Người dân không ai nhớ rõ nghề bánh chưng ở Vĩnh Hòa, xã Hợp Thành,
huyện Yên Thành (Nghệ An) xuất hiện vào khoảng thời gian nào nhưng theo
lời của các cụ ông cụ bà thì làng nghề đã có khoảng hơn 20 năm trước.
Đến Vĩnh Hòa những ngày này có thể cảm nhận rõ
không khí Tết đang đến rất gần. Trong từng hộ gia đình, già trẻ gái trai
đều được phân công làm bánh để phục vụ những nồi bánh chưng đáp ứng nhu
cầu ngày tết.
Những em bé thì lau lá, người già
thì chẻ lạt còn thanh niên thì ngâm nếp, đãi nếp làm nhân gói bánh và
đem đi nhập. Nhà nào cũng tất bật gói bánh, từng nồi bánh chưng bốc khói
nghi ngút, tỏa mùi thơm đậm đà, khiến ai ngang qua đây cũng đều nhớ
mãi.
Không thể bước tiếp thêm nữa, chúng tôi ghé
vào nhà bà Lê Thị Sâm (47 tuổi), một giáo dân có thâm niên hơn 20 năm
làm nghề gói bánh. Lúc này, bà Sâm cũng đang tất bật cho việc gói mớ
bánh mới.
Vừa thoăn thoắt với đôi bàn tay khéo
léo, bà Sâm cho chúng tôi biết, hầu hết người dân trong xóm đều theo
nghề bánh chưng. Tuy nhiên, để nói về lịch sử của làng nghề thì không ai
rõ. Chỉ nghe các cụ ông cụ bà đi trước nói rằng nghề này đã có cách đây
hơn 20 năm. Các thành viên trong gia đình bà cũng đều theo nghề này.
Bà Lê Thị Sâm đang gói bánh chưng đáp ứng nhu cầu thị trường dịp Tết Nguyên đán.
Được
biết, Vĩnh Hòa là một vùng giáo xứ. Trong thời kì chiến tranh, tại đây
lương thực bị cấm chế biến thành các loại bún, bánh. Vì vậy bánh chưng
Vĩnh Hòa bị ngưng một thời gian khá lâu, nhưng sau thời kì mở cửa nhân
dân cả nước có cơ hội để phát triển kinh tế, bánh chưng Vĩnh Hòa lại
tiếp tục duy trì và có cơ hội phát triển cho tới ngày nay.
Bà
Sâm cho biết thêm, để tạo dựng được thương hiệu bánh, người dân ở đây
đặc biệt coi trọng khâu làm bánh kỳ công và bỏ ra nhiều thời gian. Từ
chọn nguyên liệu nếp tới lá đùm bánh và chuẩn bị nhân để gói. Mọi công
việc chuẩn bị được tiến hành cùng một lúc.
Về
yếu tố quan trọng tạo nên thương hiệu bánh của làng nghề đó chính là
loại nếp được dùng và nhân bánh. Nếp được dùng là nếp lúa, phải sáng,
mịn và do người dân tự trồng ra, nhân bánh phải cân bằng tỉ lệ giữa đậu
xanh, thịt ba chỉ ướp với gia vị để không gây cảm giác ngán cho người ăn
tạo nên đặc trưng riêng chỉ có ở làng bánh này.
Những
chiếc bánh đều được gói bằng đôi bàn tay thủ công mà không cần dùng
khuôn nhưng khi hoàn thành đều đẹp, vuông góc và đều nhau.
Không
chỉ ở khâu gói bánh mà khâu nấu bánh cũng rất quan trọng. Bánh sau khi
gói xong sẽ được cho vào nồi cỡ lớn ngâm khoảng 30 phút trong nước rồi
mới bắc lên lò đun lửa nhỏ để bánh có thể chín đều. Mỗi nồi bánh được
đun trong khoảng 8 tiếng thường từ lúc 8h tối tới 4h sáng hôm sau là vớt
bánh.
Mỗi người mỗi việc để chuẩn bị nguyên liệu cho việc gói bánh.
Chính
vì đặc trưng riêng, chất lượng của bánh được người tiêu dùng hài lòng
nên năm 2010 xã Vĩnh Hòa được UBND tỉnh công nhận làng nghề truyền
thống.
Ông Lưu Đức Bằng, xóm trưởng xóm Vĩnh Hòa
cho biết: “Hiện tại, trong xóm có 300 hộ nhưng hầu như hộ nào cũng làm
nghề gói bánh chưng với thu nhập gần 30 triệu đồng/người/năm”.
Nhờ
có nghề làm bánh chưng truyền thống, cuộc sống của người dân xã Vĩnh
Hòa dần vươn lên thoát nghèo. Đặc biệt từ khi được công nhận làng nghề,
làng bánh chưng nơi đây đã tạo được thương hiệu nức tiếng gần xa.
Ngoài
bánh hình vuông truyền thống, làng nghề còn sản xuất loại bánh có hình
trụ tròn, có hình dáng tương tự bánh tét của Nam Bộ, giúp cho người tiêu
dùng có nhiều lựa chọn. Trong đó, bánh được chia làm nhiều loại, giá cả
cũng có sự chênh lệnh nhau.
Những ngày này, nhà nào cũng bày bán bánh chưng để phục vụ nhu cầu khách hàng.
Chị
Phan Thị Xuân, ở xóm Vĩnh Hòa cho biết, mỗi ngày, chị gói được khoảng
100 chiếc, gói xong lại thức đêm để đun cho bánh chín đều. Vì nhu cầu
ngày tết tăng cao nên để đáp ứng cho người tiêu dùng, 3 đứa con gái của
chị cũng phụ giúp chị gói bánh. Trung bình, mỗi cặp bánh chưng nấu xong
có trọng lượng khoảng 0,4-0,5 kg, giá bán 1 cặp bánh chưng là 20.000
đồng còn bánh tét 25.000 đồng.
Cũng theo bà Lê
Thị Sâm, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có rất nhiều cơ sở làm bánh chưng
nhưng bánh chưng Vĩnh Hòa có vị riêng chiếm được rất nhiều khách hàng.
Những ngày gần tết không khí gói bánh ở đây rất nhộn nhịp. Mỗi ngày xuất
ra cả nghìn chiếc bánh để đáp ứng nhu cầu khách hàng. Điều đặc biệt,
người dân ở đây quan niệm rằng, gói bánh không chỉ để bán mà bánh còn
thờ cúng gia tiên, trời đất, vua bếp nên bánh phải ngon và đặc biệt phải
sạch tinh khiết.
Thời gian qua, việc mở rộng
làng nghề đã tạo việc làm cho nhiều người dân trong làng, giúp kinh tế
Vĩnh Hòa phát triển hơn. Nhiều nhà ngói mọc lên, đường lãng ngõ xóm
khang trang sạch sẽ, trẻ em được đến trường nhiều hơn và tỉ lệ đậu đại
học cao đẳng ngày càng được tăng cao góp phần phát triển chuyển dịch cơ
cấu kinh tế vùng nông thôn. Bánh của làng dần dần đã được mọi người biết
đến, có nhà đã nhập bánh tới tận các huyện khác trong tỉnh như Con
Cuông, Nghĩa Đàn, Tân Kì, Vinh...
Theo doisongphapluat.com