Phố cổ Hội An vẫn giữ được vẻ đẹp rêu phong cổ kính và hết sức thanh
bình vốn có của mình. Một yếu tố quan trọng làm nên sức thu hút của phố Hội
chính là quần thể di tích kiến trúc cổ độc đáo vừa mang sắc thái nghệ thuật truyền thống, lại vừa thể
hiện sự giao lưu hội nhập văn hóa với các nước phương Đông và phương Tây vẫn được bảo tồn gần như
nguyên vẹn đến ngày nay.
Hội An là một thị xã cổ
nằm ở vùng hạ lưu ngã ba sông Thu Bồn thuộc vùng đồng bằng ven biển tỉnh Quảng
Nam, cách thành phố Đà Nẵng khoảng 30km.
Từ cuối thế kỷ 16, Hội An là trung tâm mậu dịch quốc
tế trên hành trình thương mại Đông - Tây, là một thương cảng phồn thịnh nhất
của xứ Đàng Trong - Việt Nam trong triều đại các chúa Nguyễn bởi thương thuyền
từ Nhật Bản, Trung Hoa, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan ... thường đến đây để
trao đổi, mua bán hàng hoá.
Cho đến
nay, trải qua bao thăng trầm của lịch sử, khu phố cổ Hội An vẫn bảo tồn gần như
nguyên trạng một quần thể di tích kiến trúc cổ gồm nhiều công trình nhà
ở, hội quán, đình chùa, miếu mạo, giếng, cầu, nhà thờ tộc, bến cảng, chợ ... Những
ngôi nhà cổ với mái lớp ngói âm dương được xây dựng theo
kiểu hình ống được nối với nhau bằng nhiều nếp chạy dài từ phố này sang phố
khác… Những con đường phố hẹp chạy ngang dọc tạo thành các ô
vuông kiểu bàn cờ. Với những nét kiến trúc và văn hóa cổ độc đáo đó, Hội An được xem như một bảo tàng sống về kiến trúc và lối sống đô
thị rất có sức hấp dẫn đối với du khách.
Khu phố
cổ Hội An đã được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới từ năm 1999. Theo
tài liệu thống kê, đến nay Hội An có 1.360 di tích, danh thắng. Riêng các di
tích được phân thành 11 loại gồm: 1.068 nhà cổ, 19 chùa, 43 miếu thờ thần linh,
23 đình, 38 nhà thờ tộc, 5 hội quán, 11 giếng nước cổ, 1 cầu, 44 ngôi mộ cổ.
Trong khu vực đô thị cổ có hơn 1.100 di tích. Đến nay, Hội An luôn là một trong
những điểm du lịch được ưa chuộng đối với du khách trong và ngoài nước
.
Thành phố Hội An nằm bên bờ sông Thu Bồn.
Mô
hình chung trong kiến trúc của các ngôi nhà cổ Hội An thường theo kiểu
hình ống được nối với nhau bằng nhiều nếp chạy dài từ phố này sang phố
khác.
“Chùa Cầu” là một biểu tượng của thành phố Hội An.
Gọi là Chùa Cầu, nhưng thực
ra đây đúng là một cây cầu hơn là một ngôi chùa. Chiếc cầu này được các
thương nhân người Nhật Bản góp tiền xây dựng vào khoảng thế kỷ 17, nên
đôi khi người ta còn gọi là cầu Nhật Bản.
Cầu dài khoảng 18 mét, có mái
che, uốn cong qua lạch nước chảy ra sông Thu Bồn. Chùa Cầu là một trong
những di tích có kiến trúc khá đặc biệt. Mái chùa lợp ngói âm dương.
Trên cửa chính của Chùa Cầu có một tấm biển lớn chạm nổi 3 chữ Hán là
”Lai Viễn Kiều”. Chùa và cầu đều bằng gỗ sơn son chạm trổ rất công phu,
mặt chùa quay về phía bờ sông. Hai đầu cầu có tượng thú bằng gỗ đứng
chầu, một đầu là tượng chó, một đầu là tượng khỉ, có lẽ xuất xứ từ việc
cây cầu xây từ năm Thân, hoàn thành xong vào năm Tuất.
Phần lớn những ngôi nhà ở đây có kiến trúc truyền thống niên đại từ thế
kỷ XVII đến thế kỷ XIX. Giữa những ngôi nhà phố có xem kẽ những công
trình kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng.
Những công trình này hầu hết được xây dựng từ vật liệu truyền thống như gạch, gỗ và không có nhà quá hai tầng. Hiếm nơi đâu có kiến trúc nhà
giống như Hội An, nhà liền nhà, vách liền vách với những bức tường
chung dày đến mấy gang tạo cảm giác ấm cúng vào mùa đông và thoáng mát
mùa hè.
Nói đến ngõ đó là một hình
ảnh văn hoá đặc thù, khó lẫn của con người Hội An. Không ồn ào, xô bồ,
thấy sự thoáng đãng của không gian. Những con ngõ nhỏ sinh ra để nối với
đường thông suốt.
Thông thường nhà ở Hội An được làm khung gỗ, hai bên có tường gạch, mỗi
ngôi nhà chiều ngang từ 4 đến 8 mét, chiều sâu từ 10 đến 40m. Theo chiều sâu các nhà được kết cấu 3
phần: không gian buôn bán, không gian sinh hoạt và không gian thờ
cúng. Kiến trúc này mang tính văn hóa khu vực. Đây là một đặc trưng rất
quan trọng của kiến trúc khu phố cổ Hội An.
Nhà cổ nào ở đây cũng còn giữ
nguyên vẹn một nếp gia phong thể hiện bằng những đồ dùng gia bảo từ thế
hệ trước truyền lại cho thế hệ sau.
Mặt tiền hẹp của các ngôi nhà ở phố cổ Hội An thường được tận dụng làm nơi buôn bán
Kiểu nhà phổ biến nhất ở Hội An là những ngôi nhà phố có 1 hoặc 2 tầng với chiều ngang hẹp, chiều sâu dài theo kiểu nhà hình ống
.
Đôi mắt cửa - linh hồn những ngôi nhà cổ nơi đây sẽ vẫn mãi mãi trông theo, bảo vệ con người cùng hơi thở Hội An.
Lối kiến trúc cổ kính cùng với nếp sống thanh bình, nhẹ nhàng làm nên đặc trưng riêng của phố cổ Hội An
Hàng năm Đô thị cổ này thu hút cả triệu khách du lịch trong và ngòai nước.