"Muốn ăn cơm trắng cá trê. Muốn đội nón tốt thì về làng Chuông". Câu
ca này đã được truyền tụng từ bao đời không còn ai nhớ nữa, chỉ biết
rằng nó là minh chứng cho sự tồn tại và nổi tiếng của một làng nghề đã
có hơn 300 năm tuổi.
Trải
qua bao thăng trầm và biến động cùng lịch sử đất nước, nghề làm nón
làng Chuông (huyện Thanh Oai, Hà Tây) vẫn tồn tại và phát triển.
Từ
lâu nay hình ảnh người phụ nữ thướt tha trong tà áo dài truyền thống
với chiếc nón lá hoặc áo tứ thân, nón quai thao đã in đậm trong tâm thức
người Việt. Chiếc nón lá theo người phụ nữ trên mọi nẻo đường.
Nón làng Chuông vốn rất đẹp lại bền, làm tăng thêm vẻ đẹp dịu dàng của
người phụ nữ Việt Nam.
Chợ
làng Chuông họp mỗi tháng 6 phiên vào các ngày 4, 10, 14, 20, 24 và 30
âm lịch và chỉ bày bán một thứ hàng duy nhất là nón. Nón được xếp thành
từng chồng dài, trắng loá. Màu trắng của nón lấp loá khắp nơi xen lẫn
sắc hồng trên má các cô thôn nữ, cùng những tiếng cười giòn tan làm cho
không khí trong chợ càng thêm đậm đà bản sắc quê hương.
Xa
xưa nón làng Chuông là cống vật tiến hoàng hậu, công chúa bởi vẻ đẹp
rất riêng được làm nên bởi những bàn tay tài hoa khéo léo của các nghệ
nhân lành nghề. Ngày nay, nón làng Chuông có mặt khắp nơi, cả trên thị
trường trong nước lẫn ngoài nước. Ngôi làng nghề nhỏ bé này luôn tấp nập
khách ra vào không chỉ để đặt hàng, mà còn để tham quan, tận mắt chứng
kiến công việc làm nón.
Nhìn
những chiếc nón xinh xinh, chắc ít ai biết được rằng để làm nên nó,
những người thợ đã phải bỏ ra khá nhiều công sức và thời gian. Đầu tiên
là chọn lá. Lá lụi được đem về vò trong cát rồi phơi nắng cho đến khi
màu xanh của lá chuyển sang màu trắng bạc. Sau đó lá được lót dưới nắm
giẻ, dùng lưỡi cày miết nhanh sao cho lá phẳng mà không ròn, không rách.
Vòng nón làm bằng cật nứa vót nhỏ và đều khi nối bắt buộc phải tròn và
không chắp, không gợn.
Nón
làng Chuông có 16 lớp vòng giúp nón có độ bền chắc nhưng vẫn mềm mại.
Tiếp theo người thợ xếp từng lá vào vòng nón, một lớp mo tre và một lớp
lá nữa rồi khâu. Khâu là một công đoạn rất khó bởi không khéo là rách lá
ngay. Bàn tay người thợ cầm kim đưa nhanh thoăn thoắt mềm mại từng mũi
khâu thẳng đều từ vòng trong ra vòng ngoài. Khi chiếc nón được khâu
xong, người thợ hơ bằng hơi diêm làm cho màu nón trở nên trắng muốt và
giúp nón không mốc.
Làm
nón cũng là một cách làm kinh tế. Người dân làng Chuông từ người già
đến em nhỏ đều biết làm nón. Nghề này đã giúp cho người dân tăng thu
nhập, cải thiện cuộc sống. Tuy nhiên, với nhu cầu sử dụng nón ngày càng
giảm, người dân nơi đây cũng đang trăn trở tìm cách giữa nghề truyền
thống.
Nguồn ảnh: Hello Việt Nam