Gần 50 năm để gắn bó và truyền lửa trò Kiều cho nhiều thế hệ có cùng chung niềm đam mê. Ông Nguyễn Huýnh ( trú tại Xuân Liên, Nghi Xuân, Hà Tĩnh ), năm nay đã gần 70 tuổi, hiện là chủ nhiệm câu lạc bộ trò Kiều xã Xuân Liên.
Có duyên với trò kiều
Ấn
tượng của chúng tôi khi lần đầu gặp ông là mặc dù đã gần 70 tuổi thế
nhưng trông ông còn rất khỏe mạnh, cơ thể vẫn còn rất dẻo dai, hằng ngày
ông vẫn cùng các thanh niên trong làng ra biển kéo lưới. Có được sức
khỏe như vậy là bởi một phần không nhỏ của trò Kiều. Ông Huýnh cho biết,
mỗi tối ông vẫn hăng say tập luyện trò Kiều với đoàn diễn của mình, trò
Kiều giúp tinh thần ông trở nên minh mẫn, vui tươi hơn.
Giới
thiệu cho chúng tôi về trò Kiều ông cho hay, đó là một loại hình nghệ
thuật được chuyển tác từ truyện Kiều, bao gồm hát, diễn xuất và làm trò,
trong đó lời ca được pha trôn giữa ca Huế, tuồng, chèo, ngâm, lẩy
Kiều,.. với dân ca Nghệ Tĩnh, ca Trù. Tuy trò Kiều được kết hợp từ nhiều
loại hình nghệ thuật khác nhau nhưng nội dung cốt lõi vần xoay quanh
truyện Kiều.
Trò
Kiều có không gian diễn xướng ở cả 3 miền của đất nước, nhưng đối với
người dân huyện Nghi Xuân – Hà Tĩnh, Nơi chôn nhau cắt rốn của Nguyễn Du
thì trò Kiều luôn sống trong lòng họ không phải vì thiếu cái đễ diễn,
để hát, cũng không phải diễn để kiếm tiền, mà vì lòng đam mê nghệ thuật
trò Kiều.
Ngay từ nhỏ, ông đã được tiếp xúc với trò Kiều trong
các đêm diễn của đội văn nghệ xã. Niềm say mê với trò Kiều của ông cũng
bắt đầu từ những khoảnh khắc. Trong những năm tháng ở chiến trường, dưới
làn mưa bom bão của kẻ thù, những câu Kiều của ông vẫn ngân vang, để
rồi “tiếng hát đã át tiếng bom” giúp ông cùng đồng đội vững vàng tay
súng.
Trong đời sống sinh hoạt hằng ngày của ông cũng như người
dân Xuân Liên trò Kiều đã ăn sâu vào tiềm thức. Họ hát Kiều, diễn trò
Kiều lúc làm đồng, khi ngồi khâu nón, dệt vải... Mọi vui buồn, tình cảm
của cuộc sống đều có thể vận một câu kiều để thể hiện.
Theo
ông Huýnh phong trào hát trò Kiều ít nhiều bị mai một và gần như bị
lãng quên. Đến nay chỉ còn Tiên Điền và Xuân Liên là hai địa phương có
đội diễn trò Kiều còn tồn tại và phát triển đến bây giờ. Mong muốn gìn
giữ nét đẹp văn hóa của quê hương, năm 2000 ông Nguyễn Huýnh kêu gọi
nhân dân khôi phục câu lạc bộ trò Kiều xã Xuân Liên.
