Nghệ nhân tâm huyết “giữ lửa” truyền nghề
(Ngày đăng: 19/04/2016 Lượt xem: 805)
Gặp nghệ nhân Nguyễn Văn Trung tại Hội nghị điển hình
tiên tiến huyện Chương Mỹ, tôi thật sự cảm phục ông - một người khuyết
tật nhưng với nghị lực phi thường, không chỉ vượt lên số phận, mà còn
tâm huyết "giữ lửa" truyền nghề và quảng bá sản phẩm mây tre đan Việt
Nam ra thế giới.
Đúng
hẹn, đến Trung tâm Dạy nghề tư thục Phú Vinh (Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa
Sơn, xóm Thượng, Phú Vinh, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội),
tôi đã có buổi nói chuyện thân tình, cởi mở với nghệ nhân Nguyễn Văn
Trung. Dáng người nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, ông vừa sắp xếp một chồng sổ
sách, mẫu thiết kế các sản phẩm thủ công mỹ nghệ mây tre đan, vừa chia
sẻ về những chìm nổi trong cuộc đời.
Vượt lên số phận
Sinh ra và lớn lên ở vùng đất có cái nôi làm nghề truyền thống mây tre
đan nổi tiếng trong và ngoài nước, ngay từ nhỏ, cậu bé Trung đã được
thừa hưởng gene di truyền của gia đình làm nghề đan lát (ông nội là
Nguyễn Văn Luân, được vua Thành Thái ban sắc phong nghệ nhân). Nhưng
cuối năm 1969, khi mới 15 tuổi, sau một cơn sốt “thập tử nhất sinh”, cậu
bé Trung phải nằm liệt giường, không thể đi lại được...
Nghệ nhân Nguyễn Văn Trung đang giới thiệu bức tranh Chủ tịch Fidel Castro. Ảnh: Khắc Kiên
|
Vừa
pha trà, ông Trung kể với tôi về những ngày gian nan, đánh vật với số
phận kém may mắn: “Lúc đó, hơn 3 năm điều trị ở Bệnh viện Việt - Đức và
nhiều bệnh viện khác, nhưng bệnh tật vẫn không thuyên giảm.
Phú
Vinh là cái nôi sinh ra các nghệ nhân nổi tiếng trong nghề mây tre đan
của cả nước. Một trong những nghệ nhân đó là ông Nguyễn Văn Trung, mặc
dù là người khuyết tật nhưng với nghị lực phi thường, ông Trung không
chỉ vượt lên số phận, mà còn tâm huyết “giữ lửa” truyền nghề và quảng bá
sản phẩm mây tre đan của Việt Nam ra thế giới...
Nghệ nhân Nguyễn Văn Vinh |
Bất
lực, gia đình đành ngậm ngùi đưa tôi về nhà tiếp tục điều trị, chăm sóc
với hy vọng “còn nước còn tát”. Cũng may, sau 4 tháng điều trị ở nhà,
bệnh của tôi có dấu hiệu tiến triển. Rồi hạnh phúc đã mỉm cười, khi đôi
chân bắt đầu cử động được, nhưng chân phải đã ngắn hơn chân trái 15cm.
Bố mẹ ôm tôi vào lòng trong niềm vui vỡ òa đầy nước mắt. Cũng từ đó,
cuộc sống của tôi bắt đầu thay đổi. Tôi tập bò, tập đi như một đứa trẻ.
Khi đã tự đi được, tôi bắt đầu học nghề mây tre đan của gia đình”.
Đôi tay tài hoa
Năm 1971, Nguyễn Văn Trung được các nghệ nhân trong làng Phú Vinh và
chính quyền địa phương vận động vào HTX Nông nghiệp Phú Vinh. Với đôi
tay tài hoa, sự tâm huyết với nghề truyền thống của quê hương, chàng
trai khuyết tật Nguyễn Văn Trung đã được xã viên HTX bầu làm Đội trưởng
Đội kỹ thuật. Cũng trong năm đó, sản phẩm mây tre đan của đội sản xuất
do ông làm đội trưởng đã giành giải Nhất “Cuộc thi tay nghề giỏi ở làng
Phú Vinh”. Đây cũng chính là động lực quan trọng để giúp ông tiếp tục
“giữ lửa” trong tình thế làng nghề đang “tiến thoái lưỡng nan”. “Có công
mài sắt, có ngày nên kim”, năm 1980, Nguyễn Văn Trung giành giải “Tuổi
trẻ sáng tạo” tại Liên Xô và được nhận vào học tại trường Đại học Mỹ
thuật Công nghiệp Hà Nội. Những ngày cuối tuần, chàng sinh viên khuyết
tật lại cùng chiếc xe đạp cà tàng rong ruổi hơn 30km đến trường. Năm
1983, Nguyễn Văn Trung được Ủy ban Khoa học Nhà nước và Bộ Đại học cử
sang Cuba làm chuyên gia giúp nước bạn giảng dạy về làm hàng thủ công mỹ
nghệ và ông đã tìm ra, chế tạo thành công cây bèo Tây để làm nguyên
liệu, đến nay mang lại hiệu quả kinh tế rất lớn. Trước khi về nước,
trong 19 ngày đêm, ông kịp đan bức chân dung vị lãnh tụ Fidel Castro
(0,6 x 0,8m) để tặng nhân dân Cuba và hiện đang được trưng bày tại Văn
phòng Chính phủ Cuba. Về nước, sau một thời gian làm Phó Hiệu trưởng
trường Mỹ nghệ Hà Tây, ông về quê mở Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa Sơn.
