Những nụ cười tôi gặp ở làng gốm như một thông điệp không lời, mãi bền bỉ, chung tình với gốm.
Những con đường in bóng nắng quanh co trong làng gốm Bàu Trúc
|
Trong nắng trưa vàng rực và cái tĩnh lặng êm đềm của ngôi làng cổ,
hình ảnh những đứa trẻ vô tư chơi đùa, cụ già người Chăm mê mải ngồi
nặn gốm bên cửa và những bình, lọ, tượng, tranh gốm đứng lặng im trên
chiếc giá trưng bày cũ kỹ của một xưởng gốm đã khắc sâu vào tôi những ấn
tượng khó quên về một làng nghề vừa bí ẩn, vừa quá đỗi thân thuộc. Đó
là làng cổ Bàu Trúc (Phước Dân, huyện Ninh Phước, Ninh Thuận).
Cái tên Bàu Trúc vốn gợi cho tôi nhiều tưởng tượng phong phú. Tôi đã
tìm đọc ít nhiều về mảnh đất này trước khi đặt chân đến, nhưng phải tới
khi rong ruổi vào làng, trò chuyện với những người già, những người phụ
nữ, những đứa trẻ "cười nhiều, nói ít", tới khi tận mắt, tận tay chạm
vào cuộc sống ở đây, tôi mới hiểu được vì sao ngôi làng cổ này lại bền
bỉ sức sống đến thế.
Sản phẩm gốm Bàu Trúc hết sức đa dạng với màu sắc mộc mạc tự nhiên được yêu thích
Hình vũ nữ sống động được khắc trên một bình gốm
|
Dù ăn nên làm ra nhờ nghề gốm, có nhiều sản phẩm được xuất đi nước
ngoài, ra thành phố lớn nhưng dọc ngang trong làng không có nhiều nhà
cao tầng, xưởng gốm đồ sộ hay những chiếc ô tô tải lớn nhỏ cồng kềnh chở
hàng, vận chuyển nguyên vật liệu… Nhịp sống an nhiên phủ bóng xuống
những bức tường gạch mộc, những con ngõ quanh co ngang dọc xuyên từ xóm
này sang xóm khác, nhà này sang nhà khác.
“Ở ngoài Hà Nội vào kia à, mình cũng ra Hà Nội rồi”, một phụ nữ người
Chăm đã cười nói khi đón tôi vào nhà. Và trước cả khi tôi kịp ngồi
xuống, cô đã nhanh chóng ra lấy đất và dụng cụ rồi bắt tay luôn vào nặn
một chiếc bình gốm cho tôi xem. Cô cứ lẳng lặng, vừa làm, vừa trả lời
những câu hỏi của người khách lạ về các công đoạn và lịch sử của làng
nghề.
Gốm Bàu Trúc được làm từ một loại đất sét đặc biệt, được làm sạch,
đập nhuyễn, ngâm nước, ủ rồi trộn lẫn với cát mịn nhào nhuyễn và đem đi
tạo hình. Sản phẩm được đem phơi nắng, rồi lại phơi trong bóng râm, sau
đó mới cho vào lò nung với rơm hoặc củi, canh đúng thời gian vừa đủ để
lấy ra phun màu rồi lại tiếp tục nung cho đến “chín”. Sản phẩm ra lò
thường không cái nào giống cái nào, mang màu sắc mộc mạc, đậm phong cách
Chăm.
Làm gốm là một công việc vất vả, nặng nhọc và được lưu
truyền theo chế độ mẫu hệ. Gốm Bàu Trúc nổi tiếng mộc mạc, độc đáo vì
được người thợ làm hoàn toàn bằng tay
![Gốm Bàu Trúc, thân thương đất và người - ảnh 5](http://static.thanhnien.com.vn/uploaded/2014/ihay.thanhnien.com.vn/pictures201312/linh_san/ngay3012/gom3.jpg?width=600)
Những cụ già trong làng dù đã cao tuổi vẫn có thể đều đều làm gốm mỗi ngày
|
Chỉ vào những hoa văn, họa tiết trên những bình, tháp, tượng… cô
giảng giải cho tôi hiểu, không phải ai cũng có thể đảm đương được việc
trang trí, vẽ hoa văn lên gốm. Đó là công việc đặc thù chỉ dành cho
những người tài hoa, nghệ sĩ nhất.
Rồi cô kể về chuyến đi xa xăm, lần cô được ra thủ đô, mang theo những
bình gốm “lớn nhất Việt Nam” để trưng bày tại Hà Nội trong một dịp hội
chợ thủ công mỹ nghệ. Qua câu chuyện của cô, tôi hình dung thấy những
người đàn ông và những người đàn bà tha thiết với nghề, cả cuộc đời miệt
mài làm gốm; cả cuộc đời sát vai nhau nối tiếp cho những mẻ gốm ra lò,
cho những sản phẩm gốm độc nhất vô nhị, nỗ lực để đưa gốm đi thật xa.
Trong quãng thời gian lang thang qua làng Bàu Trúc của mình, thật kỳ
lạ là số đàn ông tôi gặp chỉ đếm trên đầu ngón tay. Những gương mặt rõ
rệt nhất ở lại trong ký ức của tôi về làng nghề này là những người phụ
nữ và những đứa trẻ con tươi tắn, đầy sức sống.
Nhiều đứa trẻ của làng biết đến gốm từ khi còn nhỏ xíu.
Chúng vui chơi, nghịch ngợm với đất, với gốm, lớn lên cùng gốm
Nụ cười ngây thơ hết cỡ của một em nhỏ làng gốm trước ống kính khách du lịch
Dù cuộc sống còn nhiều vất vả, khó khăn nhưng người dân Bàu
Trúc vẫn gắn bó với nghề, vẫn chung thủy với hồn cốt gốm cổ và nỗ lực
quảng bá sản phẩm của mình
|
Những người phụ nữ trung niên với dáng người cao, đôi mắt to, đen và
nụ cười phảng phất vẻ xinh đẹp thời son trẻ, những bà cụ già với đôi bàn
tay nhăn nheo bế cháu, cổ và tai đeo đầy đồ trang sức ngồi cặm cụi cả
ngày trong xưởng gốm, những đứa trẻ đen nhẻm, tóc xoăn, đôi mắt tròn xoe
không sợ người lạ. Chúng chơi quanh xưởng, trên đường làng, ngồi xem
người lớn nặn gốm, nghịch đất, khóc, cười, và lớn lên…
Những cô bé 13-14 tuổi sẽ bắt đầu được dạy để làm nghề. Những người
con trai con gái trưởng thành, sống nhờ đất, nhờ gốm, cho đến khi tóc
bạc, râu dài, móm răng… vẫn tha thiết với nghề làm gốm. Những nụ cười
tôi gặp ở làng gốm như một thông điệp không lời, mãi bền bỉ, chung tình
với gốm.
Theo thanhnien.vn