Langnghevietnam.vn - Đến hẹn lại lên, vào các ngày 15 và 16 tháng giêng âm lịch hàng năm đồng bào các dân tộc phía Bắc di cư vào xã Ea Tam, huyện Krông Năng (Ðắk Lắk) hay Nam Dong, Ea Pô (Chư Jút) lại tổ chức lễ hội Văn hóa dân gian Việt Bắc với không khí tưng bừng nhộn nhịp.
Hai địa phương được ví như vùng núi phía Bắc thu nhỏ, nơi hội tụ nhiều nét văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc miền núi phía Bắc. Mưu sinh trên vùng đất mới nhưng đồng bào Tày, Nùng vẫn luôn nhớ về quê cũ và lưu giữ bản sắc, nghi lễ của dân tộc mình. Những năm đầu khi di cư vào vùng đất Tây Nguyên xây dựng cuộc sống mới, điều kiện kinh tế còn khó khăn nên việc tổ chức lễ hội văn hóa dân gian không được duy trì. Những năm gần đây, khi đời sống được no đủ các lễ hội cũng được khôi phục và phát huy trên quê hương mới. Cứ đến Tết Nguyên tiêu hằng năm, khi mùa màng đã thu hoạch xong, thóc lúa chở về đầy sân, cất đầy bồ cũng là lúc đồng bào tổ chức Lễ hội để cảm tạ trời đất, ông bà tổ tiên đã cho một mùa màng bội thu, lúa đầy đồng, cây trái xanh tươi và cầu mong một vụ mùa mới mưa thuận gió hòa,…
Đông đảo người dân và du khách thập phương tham gia Lễ hội
Lễ hội dân gian Việt Bắc được tổ chức với phần lễ rất trang nghiêm gồm các nghi lễ cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, xóm làng yên vui hạnh phúc,... Tiêu biểu nhất là lễ Lồng Tồng (xuống đồng). Phần lễ luôn được những người cao tuổi trong làng chuẩn bị kỹ lưỡng. Từ việc chọn nguyên liệu như gạo nếp, ngũ quả, gà, heo, rượu, các gia vị,… đến việc thực hiện các nghi lễ đều được thực hiện đúng như nghi lễ truyền thống của dân tộc mình để lại.
Nếu phần lễ diễn ra trong không khí trang nghiêm thì phần hội lại rất sôi động với nhiều trò chơi dân gian mang bản sắc của đồng bào các dân tộc Việt Bắc như: biểu diễn đàn tính, hát then; các trò chơi dân gian: hội Tung Còn, đẩy gậy, kéo co...; thi ẩm thực: nấu rượu, quay heo, làm bánh khảo, bánh trời, bánh tro bếp, khẩu ri,…
Tiết mục múa khèn của người Mông tham gia Lễ hội
Tiết mục hát Then của người Tày trong Lễ hội
Ðiểm nhấn của phần hội hàng năm chính là hội tung Còn. Đây là trò chơi đặc trưng nhất của dân tộc Tày, Nùng. Bởi nó gắn với quan niệm trong ngày hội có người tung Còn trúng vòng tròn làm rách giấy thì năm đó làm ăn mới thuận lợi, mưa thuận gió hòa.
Để chuẩn bị cho phần thi này, giữa sân lễ hội người ta dựng một cây tre cao từ 20-30m làm cột. Trên đỉnh cột có uốn vòng tròn đường kính 50-60cm dán giấy hai bên, đề chữ Nhật, Nguyệt tượng trưng cho mặt trời và mặt trăng. Quả còn được làm bằng vải màu, trong nhồi gạo hoặc ngô, có tua rua nhiều màu sắc. Để tung trúng vòng tròn không hề đơn giản, đòi hỏi người chơi phải có sức khỏe và sự khéo léo.
Hội tung Còn luôn thu hút đông đảo các thế hệ tham gia. Những người ở tuổi trung niên tung Còn để thực hiện quan niệm của đồng bào, ôn lại những kỷ niệm của tuổi trẻ; các nam thanh nữ tú tham gia phần hội này còn là dịp để họ bày tỏ tình cảm với nhau, chàng trai thấy ưng ý cô gái nào, thì tung quả còn cho cô gái đó, nếu cô gái bắt lấy quả còn, chứng tỏ cô gái cũng mến chàng trai. Nhiều cặp nam nữ cũng nên duyên vợ chồng từ những lễ hội như thế này.
Cột tre chuẩn bị cho hội tung Còn.
Đến với Lễ hội trong dịp này du khách không chỉ hiểu rõ hơn những nghi lễ truyền thống của đồng bào các dân tộc Việt Bắc; tận mắt chứng kiến cách chưng cất rượu ngô men lá, lợn quay ủ lá móc mật, thi gói bánh chưng, bánh dày, bánh khảo, làm cơm lam, gà nướng mà còn được thưởng thức hương vị của những sản vật mang đậm bản sắc của núi rừng Việt Bắc trên Tây Nguyên. Được hòa mình vào không khí của những trò chơi dân gian hấp dẫn thể hiện sự đoàn kết gắn bó của cộng đồng.
Heo quay ủ lá móc mật được bày bán trong lễ hội
Rượu men lá, cơm lam và các loại bánh được bày bán tại Lễ hội
Qua các hoạt động này, tinh thần đoàn kết giao lưu học hỏi và giữ vững những nét tín ngưỡng lành mạnh tiếp tục được đồng bào các dân tộc phía Bắc khắc sâu. Ðồng thời, góp phần làm phong phú thêm cho nền văn hóa các dân tộc tại Ðắk Nông nói riêng và Tây Nguyên nói chung.
Bài & hình : Thanh Hải