Thời gian qua, nhiều hộ gia đình tại làng se nhang (tức hương) thủ
công Tân Tạo (Q.Bình Tân, TP.HCM) đang "chạy vạy" khắp nơi để tìm kiếm
cơ hội mới cho nghề se nhang truyền thống phát triển. Nhưng trước cơn
lốc đô thị hóa, ô nhiễm và sự cạnh tranh khốc liệt của nhang sản xuất
công nghiệp, làng se nhang Tân Tạo đang dần bị chính người làng nghề
"bức tử"?!
Làm không đủ sống
Ra đời cách đây 35 năm, làng se nhang thủ công Tân
Tạo có gần 40 hộ gia đình tham gia sản xuất. Thương hiệu nhang Tân Tạo
đã được hình thành từ đây và được nhiều người tiêu dùng trong nước biết
đến. Vào những năm 80-90 của thế kỷ trước, nghề sản xuất nhang thuộc độc
quyền của làng se nhang Tân Tạo.
Ngày ấy, thương lái tại TP.HCM, rồi các tỉnh Tây
Nguyên, miền Tây, Đông Nam Bộ liên tục xuống làng Tân Tạo đặt hàng. Có
thời điểm, nhiều gia đình phải huy động tất cả bà con trong dòng họ, ở
mọi nơi cùng sản xuất mới kịp thời gian với đơn đặt hàng.
10 năm trở lại đây, nhang do các
hộ gia đình ở làng Tân Tạo sản xuất ra, bán không được vì nhiều người
tiêu dùng chê màu sắc, chất lượng kém nhang được sản xuất theo dây
chuyền công nghiệp. Đã vậy, giá nhang thủ công lại đắt hơn giá nhang sản
xuất công nghiệp, đó là lý do thứ 2 để người tiêu dùng ít mua.
PV tìm đến nhà anh Phạm Văn Đạt (34 tuổi) là một
trong những hộ còn se nhang bằng tay cuối cùng ở làng nghề Tân Tạo. Anh
Đạt cho biết với thái độ xót xa: "Tôi se nhang bằng tay vì nhà nghèo,
không có tiền đầu tư máy se. Gia đình làm chủ yếu lấy công làm lãi và để
giữ nghề truyền thống". Theo những người từng làm nhang ở phường Tân
Tạo, anh Đạt đã từng đi làm nhang thuê cho nhiều chủ. Gần 7 năm trở lại
đây, anh Đạt mới thay cha mẹ se nhang tại nhà, vì cha mẹ đã già yếu,
không lao động được nữa.
Khó phục dựng làng nghề
Anh Đạt bảo để làm nhang, người làm chỉ cần xoải
người, lăn đi lăn lại cây nhang chừng 40 cm, cứ thế se cho tới khi nào
được một bó 100 cây thì nghỉ tay. Uống vội hớp trà vừa mới pha, anh Đạt
không thể giấu được nỗi ưu tư, anh cho hay: "Một bó 100 cây, bán cho các
đầu mối bán sỉ là 6.500 đồng, còn bán trực tiếp là 8.000 đồng. Trung
bình một người làm một ngày khoảng 8 bó, tính ra thu nhập được khoảng
54.000 - 64.000 đồng, sau khi trừ chi phí sản xuất thì chẳng lời được
bao nhiêu. Cái lời đó đúng như người xưa nói là lấy công làm lãi.
Chính vì lãi ít nên hiện nay, nghề se nhang thủ
công ở Tân Tạo chỉ còn gần 10 hộ sản xuất. Tính là hộ nhưng không phải
cả gia đình cùng làm mà có gia đình chỉ phụ nữ, người già hoặc người đàn
ông sản xuất. Hơn nữa, se nhang yêu cầu tính cẩn thận, cần mẫn, tỉ mỉ,
làm suốt ngày, suốt năm nên không phải ai cũng thực hiện được. Chị Huỳnh
Thị Tình (39 tuổi), người có thâm niên 11 năm làm nghề, nói: Làm nhang
thủ công thu nhập thấp nên nhiều thanh niên trai tráng, đàn ông khỏe
mạnh đã rủ nhau vô khu vực nội thành mưu sinh bằng nhiều nghề khác nhau
với thu nhập cao hơn. Anh Đạt là người đàn ông trẻ cuối cùng chịu se
nhang. Liệu anh ta có giữ được hương?
Chị Thu Bình (45 tuổi), người có thâm niên 10 năm
se nhang trải lòng: "Vì nghèo nên tôi và số chị em phụ nữ khác trong
làng phải đi se nhang thuê cho các hộ khác. Trung bình ngày tôi se được
khoảng 2.000 cây nhang, được chủ trả công 80.000 đồng. Vì tiếp xúc bột
làm nhang liên tục khiến tôi bị bệnh, thuốc thang hoài mà không khỏi.
Nếu đầu tư máy móc, làm nhang công nghiệp thì chắc chắn sẽ không mắc
bệnh". Bà Lê Thị Cúc (48 tuổi), người có thâm niên 14 năm làm nghề luôn
đau đáu với thương hiệu nhang Tân Tạo thì nói: "Muốn gây dựng lại
thương hiệu nhang thủ công Tân Tạo giống như xưa, hiện thật sự là điều
không tưởng(.)”.
Ông Nguyễn Văn Thành, phó chủ tịch phường Tân Tạo phân trần: Phường
đã từng tổ chức họp dân, bàn tính khôi phục lại làng nghề, hỗ trợ vốn
cho bà con mua thiết bị máy móc về sản xuất. Đồng thời tính đến kế
hoạch, khôi phục sản xuất cùng với làm du lịch. Nhưng đến bây giờ, chính
quyền vẫn chưa thực hiện được vì cấp trên chưa có chính sách phát triển
làng nghề ở Tân Tạo. Dù rất muốn xây dựng làng nghề để bà con có công
ăn việc làm, ổn định cuộc sống nhưng chúng tôi cũng bó tay vì không có
lực. Theo cafebiz.vn
|