Làng Nam Ô (P.Hòa Hiệp Nam, Q.Liên Chiểu, Đà Nẵng) nổi tiếng với nghề làm mắm. Nước mắm Nam Ô có vị thơm, ngọt tự nhiên, màu nâu cánh gián rất đẹp, từng là sản vật tiến vua...
![Người dân làng mắm Nam Ô từng bước khôi phục lại làng nghề](http://static.thanhnien.com.vn/uploaded/ngocthanh/2015_01_29/lang-nghe_hojd.jpg?width=500) Người dân làng mắm Nam Ô từng bước khôi phục lại làng nghề - Ảnh: D.H
|
Đoạn trường làng mắm
Rồi do những tác động khách quan, chủ quan, làng nghề mắm Nam Ô nổi tiếng có giai đoạn thoái trào, suýt bị xóa sổ.
Cụ bà Nguyễn Thị Hạnh (trú tổ 104, P.Hòa Hiệp Nam) nay đã ngoài 93
tuổi, là người gắn bó với nghề mắm từ thuở thiếu thời, theo nghề của cha
mẹ. Với cụ, nghề làm mắm gắn bó với cả cuộc đời, là tài sản lớn nhất cụ
để lại cho con cháu. Theo cụ, sở dĩ nước mắm Nam Ô để muối cho thật
ngon, phải được ủ trong thời gian 12 tháng, bằng muối Cà Ná (Phan Rang)
hột to, được phơi khô ráo, để lâu năm chỉ còn lại phần muối tinh để muối
cá và cho ra loại mắm trong, có độ mặn dịu, không có vị chát. Còn đối
với cá, thì phải là loại cá cơm than. Theo đó, đối với lịch âm thì đầu
tháng 3 mỗi năm, con cá cơm than chưa bị nước lụt từ các dòng sông chảy
ra biển, nên săn chắc, ngon ngọt nhất. Và loại cá này chính là cá được
người dân Nam Ô chọn về làm mắm tháng 3. Sau đó là cá tháng 8 âm lịch,
tuy nhiên mùa này cá không ngon bằng cá tháng 3. Chỉ từ 2 loại cá cơm
than và muối, với kinh nghiệm muối lâu năm, người dân làng Nam Ô đã làm
nên món nước mắm Nam Ô ngon độc đáo mà không cần một loại hóa chất, phụ
gia nào. Vì vậy, mà mắm Nam Ô từng là sản phẩm quý của người dân xứ
Quảng để tiến vua cùng với các sản phẩm khác như trầm hương và quế...
Những tưởng, nghề làm mắm của Nam Ô cứ vậy mà phát huy. Thế nhưng, có
một giai đoạn, khi nghề làm pháo ở Nam Ô phát triển, nghề làm mắm thời
ấy gần như bị lãng quên, vì nghề pháo mang lại cho người dân mối thu
nhập vô cùng lớn...
Phục hưng làng nghề
Khi Chính phủ quyết định cấm sản xuất, buôn bán và đốt pháo, người
dân Nam Ô lúc này lâm vào tình cảnh khó khăn. Chính lúc này, nghề mắm
Nam Ô đã cứu lấy họ. Thế nhưng, quy mô sản xuất vẫn rất èo uột, sản phẩm
làm ra không có mối để tiêu thụ, nên vòng lẩn quẩn đó khiến người dân
càng trở nên khó khăn để gắn bó với nghề. Vào thời điểm này, chính quyền
địa phương, cụ thể là UBND Q.Liên Chiểu đã quyết định cùng với người
dân chung tay phục dựng lại làng nghề. Từ đó đến nay, với sự chỉ đạo, hỗ
trợ của chính quyền về kinh phí mua nguyên liệu, dụng cụ vật tư, tập
huấn kỹ thuật chế biến theo phương pháp truyền thống, nhiều hộ dân đã
được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi để nâng cấp, mở rộng cơ sở sản xuất, phát
huy được thế mạnh của mình. Chị Phạm Thị Hải Nguyệt, một hộ dân được
xem là thành công với nghề làm mắm Nam Ô, chia sẻ: “Rất nhiều khách sau
khi sử dụng sản phẩm, đã tự tìm đến với chúng tôi để mua nhiều, vừa ăn,
vừa biếu, vừa giới thiệu. Mỗi năm tôi bán ra cũng được 6.000-7.000 lít,
và trong thời gian đến sẽ mở rộng, phát triển theo hình thức vừa kinh
doanh, vừa làm du lịch giới thiệu cách chế biến mắm”. Và một tín hiệu
đáng mừng, đó là lập Hội làng nghề. Đến tháng 1.2015, Hội có 117 hội
viên sản xuất nước mắm, trong đó có 23 cơ sở chế biến nước mắm có quy mô
lớn, 15 cơ sở đăng ký thương hiệu riêng, với tổng sản lượng bình quân
mỗi năm khoảng 60.000 lít. Năm 2009, nước mắm Nam Ô đã được Cục Sở hữu
trí tuệ cấp logo, nhãn hiệu tập thể, được bảo hộ nên nhiều cơ sở mạnh
dạn đầu tư mở rộng sản xuất, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Vẫn còn lắm khó khăn
Mặc dù đã có nhiều bước phát triển. Tuy nhiên, những người trực tiếp
làm nghề vẫn còn băn khoăn bởi làng nghề vẫn còn lắm khó khăn phía
trước. Theo ông Trần Ngọc Vinh, Phó chủ nhiệm HTX chế biến nước mắm Đông
Hải ở Nam Ô, thì quy mô sản xuất của làng nghề còn là quy mô gia đình;
cơ sở sản xuất tại nhà và ít có sự chia tách giữa không gian sản xuất và
không gian sinh hoạt hằng ngày; mặt bằng sản xuất nhỏ, diện tích chỉ
40-50m2, có những hộ chỉ 6-20m2, không có điều kiện để phát triển hơn,
trong khi nghề mắm rất cần không gian rộng, thoáng. Số lượng hộ sản xuất
mắm so với số hộ dân thực sự chưa cao, sản lượng chưa nhiều, chỉ mang
tính thời vụ và giá thành tương đối cao nên cũng sẽ rất khó cho cạnh
tranh dù là sản phẩm mắm sạch. Bên cạnh đó, mắm Nam Ô chưa có thị trường
tiêu thụ sản phẩm rộng lớn và ổn định. Nguyên liệu cá cơm tại chỗ cạn
kiệt, làm giá nguyên liệu tăng, nhiều hộ mua cá loại khác để làm mắm nên
ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng chung. Bao bì nhãn hiệu còn chưa
được đầu tư nên mắm đóng chai còn thiếu sự bắt mắt đối với thị trường...
“Chính quyền địa phương đang tiếp tục tìm kiếm những giải pháp tích
cực nữa để hỗ trợ cho người dân, để thúc đẩy sự phát triển của làng mắm
Nam Ô trong thời gian đến”, ông Nguyễn Đây, Phó phòng Kinh tế Q.Liên
Chiểu cho biết.
Theo : thanhnien.com.vn