Trong cái rét lạnh của những ngày cuối
tháng Chạp, không khí sản xuất ở Làng nghề bún bánh Quy Chính, xã Vân
Diên (Nam Đàn) càng nhộn nhịp hơn. Trên con đường bê tông chạy dài khắp
làng nghề san sát những nong miến gạo trắng phơi sáng lấp lóa. Nhà nào
cũng tích cực sản xuất để đảm bảo nguồn hàng phục vụ nhu cầu thị trường
áp Tết đang tăng mạnh...
Có lẽ ai đến
Quy Chính lần đầu cũng không khỏi ngỡ ngàng trước cảnh "đô thị hóa" hiện
đại của một làng quê nông nghiệp với san sát những ngôi nhà cao tầng to
rộng đủ màu sơn nổi bật nối dài khắp cả làng nghề. Chủ nhân của những
ngôi nhà đẹp ấy là những người nông dân cần mẫn với ruộng đồng và nghề
làm bún bánh truyền thống. Trước sân nhà hai tầng màu xanh nước biển mới
làm xong năm ngoái, cả gia đình ông Nguyễn Văn Hoài đang tập trung làm
tơi sợi miến để đem phơi, mỗi ngày làm hơn 1 tạ gạo, sản xuất đến đâu
khách đến mua hết tới đó, chỉ khi nào khách không mua sỉ hết thì bà vợ
ông Hoài mới phải đem đi chợ bán.
Tháng Chạp sức
tiêu thụ mạnh nên đầu ra không lo bị đọng hàng. Gia đình ông Hoài làm
nghề này đã hơn 20 năm, nhờ chăm chỉ làm nghề mới đủ điều kiện nuôi 6
người con ăn học trưởng thành, nay các con đã lập gia đình riêng, 3
người con tiếp tục kế nghiệp nghề làm bún truyền thống. Hàng năm gia
đình ông Hoài luôn duy trì làm 6 sào ruộng vừa để phục vụ lương thực vừa
chủ động nguồn gạo ngon để làm bún, miến. Nhờ nguồn nguyên liệu gạo
ngon, sạch mà làm ra sợi miến, bún săn dẻo được khách hàng ưa thích.
![Dẻo thơm bún bánh Quy Chính](http://2.i.baomoi.xdn.vn/w460x/16/02/03/287/18595111/1_71264.jpg)
Gia đình bà Chín ở xóm Quy Chính 1 xã Vân Diên (Nam Đàn) phơi miến
Ghé
thăm gia đình bà Phan Thị Chín xóm Quy Chính 1- một trong những hộ làm
nhiều miến ở làng nghề. Đã gần 12 giờ trưa, các thành viên trong gia
đình vẫn miệt mài rải miến ra nong để phơi khô. Bà Chín cho biết: "Chỉ
còn 2 tuần nữa là đến Tết Nguyên đán nên những ngày này nhu cầu thị
trường tiêu thụ miến gạo tăng mạnh trong khi thời tiết mưa kéo dài ảnh
hưởng đến việc phơi bún khô, do đó sản xuất không đáp ứng đủ nhu cầu của
khách hàng. Tháng Chạp hàng năm luôn là quãng thời gian bận rộn nhất
trong năm của người làm nghề, bởi Tết đến ở vùng nông thôn hầu như nhà
nào cũng có nhu cầu giữ trữ vài cân miến khô để dùng tiện lợi trong mấy
ngày Tết. Do đó mà người làng nghề tranh thủ tối đa thời gian, phát huy
hết công suất làm việc có thể để làm ra được nhiều sản phẩm nhất."
Từ
đầu tháng 11 âm lịch đến nay hầu như ngày nào gia đình bà Chín cũng sản
xuất hơn 2 tạ miến khô, làm đến đâu bán hết đến đó. Tuy bận rộn với
công việc suốt ngày nhưng cả nhà đều rất vui vì sản phẩm của họ làm ra
được khách hàng đón nhận. Ngày nào cũng có các tư thương đến lấy hàng
đưa đi tiêu thụ ở thị trường các huyện lân cận, TP.Vinh, và sang cả thị
trường Hà Tĩnh. 1 tạ gạo làm được 90 kg miến khô, với giá bán sỉ 15.000
đồng/kg, nếu thời tiết thuận lợi mỗi ngày sản xuất được 2 tạ miến khô,
sau khi trừ chi phí gia đình bà Chín thu về lãi ròng 500 ngàn đồng.
Nguồn
gốc của nghề làm bún Quy Chính được bắt nguồn từ một người con gái quê ở
xã Nam Lộc lấy chồng về Vân Diên mang theo nghề bún truyền cho xứ này.
Ấy là bà Lưu Thị Trúc năm nay vừa tròn 100 tuổi. Bà Trúc kể rằng, ngày
xưa khoảng những năm 1960 nghề làm bún bị cấm sản xuất vì gạo khan hiếm
sợ không đủ cơm ăn nên phải làm dấu diếm ban đêm. Bún làm xong cũng chỉ
bán trao đổi trong nhà còn đưa ra khỏi ngõ là bị công an bắt trịch thu
hết. Bữa mô lén đem đi chợ bán phải dấu bún dưới đáy rổ chồng mấy lớp lá
chuối ngụy trang nhưng nhiều khi vẫn bị phát hiện...