Để câu Kiều còn mãi ngân xa
Ông
Nguyễn Huýnh hiện là chủ nhiệm, chỉ đạo, đạo diễn, thiết kế mỹ thuật
cũng như làm dụng cụ cho đội Kiều xã nhà. Buổi đầu mới khôi phục câu lạc
bộ chỉ có 10 người, chủ yếu là con cháu và người dân trong vùng. Nhưng
với niềm đam mê và lòng nhiệt huyết muốn khôi phục lại những câu hò,
điệu Kiều mộc mạc, giản dị mà một thời người dân nơi đây ai cũng thuộc
lòng từng câu từng chữ, nên hầu như tất cả các thành viên của câu lạc bộ
đều hang hái nhiệt tình tham gia. Hiện đội Kiều xã Xuân Liên có 18
người, trong đó lớp trẻ có 6 người, sinh hoạt một tuần hai buổi, thường
là vào những buổi tối cuối tuần từ 7h30 đến 10h.
Gian nhà nhỏ
của ông hiện đang là nơi để dụng cụ của câu lạc bộ. Những thanh gươm,
gậy tre, áo quần, tranh vẽ đều do đích thân ông thiết kế nên. Chưa hết
ông Huýnh còn tự tay viết kịch bản, dàn dựng câu chuyện, chọn diễn viên
diễn xuất hợp với vai diễn nhất.
Sau
khi ai tập xong vai của mình sẽ tự đi đến nhà ông để kiểm tra, nếu hát
chưa được, điệu bộ chưa được, làm chưa có diễn cảm trên sân khấu thì
phải về nhà tập lại. Tuy vất vả là thế nhưng mọi người không ai bỏ vai
mà ngược lại luôn nổ lực để hoàn thành tốt vai diễn của mình.
Ông
Huýnh cho hay việc truyền lửa trò Kiều cho lớp trẻ hiện nay là một điều
rất khó khăn bởi lẽ, lớp trẻ hiện nay không say mê trò Kiều như thế hệ
ông cha, theo nghiệp này không đủ để kiếm sống thế nên đa số thanh niên
trong xã sau khi học xong đều đi xuất khẩu lao động nước ngoài. “ Trước
tiên, muốn đến với trò Kiều người đó phải có niềm say mê với bộ môn này,
bởi lẽ không có niềm đam mê sau một thời gian ngắn sẽ bỏ giữa chừng.
Một điều nữa, bạn phải là người có năng khiếu hát Kiều, nếu không sẽ rất
khó khăn.” – ông Huýnh tâm sự.
Bên cạnh đó, kinh phí cho các
buổi diễn xa của đoàn cũng là một khó khăn lớn, chủ yếu là bỏ tiền túi,
nếu không có thì tự chở nhau đi.
Đứng trước muôn vàn khó khăn,
bản thân là con người đầu tàu, bằng lòng đam mê và nhiệt huyết với Trò
Kiều ông Huýnh luôn vận động mọi người cùng cố gắng để giữ gìn nét đẹp
này cho quê hương đất nước. Vợ ông, một người từ nhỏ cũng say mê với trò
Kiều, luôn bên cạnh, động viên ông, giúp đỡ ông và câu lạc bộ từ những
việc nhỏ nhất, giúp ông có thêm động lực để theo đuổi đam mê.
Hiện
tại, ông Huýnh cùng câu lạc bộ trò Kiều xã Xuân Liên đang tích cực tập
luyện để chuẩn bị cho lễ kỉ niệm 250 ngày sinh đại thi hào Nguyễn Du, sẽ
được tổ chức vào tháng 11 tới đây tại khu tưởng niệm Nguyễn Du.
Với
những đóng góp không ngừng nghỉ của mình đối với bộ môn trò Kiều, ngày
19/7/2012 ông Nguyễn Huýnh đã được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam trao
tặng bằng công nhận danh hiệu Nghệ nhân dân gian, được huyện và tỉnh
tặng nhiều bằng khen và danh hiệu cao quý.
Một đời gắn bó và
luôn cháy bỗng tình yêu dành cho trò Kiều, người nghệ nhân dân gian
Nguyễn Huýnh đã và đang tiếp tục duy trì, góp phần vào việc gìn giữ bảo
tồn một nét đẹp văn hóa đáng trân trọng.
Theo phapluatplus.vn