(langnghevietnam.vn)- Nằm ở số 49, đường Lê Lợi, Thành Phố Huế, XQ Cổ Độ là một điểm tham quan văn hoá không thể thiếu trong chuyến du lịch đến với Cố Đô Huế. Nghề thêu là một loại hình thủ công truyền thống của dân tộc, đóng vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh của người phụ nữ Việt Nam. Tham quan XQ Cổ Độ, người xem sẽ được khám phá một không gian ấn tượng với sự kết hợp giữa nghệ thuật sắp đặt và trình diễn, thấy bản sắc văn hoá của người phụ nữ Việt. Mỗi tác phẩm tranh thêu tay của nghệ nhân, nghệ sỹ XQ như một lời cảm tạ nồng nàn với Cố Đô Huế, với quê hương xứ sở.

Phòng trưng bày tranh thêu tay với các góc nghệ thuật tranh chân dung, tranh hai mặt, tranh phong cảnh… kết hợp với không gian uống trà bên “Bến tri kỷ hữu” của nghệ nhân XQ Cổ Độ - nơi dành cho khách thưởng thức trà…

Bên cạnh một không gian ấn tượng với sự kết hợp giữa nghệ thuật sắp đặt và trình diễn, người xem có thể tìm thấy đâu đó hồn cốt của nét văn hóa truyền thống, của nghệ thuật xưa.

Tranh thêu XQ là sự kết hợp các đặc điểm của nghệ thuật đồ họa, với kỹ thuật thêu cổ truyền Việt Nam, đưa các chủ đề truyền thống vào thay thế các nội dung mang đậm nét Trung Hoa thường thấy ở các thế kỷ trước. Đây là ý tưởng của vợ chồng nghệ sỹ, nghệ nhân Võ Văn Quân và Hoàng Lệ Xuân nhằm phục hồi, tìm hướng đi mới cho nghề thêu truyền thống khi nó đang trên đà bị mai một. Những sáng tạo ấy đã tạo nên một sắc màu mới cho tranh thêu Việt nam và còn góp phần làm nên một nét văn hóa đặc sắc, một món quà đậm đà tình nghĩa quê hương cho những người Việt Nam, đồng thời là món quà lưu niệm đầy ý nghĩa đối với khách du lịch quốc tế khi đến với Việt Nam.

Chủ đề trong tranh thêu XQ là những chủ đề gắn với phong cảnh quê hương đất nước, với con người mang đậm tính chất Việt Nam và chỉ có ở Việt Nam. Một khung cảnh làng quê yên bình trong buổi chiều, một hồ sen yên ả trong nắng mai, những đứa trẻ mục đồng ngồi vắt vẻo thổi sáo trên lưng trâu hay cảnh làm việc đầy hững khởi trên cánh đồng làng… tất cả hình ảnh sống động đó đều được thể hiện thông qua những nét chỉ thêu tay tinh tế.

Việt Nam đẹp, đẹp từ phong cảnh đến con người. Ở đâu người ta cũng thấy nét bình dị, gần gũi, thân thương. Khi đi vào tranh thêu, vẻ đẹp ấy lại một lần nữa được tô thêm bằng sự cộng hưởng của hình khối mộc mạc, nét chỉ thêu tinh tế trên nền lụa mịn màng. Đường nét màu sắc tranh thêu hài hòa, sắc sảo từng chi tiết.

Theo các nghệ nhân nghề thêu, tranh thêu phong cảnh là sự đan quyện lấp lánh của những mũi thêu tạo nên những không gian, hình ảnh huyễn hoặc trong mỗi bức tranh, nó như đang phập phồng đơi sống hữu cơ, như đang cố khoe tài với thiên nhiên… Những tác phẩm tạo hình người và cây cỏ đang hòa quyện, đan xen vào nhau, chuyển hình tạo khối kỳ ảo.

“Nghệ nhân thêu không chỉ thêu những bức tranh với hình ảnh cây đa bến nước sân đình, hay là làng quê Việt Nam với lũy tre làng, mà điều quan trọng hơn hết là nghệ nhân đó phải có một tình yêu sâu sắc với quê hương của mình và đặc biệt đó là linh hồn trong mỗi tranh thêu. Cái hồn quê Việt Nam phải được khắc sâu vào trong tâm khảm của họ thì họ mới có được bức tranh thêu hoàn thiện về mặt thẩm mỹ đó là kỹ thuật thêu, cách phối màu… và đồng thời thông qua đó là hồn dân tộc Việt Nam, có tình yêu của mình gửi gắm trong đó”, chia sẻ của một nghệ nhân thêu XQ.

Càng ngắm những tác phẩm đặc sắc về phong cảnh Việt Nam này, người ta càng cảm thấy yêu hơn quê hương, đất nước, con người Việt Nam mình. Càng mến hơn những người họa sỹ, nghệ nhân nghề thêu tay Việt Nam, những người đã vẽ chỉ thành tranh.

Với tranh thêu chân dung, trong nghệ thuật thêu chân dung XQ, hình ảnh về khuôn mặt với tư cách là nơi linh hồn chọn để cư trú, thường đựơc thể hiện một cách đặc biệt khó tả, hình như thân thể tìm thấy ở đây cái tinh thần của nó.

Chân dung nhạc sỹ Trịnh Công Sơn

Có thể tìm thấy sự bí ẩn trong từng khuôn mặt. Một bức tranh chân dung được tạo ra từ cảm xúc chia sẻ của nghệ nhân thêu tạo cho bức chân dung một đời sống tinh thần riêng.

Từ đặc điểm ý nghĩa của rèm thêu tạo không gian an ủi - vỗ về - êm ả - thanh thoát, người thợ thêu XQ đã chuyển thể thành nghệ thuật thêu tranh hai mặt. Tranh hai mặt thể hiện khát vọng của người phụ nữ về một không gian sống đầy bình yên giữa cuộc sống hiện đại tất bật vội vã.

Kỹ thuật thêu mới và nghiêm ngặt nên nghệ nhân thêu tranh hai mặt là khó tính và cẩn thận nhất. Cần thời gian ở trong không gian lặng để có sự trải nghiệm về độ nhạy cảm màu sắc mà liên hệ vào tác phẩm.

Người thợ thêu XQ tự hào, thông qua nghệ thuật thêu truyền thống kết hợp với kỹ thuật hiện đại, với những chủ đề mang đậm bản sắc dân tộc họ giới thiệu được những phần ẩn khất sâu kín trong tâm hồn, tính cách con người cũng như cảnh vật. Và tranh thêu của họ đã có thể diễn đạt những điều vừa cụ thể vừa trừu tượng ấy. Với tranh thêu lụa Việt Nam, người thợ thêu XQ đã đóng góp một nét đẹp nghệ thuật bình dị vào không gian văn hóa đặc sắc của đất nước hàng nghìn năm tuổi và những sáng tạo của tranh thêu XQ cũng có thể xem là một mô hình phát triển hiệu quả làm mẫu cho các làng nghề thủ công truyền thống.

Vu Hạ