"Ông xẩm" Xuân Hoạch - bậc kỳ tài trong cổ nhạc Việt Nam
(Ngày đăng: 26/04/2016 Lượt xem: 513)
Gọi là “ông xẩm” nhưng ngoài xẩm, NSND Xuân Hoạch còn có thể đàn hát cả ca trù, chầu văn hay hát trống quân. Càng biết về ông, càng thấy ở người nghệ sỹ này tài năng hiếm có của cổ nhạc Việt Nam.
NSND Xuân Hoạch trình diễn trong ngôi nhà lá
Một đời say vì đàn
Năm lần bảy lượt hẹn gặp NSND Xuân Hoạch, nhưng mỗi lần liên lạc, đều
nghe giọng ông thở dài qua điện thoại: “Tôi bận lắm, để ra Tết nhé”! Qua
Tết, tìm đến gặp, thấy ông đang ung dung ngồi đàn trong ngôi nhà mái lá
ngan ngát hương bưởi. Hóa ra, thời gian vừa qua, vừa đi diễn, ông vừa
cùng những người bạn dựng ngôi nhà này để có thêm địa điểm biểu diễn.
NSND Xuân Hoạch trong chương trình “Xẩm và đời”
Chẳng có sân khấu hay phông rèm gì, chỉ có vài cây đàn treo trên vách
nứa, một bộ chõng và mấy cái ghế nhỏ để nghệ sỹ và khán giả, người chơi
nhạc, người thưởng thức ngay tại đó. Nói như NSND Xuân Hoạch thì có
không gian như thế này là “lý tưởng lắm rồi” vì giữa người nghệ sỹ với
khán giả không còn “tấm bình phong nào”.
Là bậc kỳ tài trong làng cổ nhạc với khả năng chơi thành thạo 6 loại
nhạc cụ, một trong số rất ít những nghệ sỹ Việt Nam được tổ chức “World
Masters” (Những bậc thầy thế giới) công nhận là Nghệ nhân thế giới nhưng
NSND Xuân Hoạch không cho những gì mình làm được là quá cao siêu hay
đến mức khiến người khác phải trầm trồ mà chỉ là một chút năng khiếu may
mắn được trời cho. Nghiệp cầm ca bắt đầu khi ông được người thầy đầu
tiên tại trường Học viện Âm nhạc quốc gia là cố Nhà giáo nhân dân Đặng
Xuân Khải nhận xét là “có tay cầm đàn”.
Thành thạo đàn nguyệt, ông lân la học “mót” kỹ thuật đàn đáy, đàn bầu,
đàn nhị… của những người bạn đồng khóa. Chỉ trong thời gian ngắn, loại
đàn nào ông cũng chơi điêu luyện mà không cần phải qua một khóa học nào.
Đối với NSND Xuân Hoạch, chơi đàn gần giống như cơm ăn, nước uống hàng
ngày vậy. Ngày nào cũng từ tinh mơ, người ta cũng thấy ông lụi cụi mang
đàn ra tập, bởi “nếu không tập thì thấy bứt rứt khó chịu lắm”.
Có đợt, ông sốt cao, phải đưa vào viện. Nhưng vì nhớ đàn quá lại gọi
cho vợ mang đàn vào viện để gảy cho đỡ… quên. Hỏi tại sao lại như vậy,
ông thủng thẳng: “Nếu một ngày tôi không đánh đàn thì vợ biết, 2 ngày
thì hàng xóm biết, còn đến ngày thứ ba thì tôi biết”.
“Ông xẩm” của nhân dân
Cách đây 10 năm, NSND Xuân Hoạch là một trong những người tham gia công
cuộc chấn hưng hát xẩm tại Việt Nam. Hồi ấy, gần như không còn ai theo
nghề hát xẩm, ngoài nghệ nhân Hà Thị Cầu. Trong nỗ lực cứu hát xẩm, NSND
Xuân Hoạch tìm tòi tư liệu của các nghệ nhân cũ để làm sống lại bộ môn
nghệ thuật này.
Những vần thơ “Mục hạ vô nhân” (Nguyễn Khuyến), “Trăng sáng vườn chè”,
“Lỡ bước sang ngang” (Nguyễn Bính) hay chùm thơ Nguyễn Duy như “Cơm bụi
ca”, “Xẩm ngọng”, “Tre xanh”, “Về làng”… được ông và những người đồng
nghiệp cách tân bằng những điệu nhạc luyến láy… để gần hơn với đời sống
đương đại. Chính sự hòa nhập giữa lời ca và những vần thơ mang đậm chất
dân gian đã khiến cho cổ nhạc trở nên dễ tiếp nhận hơn với công chúng.
Chẳng những khán giả Việt mà ngay cả bạn bè quốc tế cũng tỏ ra thích thú
với lời thơ hết sức “bình dân” như “Lò mò Cấm Chỉ Bắc Qua/Mà coi trai
gái vặt quà như điên/Tiết canh Hàng Bút Hàng Phèn/Bún xuôi Tô Tịch phở
lên Hàng Đồng…”.
Ít ai biết người nghệ sỹ kỳ tài của làng nhạc Việt Nam từng bỏ vốn đi
thổi thủy tinh vì không sống được với nghề. Âu có lẽ cái nghiệp đã ngấm
vào thân nên chỉ một thời gian sau, ông quay trở lại với nghiệp cầm
đàn. Đến bây giờ, nhiều người biết đến Xuân Hoạch với danh hiệu nghệ sỹ
nhân dân, hay ưu ái gọi ông là “ông xẩm” của nhân dân thì ông cũng chỉ
cười xòa: “Tôi chẳng nghĩ gì về chức danh ấy. Tôi đã từng hát trên
đường, hát giữa chợ Đồng Xuân”.
Để đưa xẩm, đưa ca trù, đưa hát văn vào cuộc sống hôm nay, phải cần có
những người như NSND Xuân Hoạch, lăn lộn, hết mình, tận tâm với nghề.
Theo anninhthudo.vn