Mười năm "đóng cửa", chuyên tâm nghiên cứu, sáng tác, tìm tòi chất liệu
sơn ta truyền thống để cho ra những bức tranh mang vẻ đẹp riêng, ở tuổi
80, họa sĩ Phùng Dzi Thuần mới công bố những sáng tác của mình trong
triển lãm tại tầng 2, Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội. Qua triển lãm
này, ông muốn công chúng hiểu được vẻ đẹp đích thực của tranh từ chất
liệu sơn ta và trân trọng chúng.
Nhiều người tò mò khi nghe họa sĩ tuyên bố "đây là triển lãm đặc biệt",
có lẽ bởi hiếm người Việt Nam theo đuổi chất sơn ta trong sáng tác, dù
đó là chất liệu thuần Việt. Theo các nhà phê bình mỹ thuật đến xem triển
lãm, quả đúng là hiện không có nhiều họa sĩ chuyên sử dụng chất liệu
sơn ta trong sáng tác tranh sơn mài. Họ thường dùng sơn Nhật hoặc sơn
polime. Lý do đơn giản, sơn ta là một chất liệu khó chiều, thậm chí là
rất đỏng đảnh, chỉ thích hợp với khí hậu có độ ẩm cao như ở Việt Nam.
Tranh sơn ta khô rất chậm vì có hàm lượng keo cao, vì vậy, chỉ cần họa
sĩ sơ suất, không chú ý đến thời tiết, không ủ đúng lúc thì tranh sẽ bị
hỏng, nhòe, không đạt hiệu quả.
 |
| Một bức tranh sơn ta của họa sỹ Phùng Dzi Thuần. |
Ở Việt Nam trước đây, tranh sơn ta được sử dụng nhiều trong nghệ thuật
sơn mài cũng bởi màng sơn mềm, họa sĩ có thể mài, đánh giấy ráp để lộ ra
những lớp màu sơn bên trong rất hiệu quả, hoặc dùng để gắn vỏ trai, vỏ
trứng, khảm vàng…, theo mục đích sáng tác. Họa sĩ Phùng Dzi Thuần khẳng
định rằng, không phải lúc nào ông cũng thành công với tranh sơn ta. Mất
nhiều năm trời, có khi vẽ xong, chỉ một đêm nữa là tranh khô rồi, vậy mà
gặp trời hanh, không kịp ủ, thế là phải bỏ đi. Họa sĩ nói, tất cả tranh
của ông đều sử dụng hoàn toàn sơn ta được lấy từ cây sơn trồng tại Phú
Thọ. Sở dĩ Phùng Dzi Thuần bị chất liệu này mê hoặc là bởi tranh từ
chúng có vẻ trầm ấm, kín đáo, mang màu sắc truyền thống rõ rệt. Có thể
tranh sơn Nhật hoặc tranh sơn polime có màu sắc rực rỡ hơn, dễ khô và
không phải chăm sóc nhiều, nhưng với những đề tài truyền thống, đậm tính
dân tộc thì chúng thường không được các họa sĩ tin dùng, đơn giản là
bởi dễ bị lòe loẹt quá.
Nếu không bàn nhiều đến chất liệu, chỉ qua xem tranh, phòng trưng bày
của họa sĩ Phùng Dzi Thuần quả là ấn tượng. Là họa sĩ gốc Hà Nội, đề tài
ông chọn luôn mang dáng dấp của phố phường đất Kinh kỳ với nét truyền
thống rõ rệt. Tranh hầu hết là khổ lớn, đề tài chính là cảnh sắc Hà Nội,
chân dung nhân vật và vẻ đẹp thiếu nữ. Những bức "Ô Quan Chưởng xưa",
"Chợ Hàng Bè", "Hương đồng gió nội", "Phố cổ"… giữ được màu trầm ấm,
hoài cổ, dễ khiến người xem xúc động. Đến xem tranh của Phùng Dzi Thuần,
người ta còn được gặp những nhân vật thú vị: Bà Huyện Thanh Quan, thi
sĩ Hồ Xuân Hương, nhạc sĩ Văn Cao, Trịnh Công Sơn, Thị Màu… hay những
hình ảnh "trích" từ tác phẩm "Mùa lá rụng", "Một cõi đi về"… Chiếm nhiều
nhất và cũng đặc sắc nhất là tranh về phụ nữ và tình yêu. Vẻ đẹp của
người phụ nữ trong tranh của Phùng Dzi Thuần có sức mê hoặc, gợi cảm
nhưng không phô bày, chất chứa tâm trạng và suy nghĩ. Điều đó hiển hiện ở
"Tắm đêm trăng", "Cơn mưa chiều", "Khi giận, khi thương", "Tình họa
sĩ", "Thiếu nữ với mùa thu", "Tình trong sóng gió"…
Theo họa sĩ Phùng Dzi Thuần, không dễ phân biệt được tranh sơn ta và
tranh sử dụng chất liệu sơn khác. Ông muốn công chúng thấy được vẻ đẹp
riêng của tranh sơn ta, yêu thích và cùng gìn giữ. Triển lãm này chỉ
trưng bày khoảng 1/3 số tranh mà họa sĩ sáng tác trong 10 năm trở lại
đây. Ông có cả bức tranh rộng đến chục mét vuông, treo kín một bức tường
lớn, đó mới là kỳ tích trong quá trình chinh phục chất liệu nổi tiếng
khó chiều này.
Theo: HNM