Mặt nạ giấy bồi là đồ chơi lễ Tết truyền thống của trẻ em Hà thành.
Nhưng cho đến nay, ở Hà Nội chỉ còn duy nhất hộ ông Nguyễn Văn Hòa ngụ
tại 73 Hàng Than (Hà Nội) vẫn gắn với cái nghiệp truyền thống này. Đã có
rất nhiều khó khăn trên con đường giữ nghề truyền thống nhưng bằng niềm
đam mê ông Hòa đã vượt lên tất cả để giữ nghề…
Mặt nạ giấy bồi thành phẩm có muôn hình muôn vẻ, phong phú về mẫu mã.
Người “giữ lửa” cuối cùng
Nhắc
chuyện giữ nghề, bà Đặng Thị Hương Lan – vợ ông Hòa kể lại: “Năm 1974
tôi đã bắt đầu kế nghiệp và làm nghề này. Cho đến nay cũng đã làm nghề
được 42 năm. Cũng buồn vì giờ chỉ còn vợ chồng tôi còn làm nghề. Ông nhà
tôi dựa vào kinh nghiệm đã miệt mài, sáng tạo ra 65 khuôn khác nhau,
rất phong phú. Những khuôn mặt nạ ấy đều gắn liền với một câu chuyện cổ
tích, gắn liền với truyền thống của dân tộc mà dường như cho đến bây giờ
các thế hệ trẻ đang dần quên lãng đi”.
Theo lời
ông Hòa, để làm nên một chiếc mặt nạ bằng giấy bồi thành công là cả một
quá trình nghệ thuật, trải qua vô vàn giai đoạn, công sức. Theo đó, với
các loại giấy cũ, những người làm nghề như vợ chồng ông Hòa sẽ đi thu
mua rồi xé nhỏ chúng thành từng mẩu.
Tiếp đó,
với các khuôn xi măng được đúc sẵn các hình thù ngộ nghĩnh nghệ nhân sẽ
lót dưới một lớp giấy trắng vào khuôn rồi đem từng lớp giấy vụn được gắn
chặt với nhau bằng hồ dán phết thành lớp đáy. Thông thường để mặt nạ
được bền, mỗi khi làm xong hình dáng thô sơ, sản phẩm sẽ phải phơi dưới
nắng nhiều ngày.
Theo kinh nghiệm của ông Hòa,
công đoạn tô màu và vẽ khuôn mặt sẽ quyết định sự thành công của sản
phẩm. Mặt nạ bằng giấy bồi thông thường sẽ được phủ lên bề mặt một lớp
sơn tổng hợp, phơi khô rồi mới bắt đầu đem ra vẽ. Mỗi nét là một màu sơn
khác nhau. Thế nên, theo trình tự là cứ tô xong một màu thì nghệ nhân
lại mang mặt nạ phơi khô rồi mới vẽ tiếp màu khác. “Tất các giai đoạn
đều cần sự tỉ mỉ, khéo léo, một chút nhẫn nại để tạo ra những hình thù
như mình mong muốn” – Nghệ nhân Nguyễn Văn Hòa đúc rút.
Cái quan trọng của nghề là rèn đạo đức
Trò
chuyện với bà Hương Lan, vừa vuốt ve những chiếc mặt nạ trên tay bà vừa
ôn tồn nói: “Cái khó nhất chính là lương tâm của nghề nghiệp và sự đảm
bảo, an toàn của sản phẩm”. Hay nói theo cách diễn giải của ông Hòa,
những chiếc mặt nạ bằng giấy bồi rất thân thiện với môi trường chứ không
ẩn chứa nhiều chất độc, tồn dư hóa học như hàng hóa Trung Quốc.
“Mặt
nạ đều làm từ giấy, bột sắn chứ hoàn toàn không dùng những chất bảo
quản hay phẩm màu độc hại. Tất cả đều được tận dụng để tạo nên nét đẹp,
duyên dáng của chiếc mặt nạ truyền thống” – ông Hòa khẳng định.
Được
xem như một thương hiệu từng một thời vang bóng của mảnh đất Hà thành,
nghề làm mặt nạ giấy bồi được vợ chồng ông Hòa gìn giữ một cách hết sức
trân trọng. Bà Hương Lan kể rằng, có rất nhiều người dân những ngày lễ
hội đã tìm đến tận nhà bà để đặt hàng. Sở dĩ khách mua tìm đến tận nhà
bà vì ở đây những nghệ nhân đang lao động thực thụ, họ tìm đến để mua
nét đẹp từ những tâm hồn, sản phẩm chất lượng.
Theo
tìm hiểu, hiện nay sản phẩm mặt nạ, giấy bồi truyền thống của gia đình
ông Hòa không những chỉ được người Hà thành biết đến, mà hiện còn rất
nhiều nơi như TP HCM, hay những vùng ngoại tỉnh cũng tìm đến để đặt
hàng.
Ông Đỗ Trung Dũng – một khách hàng đến tận
nhà bà Lan đặt mua mặt nạ nói: “Nghề truyền thống bây giờ ông, bà giữ
được là rất đáng quý. Chúng tôi thường chọn cho con em mình những đồ
chơi như nhân vật Thị Nở, Chí Phèo, chó, mèo, thỏ, Chú Tễu… nhằm ôn lại
cho con trẻ những truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Hơn nữa, từ những đồ
chơi này sẽ góp phần tạo nên nhân cách đẹp về giá trị truyền thống
trong lòng của bọn trẻ”.
Trong tiết trời ngày
xuân, len lỏi bên các mặt hàng đồ chơi hiện đại, phong phú là hình dáng
của những chiếc mặt nạ giấy bồi tươi vui, ngộ nghĩnh. Nó không chỉ là
món đồ chơi đặc trưng của người Hà thành xưa mà còn là nét văn hóa
truyền thống, một món đồ chơi tiêu biểu của trẻ thơ Việt./.
Theo: phapluatplus.vn