn kết gắn
bó, giúp đỡ nhau trong quá trình sản xuất và trong đời sống hàng ngày
hướng đến một cuộc sống ấm no, cộng đồng ổn định, xã hội văn minh.
Ngày
nay, khi đời sống dân cư ngày được ổn định, cùng với quá trình phát
triển của nhiều loại hình kinh tế khác nhau như trồng cây công nghiệp,
trồng các loại cây ăn trái, rau quả và nhu cầu về nhà ở khi dân số của
cư dân tăng theo thời gian đã làm giảm diện tích trồng lúa nước và các
hình thức canh tác trong việc trồng lúa nước có thêm hình thức xạ lúa…
Do đó lễ hội xuống đồng của người Khmer Bình Phước đang bị mai một.
Để
tránh sự mai một của lễ hội trong thời gian tới, việc phục dựng lễ hội
xuống đồng là việc làm cấp bách để lưu giữ và phục hồi lại các giá trị
văn hóa tinh thần mang tính cộng đồng của cư dân Khmer Bình Phước. Do
đó, việc tổ chức phục dựng lễ hội xuống đồng của người Khmer Bình Phước
là một hoạt động rất thiết thực, ý nghĩa, góp phần bảo tồn và phát huy
các giá trị văn hóa truyền thống của cư dân này.
Chương
trình phục dựng lễ hội được tiến hành trong thời gian từ ngày 02 đến
ngày 04 tháng 10 năm 2013 tại xã Lộc Khánh, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình
Phước. Nội dung phục dựng lễ hội gồm hai phần chính là truyền dạy và
phục dựng nguyên trạng theo truyền thống của lễ hội tại thực địa. Việc
truyền dạy do các vị già làng và những người có hiểu biết về lễ hội thực
hiện truyền đạt lại cách thức tổ chức cũng như ý nghĩa của lễ hội cho
các thế hệ người Khmer trên địa bàn xã Lộc Khánh và các xã lân cận như
Lộc Hưng, Lộc Điền, Lộc Thịnh… có người Khmer sinh sống. Phần lễ hội
chính được phục dựng theo phương án phục dựng nguyên trạng, các nội dung
cơ bản của lễ hội truyền thống được tổ chức trên cánh đồng ấp Sóc Lớn,
xã Lộc Khánh với các nghi thức nghi lễ cột mạ, cúng thần linh và cấy lúa
theo truyền thống của người Khmer Bình Phước. /.
Theo: vhttdlbinhphuoc