Trong quá trình sáng tạo, ông luôn làm mới, đa dạng sản phẩm để đáp ứng
với thị trường ngày càng kén chọn. Chính vì thế, để có được một sản phẩm
ưng ý, ông đã thử nghiệm với nhiều cách khác nhau, từ lối đan cho đến
cách ngâm để tạo màu, giữ được độ bền cao. Với ông, mỗi chi tiết trên
sản phẩm đều phải được trau chuốt tỉ mỉ, cẩn thận. Chính vì tính cầu
toàn như thế mà các sản phẩm của ông luôn được giới sành chơi cũng như
du khách quốc tế ưa chuộng. Điều đặc biệt ít người biết, từ ngày gắn bó
với nghề, nghệ nhân Nguyễn Văn Trung luôn theo đuổi phong cách riêng và
sáng tạo ra các tác phẩm chân dung lãnh tụ. Hơn 40 năm trong nghề, ông
đã làm ra khoảng 300 bức chân dung các vị lãnh tụ nổi tiếng trong và
ngoài nước (trong đó có hơn 200 bức chân dung Bác Hồ).
Đau đáu giữ nghề
Đầu năm 1988, nghề mây tre đan ở Phú Vinh đứng trước nguy cơ tan rã,
nhiều người dân đã bỏ nghề vì không có công ăn việc làm. Chính trong
hoàn cảnh đó, ông Trung đã xin nghỉ việc ở trường Mỹ nghệ Hà
Với
sự cống hiến, nghệ nhân Nguyễn Văn Trung đã được Nhà nước tặng danh
hiệu Nghệ nhân vào năm 2005. Hơn 40 năm gắn bó với nghề mây tre đan,
nghệ nhân Nguyễn Văn Trung đã giành được nhiều giải thưởng trong và
ngoài nước. Năm 2015, ông được Chủ tịch UBND TP tặng Bằng khen Điển hình
tiên tiến trong phong trào thi đua yêu nước ngành Công Thương; UBND
huyện Chương Mỹ tặng Giấy khen danh hiệu Điển hình tiên tiến 5 năm 2010 -
2015. |
Tây
để về quê gây dựng, bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống mây
tre đan. Ông tâm sự, lúc đó, dù cuộc sống còn khó khăn nhưng nhiều đêm
trăn trở không ngủ được, suy ngẫm việc ông cha nhiều đời sống chết với
nghề đan lát, lẽ nào mình lại không gìn giữ được. “Ngày đó, vì chưa có
nơi tiêu thụ sản phẩm mây tre đan nên tôi đi thuê cửa hàng ở số 80 Hàng
Gai để trưng bày, hy vọng bán được và cũng là cơ hội để tìm đối tác ký
hợp đồng…” - ông Trung chia sẻ.
Trải qua những thăng trầm nhưng luôn đau đáu giữ và phát triển bằng được
nghề truyền thống gần 400 năm của ông cha, tháng 10/2005, ông Trung
mạnh dạn thành lập Công ty TNHH Mỹ nghệ Hoa Sơn để tạo công ăn việc làm
cho người dân quê nhà cũng như truyền nghề cho lớp trẻ. Tiếp đó, năm
2007, ông quyết định thành lập Trung tâm Dạy nghề tư thục mây tre đan
Phú Vinh để dạy nghề miễn phí cho người khuyết tật và người dân. Được
biết, mỗi năm Trung tâm đã đào tạo từ 400 - 500 học viên lành nghề,
nhiều người đã thành đạt, làm giàu từ nghề mây tre đan. Đến nay, Trung
tâm đã đào tạo được hơn 3.000 người làm nghề mây tre đan (trong đó gần
1/3 là người khuyết tật) các tỉnh, thành như Bắc Ninh, Hòa Bình, Hưng
Yên, Thái Bình, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Đồng Nai, Tuyên Quang… Bên cạnh đó,
Trung tâm tiếp nhận học viên tốt nghiệp khóa học ở lại làm việc và giới
thiệu đến các cơ sở chuyên sản xuất nghề mây tre đan ở tại quê và cả
nước. Ngoài việc dạy nghề miễn phí cho người khuyết tật, trừ mua nguyên
liệu, trả nhân công, gia đình ông Trung còn thu về hơn 300 triệu
đồng/năm. Với người dân làng nghề Phú Vinh, nghệ nhân Nguyễn Văn Trung
hội tụ đủ tâm - tài - tầm - tín, nên trung tâm dạy nghề của ông rất đông
người đến xin học và có nhiều cá nhân, cơ quan, trường học, DN… đến đặt
hàng thủ công mỹ nghệ mây tre đan.
Thấy tôi chăm chú ngắm nhìn bức chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh (1,6m x
2m), ông Trung giới thiệu: “Bức chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh được đan
bằng hàng ngàn sợi mây và tre nhỏ, do con trai tôi (Nguyễn Văn Sơn) tự
làm và hoàn thành vào đúng dịp kỷ niệm 115 năm Ngày sinh Bác Hồ. Tôi rất
mừng là trong gia đình đã có người tâm huyết theo nghề truyền thống cha
ông để lại”.
Lúc chia tay, ông chia sẻ: “Tôi luôn ấp ủ thành lập một công ty với tầm
cỡ xuyên quốc gia, để thương hiệu mây tre đan của Việt Nam sẽ xuất hiện
trên khắp thế giới”.
Theo kinhtedothi.vn