Ngày
xưa, làm bún thủ công tuy vất vả tốn công nhưng ăn sợi bún dẻo thơm,
yên tâm. Để làm được bún ngon trước hết phải ủ gạo 3 ngày rồi đem vo
sạch, tiếp đó bỏ vào cối đâm thành bột, lóng ra nước, tiếp tục đùm bột
nén khô, luộc bột chín, rồi lại đâm bột, vặn bún làm rất vất vả. Nhà mô
cũng thích ăn bún, đem đổi 1kg gạo lấy 2kg bún, nhưng gia đình bà Trúc
chẳng có sức mà làm cho xuể! Nhất là mỗi dịp lễ 2/9 hàng năm, cả nhà bà
Trúc phải làm bún thâu đêm, hai anh trai cả đâm gạo thậm thịch suốt đêm,
còn hai chị em gái phụ mẹ vặn bún. Thế mà vẫn không đủ bún để phục vụ
nhu cầu của người dân trong xã. Nhiều hộ còn đưa cả thịt đến để đổi bún,
bà Trúc đành bớt khẩu phần của nhà mình để ưu tiên cho hàng xóm...
Nhớ
lại thời kỳ đó, giọng bà Trúc vẫn còn sang sảng: "Hơn 70 tuổi tui vẫn
đi bộ gánh 20 kg bún đưa xuống chợ Quán, chợ Cầu (Vinh) bán, nhiều bữa
còn gánh bún lên tận chợ Cồn (Thanh Chương), mãi đến năm 80 tuổi sức
khỏe yếu không còn gánh hàng được nữa thì nghỉ làm nghề. Song cả 8 người
con đều kế nghiệp cha mẹ làm nghề truyền thống của gia đình, nghề làm
bún đã cho các con cháu cuộc sống đầm ấm. Bây giờ làng nghề phát triển
sôi động, nhu cầu tiêu thụ mạnh, bún, miến hàng hóa mua bán trao đổi
liên tục hàng ngày, người làng nghề làm bún bằng máy không còn phải kỳ
cạnh đâm gạo thâu đêm như xưa nữa..."
![Dẻo thơm bún bánh Quy Chính](http://2.i.baomoi.xdn.vn/w460x/16/02/03/287/18595111/2_71733.jpg)
Người dân Làng nghề Quy Chính phơi miến trong sân nhà
Làng
nghề bún bánh Quy Chính xã Vân Diên (Nam Đàn) được UBND tỉnh công nhận
năm 2005, đến nay làng có khoảng gần 200 hộ làm nghề với các sản phẩm
bún, miến gạo, bánh mướt. Ở làng nghề này hầu như nhà nào cũng làm nghề
và chính nghề bún bánh đã đem lại cuộc sống ổn định cho đa số người dân
nơi đây. Trong xóm có 12 chiếc máy sản xuất miến chuyên làm dịch vụ cho
bà con làng nghề, bình quân 1 ngày chế biến khoảng 3 tấn gạo nguyên liệu
phục vụ làm miến. Nhớ lại thời xưa tráng bột gạo xong tay thước tay dao
xắt sợi miến, mỗi nhà làm ngày chỉ mấy cân gạo mà cũng lần hồi nuôi
nghề. Đến thời có cái máy quay tay cán sợi, rồi máy nổ tải dây cua-roa
gắn vào cái trục quay tay... cho đến bây giờ hệ thống xay, hấp cán chạy
điện. Người làm nghề xuất phát từ chỉ đơn thuần mưu sinh mà đã gây được
tâm huyết yêu nghề. Miến Quy Chính được làm từ những hạt gạo quê đậm đà,
gạo đem xay ép bột nước xong cho vào hấp cán, không đập bột khô rồi chế
nước vào trộn cán như nơi khác, nên sợi miến săn dai. Miến là sản phẩm
để được lâu, vận chuyển tiêu thụ đi khắp các huyện trong tỉnh.
Cùng
với miến khô, bún và bánh mướt làng nghề Quy Chính nổi tiếng từ lâu
được khách hàng tấm tắc ngợi khen. Bánh mướt Quy Chính có bánh thường và
bánh mướt cuốn, còn bún cũng có bún thường, bún lá. Từ 3- 4 giờ sáng
khi mọi người còn chìm trong giấc ngủ nồng thì làng nghề đã rậm rịch
tiếng nói cười bán, mua của chủ và khách thập phương. Bánh mướt Quy
Chính được các bà, các chị tráng mỏng mịn màng, xắt ngang xắt dọc ra các
miếng đều chằn chặn, rồi tay người như múa gấp cuốn trăm chiếc như một
xếp tăm tắp như nong tằm.
Ông Nguyễn Văn Chiến,
Phó Chủ tịch UBND xã Vân Diên cho biết thêm: Làng Quy Chính có nhiều con
em đi xuất khẩu lao động nên tốc độ kiến thiết nhà cửa mạnh, ở đây
nhiều nhà cao tầng mọc lên san sát như phố thị. Đường thôn cũng đã bê
tông hóa khang trang sạch đẹp. Song điều đáng mừng là ở làng nghề này
người dân đã tự xây cống thoát nước gắn nắp đậy kín đáo, một số hộ gom
nước thải phục vụ chăn nuôi nên không thấy nặng mùi như nhiều làng nghề
bún bánh ở các địa phương khác. Hơn nữa, trong bối cảnh vệ sinh an toàn
thực phẩm đang báo động như hiện nay thì những sản phẩm sạch được làm từ
gạo quê không sử dụng chất bảo quản hay các phụ phẩm khác như miến gạo
lại được người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn.
Rời
làng Quy Chính khi trời vừa chập choạng tối, trong làn mưa bụi lây rây
của ngày đông cuối năm vẫn nồng ấm với những bếp lửa bập bùng của làng
nghề đã chuẩn bị sản phẩm cho ngày mai...
Theo baonghean.vn