Sản phẩm gốm Phù Lãng hấp dẫn với vẻ đẹp mộc mạc, bình dị
(Ngày đăng: 29/02/2016 Lượt xem: 344)
![](http://img.vietnamplus.vn/t660/Uploaded/izhsa/2016_02_12/ttxvn_20160212_langgomPhuLang.jpg)
Người thợ gốm Phù Lãng tạo hoa văn cho sản phẩm. (Ảnh: Thanh Hà/TTXVN)
Không nhộn nhịp, sầm uất như làng gốm Bát Tràng với những sản phẩm hiện
đại được tạo ra đặc trưng từ chất liệu đất sét trắng hay Thổ Hà một thời
huyên náo đò đầy dọc ngang với những sản phẩm từ đất sét xanh, Phù Lãng
luôn mang một vẻ riêng thật mộc mạc, bình dị như chính sản phẩm tạo ra
từ đất sét đỏ trầm đặc trưng
.
Con đường nhỏ với hàng tường bao gạch trần bên những mái ngói thâm nâu
âm trầm ẩn hiện đưa tôi quay trở lại với làng gốm Phù Lãng-Bắc Ninh
. Nơi
này bao năm vẫn thế, giản dị, trầm tư và lắng đọng. Mỗi ngõ nhỏ, mỗi
nếp nhà, mỗi khuôn mặt, mỗi nụ cười ở Phù Lãng đều mang những nét bình
dị và lưu giữ một câu chuyện dài về đất và người nơi đây
.
Dọc hai bên con đường làng đổ bê tông quanh co lắt léo, sản phẩm gốm
được xếp đầy sân nhà, bờ ruộng, dọc các lối đi. Nào tiểu quách xếp hàng
tầng tầng lớp lớp, ống nước tròn vo chất cao ngất bên tường, chậu cảnh
,
bình gốm, chum vại…, cái còn ướt đỏ màu đất, cái đã phơi màu bạc phếch,
cái đã qua lò nung lên nước bóng loáng…Mỗi góc vườn, mỗi con đường, mỗi
bờ rào là một khuôn hình dễ thương, mộc mạc. Tất cả như gìn giữ cả một
câu chuyện dài về quá khứ của xứ sở Kinh Bắc hôm qua, và ẩn mình trong
cái hồn của làng gốm Phù Lãng hôm nay.
Theo anh Dương Văn Phượng, một thợ gốm lành nghề ở Phù Lãng, đất để làm
đồ sành phải là loại đặc biệt, có độ dẻo. Lấy được đất về
, thợ phải phơi
cho đất bạc màu trộn lẫn các lần đất, đập thành những viên nhỏ bằng
ngón chân cái rồi mới cho "ngậm" nước, sau đó xéo tròn, nề đất, chọn
sạn, phá, sa cho tới khi đất phải nhuyễn mịn như một miếng giò mới thôi.
Một miếng đất trước khi chuốt phải nề, xéo tới chục lần mới thành khoanh
cho lên bàn xoay tạo hình theo mẫu hoặc trên bàn xoay hoặc bằng tay của
người thợ thủ công, họa sỹ và điêu khắc. Nổi bật so các dòng gốm khác
,
gốm Phù Lãng được phủ một lớp men đặc trưng nhất, được các nghệ nhân gọi
tên như: da lươn, quả duối, hạt na, cua đá rất đặc trưng
, thanh nhã và
bền đẹp những lớp men này được các nghệ nhân đúc kết từ kinh nghiệm theo
thời gian và truyền thống lâu đời của làng nghề
.
Nét độc đáo của gốm Phù Lãng là chất liệu làm men tráng gồm có tro cây
rừng (loại cây mà khi đốt, tàn tro trắng như vôi, như tàn thuốc
. Ngày
nay nghệ nhân Phù Lãng thường dùng tứ thiết là lim, sến, táu, nghiến,
hai là vôi sống (vôi tả), ba là sỏi ống nghiền nát, bốn là bùn phù sa
trắng
.
