Ngày 20/6, Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTT&DL) cho biết, tượng Nữ thần Durga, pho tượng cổ có nguồn gốc Việt Nam đã hồi hương thành công từ Vương quốc Anh.
Trước đó, tháng 8/2023, Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin cho Bộ VHTT&DL về việc Bộ Tư pháp và Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ phối hợp Cảnh sát Đô thành London, Anh tịch thu tượng đồng Nữ thần Durga bốn tay có nguồn gốc Việt Nam từ một vụ điều tra buôn bán cổ vật bất hợp pháp và đề xuất khả năng trao trả cổ vật này về Việt Nam.
Việt Nam nhận bàn giao Cổ vật tượng đồng Nữ thần Durga. Ảnh: Cục Di sản văn hoá
Ngay sau khi nhận được thông tin, Bộ VHTT&DL đã chỉ đạo các đơn vị chức năng nghiên cứu, đối sánh tư liệu và xác định tượng đồng Nữ thần Durga mang đặc trưng tiêu biểu của nghệ thuật tạo hình, điêu khắc Champa giai đoạn sớm, có mối giao lưu, ảnh hưởng từ nghệ thuật điêu khắc của Văn hóa Óc Eo giai đoạn muộn.
Căn cứ các quy định của Luật Di sản văn hóa, Bộ VHTT&DL đã có công văn gửi Đại sứ quán Việt Nam tại Anh về việc xác nhận tượng đồng Nữ thần Durga là của Việt Nam và ủy quyền Đại sứ quán tiếp nhận cổ vật từ đại diện Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ và Cảnh sát Đô thành London.
Tháng 2/2024, Hội đồng Nghệ thuật Vương quốc Anh - cơ quan cấp phép xuất khẩu cổ vật của nước này đã cấp phép cho Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam (đơn vị được Bộ VHTT&DL giao thực hiện tiếp nhận, lưu giữ, bảo quản tượng đồng), xuất khẩu tượng đồng Nữ thần Durga ra khỏi Vương quốc Anh để đưa về Việt Nam.
Đồng thời, Hội đồng Nghệ thuật Vương quốc Anh đã thẩm định, đề xuất giá trị tượng trưng của tượng là 14.184.397 bảng Anh, nhằm xác định giá trị phục vụ các thủ tục cấp phép xuất khẩu cổ vật và thủ tục hải quan của Vương quốc Anh. Phía Việt Nam không chi trả bất kỳ chi phí nào, ngoài chi phí vận chuyển, liên quan đến việc tiếp nhận tượng đồng.
Tượng đồng Nữ thần Durga bốn tay là pho tượng cổ, có nguồn gốc Việt Nam, với thể khối lớn. Ảnh: Cục Di sản văn hoá
Ngày 18/6/2024, tượng đồng Nữ thần Durga đã về tới Việt Nam và được lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, phục vụ việc nghiên cứu, xây dựng kế hoạch trưng bày, giới thiệu và phát huy giá trị cổ vật.
Tượng đồng Nữ thần Durga 4 tay là pho tượng cổ, có nguồn gốc Việt Nam, với thể khối lớn (dài 191cm, nặng 101kg), thể hiện hình tượng Nữ thần Durga của Hindu giáo.
Tượng được tạo tác với khuôn mặt hình trái xoan, hai mắt nhắm hờ, sống mũi cao, miệng mím, cằm tròn, ngực nở căng tròn, eo thắt, hông nở, có 4 tay, chân thon, thân dưới quấn sarong dài tới cổ chân, bụng thắt dây buộc tạo hình hoa. Đây là một hiện vật được đúc bằng đồng, niên đại sớm và hiện trạng còn tương đối hoàn chỉnh nên rất quý hiếm.
Theo đại diện Cục Di sản Văn hóa, tượng đồng Nữ thần Durga có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, là tư liệu hiện vật phản ánh đời sống văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng trong lịch sử của cư dân Champa - một bộ phận quan trọng, cấu thành nên sự đa dạng và thống nhất trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Việc tiếp nhận cổ vật tượng đồng Nữ thần Durga về Việt Nam đã kịp thời bổ sung và xây dựng các sưu tập hoàn chỉnh để giới thiệu về tính đa dạng và thống nhất của lịch sử, văn hoá Việt Nam, phục vụ tốt hơn nhu cầu tuyên truyền, giáo dục, nhằm nâng cao tri thức lịch sử, văn hóa.
Đây là việc làm thiết thực cho chính sách hồi hương cổ vật, chống thất thoát những tài sản, di sản văn hóa, góp phần bảo tồn và phát huy những di sản văn hoá quý báu của dân tộc trong suốt quá trình lịch sử hình thành, phát triển đang có nguy cơ thất thoát do đời sống phát triển của xã hội hiện đại.
Pho tượng hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt Nam để phục vụ nghiên cứu. Ảnh: Cục Di sản văn hóa
Từ thực tiễn việc hồi hương cổ vật những năm gần đây, Bộ VHTT&DL đã nghiên cứu đưa vào dự thảo Luật Di sản văn hoá (sửa đổi) trình Quốc hội nội dung quy định về việc mua và đưa di vật, cổ vật có nguồn gốc Việt Nam từ nước ngoài về nước, Quỹ hỗ trợ Di sản văn hóa.
Việc này nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi nhất để có thêm được nhiều cổ vật, tài sản vô giá của dân tộc đang bị lưu lạc ở nước ngoài được trở về, phát huy giá trị trong thời gian sớm nhất, huy động nguồn lực của xã hội cùng chung tay bảo vệ di sản văn hoá.