Bốn chất liệu này, sau khi sơ chế trộn đều với nhau theo một tỷ lệ nhất
định rồi để khô, đập nhỏ cho vào nước, gạn qua rây bột, từ đó chế thành
một chất lỏng quánh, vàng như mật ong. Khi sản phẩm còn ẩm, người thợ
dùng chổi lông quét men lên bên ngoài của sản phẩm một lớp mỏng thích
hợp rồi đem phơi. Sau khi quét men và phơi khô, sản phẩm có màu trắng
đục.
Ngoài việc tạo ra loại men tráng riêng, kỹ thuật nung gốm cũng mang đậm
nét riêng biệt và gia truyền đối với mỗi lò gốm nơi đây. Sau công đoạn
vào men và tạo màu, phơi khô, sản phẩm được đưa vào lò nung ở nhiệt độ
đến 1.000 độ C, để đảm bảo gốm sành nâu có lớp da ngoài đanh mặt, nhẵn
bóng và chắc.
Xếp sản phẩm trong lò nung phải tuân theo nguyên tắc tiết kiệm tối đa
không gian trong lò. Nếu không nắm vững kỹ thuật chọn đất, đốt lò... thì
cả mẻ gốm phải bỏ đi. Một lò thường được một nghìn sản phẩm và phải đun
liền trong ba ngày ba đêm. Vì vậy, những sản phẩm đạt tiêu chuẩn phải
có màu da lươn vàng óng hay màu cánh gián, khi gõ vào sản phẩm có tiếng
vang.
Tuy nhiên, sự phát triển của làng gốm không lâu dài do thị trường xuất
hiện mặt hàng đồ nhựa. Sản phẩm gốm Phù Lãng phải cạnh tranh với nhiều
sản phẩm gốm khác và mẫu mã cũ không phù hợp với thị hiếu thị trường nên
việc tiêu thụ gặp khó khăn. Nhưng với tình yêu nghề và làng nghề, người
dân Phù Lãng đã chuyển mình cùng thị trường.
Các sản phẩm gốm không dừng lại ở việc sản xuất các đồ gia dụng và hàng
truyền thống mà phát triển thêm nhiều mặt hàng mẫu mã đẹp, hiện đại như
gốm mỹ nghệ, tranh gốm, chum đựng rượu... mang lại diện mạo mới cho làng
nghề.
Ông Nguyễn Tiến Nên, cán bộ xã Phù Lãng cho biết, chỉ tính riêng trong
năm 2014, toàn xã Phù Lãng có 230 hộ sản xuất gốm. Với khoảng 400 lượt
vào lò, mang lại doanh thu từ sản xuất khoảng 45-50 tỷ đồng, chiếm
khoảng 32% thu nhập toàn xã. Nhưng việc sản xuất gốm ở Phù Lãng chủ yếu
vẫn mang tính tự phát, quy mô nhỏ lẻ chứ chưa có sự hỗ trợ, định hướng
từ phía các ngành chức năng và cơ quan quản lý nhà nước.
Do vậy, khi nhu cầu, thị hiếu thị trường thay đổi khiến người và gốm ở
Phù Lãng “bị động” trước thời cuộc. Hơn nữa, do chưa có đăng ký thương
hiệu sản phẩm, nhiều đơn hàng xuất khẩu gốm của Phù Lãng phải thông qua
sự quảng bá của gốm Bát Tràng, gây thiệt hại về kinh tế cũng như cơ hội
quảng bá trên thị trường.
Kết thúc một ngày lang thang khắp các ngõ ngách của làng gốm Phù Lãng,
lắng đọng lại trong mỗi du khách là nhịp sống và sự mến khách của con
người nơi đây.
Từ những tấm chân tình của người dân và những sản phẩm hút hồn người
nơi đây mà biết bao đơn đặt hàng đã hình thành, đưa gốm Phù Lãng bay xa
ra thị trường quốc tế./.
Theo vietnamplus.vn