(Phát biểu của ông Lưu Duy Dần - Phó Chủ tịch - Tổng thư ký Hiệp hội làng nghề Việt Nam)
ông Lưu Duy Dần -
Phó Chủ tịch - Tổng thư ký Hiệp hội làng nghề Việt Nam
Ảnh: Hoàng Long
Ở
những vùng nông thôn Việt Nam, người nông dân có thể sản xuất từ những
vật dụng đơn sơ như cái rổ, cái rá, cái chổi quét nhà, cho đến những cỗ
máy gặt đập liên hợp cồng kềnh, phức tạp. Ngành nghề nông thôn vốn phát
triển một cách tự phát, rồi hình thành và phát triển thành hệ thống buôn
bán nhộn nhịp, sầm uất.
Hiện nay, nguồn hàng thủ công mỹ nghệ
xuất khẩu chủ yếu xuất phát từ khu vực nông thôn, chính vì vậy việc phát
triển ngành nghề nông thôn là yếu tố gần như quyết định đến kim ngạch
xuất khẩu của nhóm mặt hàng này.
Theo báo cáo, thủ công mỹ nghệ là
mặt hàng có mức độ tăng trưởng khá cao, bình quân khoảng 20% trên 1
năm, với kim ngạch xuất khẩu 300 triệu USD Từ năm 2004; hơn 750 triệu
USD vào năm 2007; 1 tỷ USD vào năm 2008, và đến 2010 đã đạt 1,5 tỷ USD.
Thị
trường xuất khẩu Thủ công mỹ nghệ của nước ta ngoài các nước chủ yếu
như Mỹ, Nga, Nhật Bản, Anh , Pháp, Đức, Hàn Quốc, Đài Loan... hàng thủ
công mỹ nghệ của việt Nam hiện đã có mặt tại 163 quốc gia và vùng lãnh
thổ trên thế giới, cũng là mặt hàng có tiềm năng tăng trưởng xuất khẩu
rất lớn.
Xuất khẩu hàng Thủ công mỹ nghệ là nguồn thu ngoại tệ
quan trọng của nền kinh tế nước nhà và góp phần làm chuyển đổi cơ cấu
kinh tế nông thôn.
Tuy vậy, ngành nghề nông thôn và các làng nghề
hiện đang gặp nhiều khó khăn và tích lũy trong mình những tồn tại không
dễ dàng giải quyết được như: Quy mô sản xuất nhỏ, lẻ. Mặt bằng sản xuất
chật hẹp khó phát triển;Thiếu vốn đầu tư sản xuất; Thiếu những lao động
được đào tạo cơ bản; Chủ các cơ sở sản xuất thiếu kiến thức quản lý;
Công nghệ, thiết bị lạc hậu không đáp ứng nhu cầu sản xuất; Mẫu mã sản
phẩm đơn điệu không phù hợp thị hiếu tiêu dùng; Công tác xúc tiến thương
mại, giới thiệu sản phẩm còn hạn chế; Đường giao thông tại các làng
nghề chưa đáp ứng nhu cầu vẩn chuyển nguyên liệu, hàng hóa…
Nhà
nước cần quan tâm xây dựng những chính sách quy hoạch phát triển ngành
nghề nông thôn, công nhận nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền
thống; Chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng và xử lý môi trường làng nghề,
cụm cơ sở ngành nghề nông thôn; Chính sách về đầu tư, tín dụng; Chính
sách về hoạt động thương mại; Chính sách về khoa học công nghệ, Đào tạo,
truyền dạy nghề…
Ngoài ra những chính sách cho khu vực doanh
nghiệp nhỏ và vừa, những chính sách vinh danh các nghệ nhân, các chương
trình mục tiêu quốc gia…
Có một vấn đề nên đặt ra ở đây là nếu chỉ
đơn thuần liệt kê các chính sách thì chúng ta thấy đó là một hệ thống
khá đầy đủ, nhưng tiếp cận với chính sách là một vấn đề phức tạp, nhất
là với đối tượng là các cơ sở ngành nghề nông thôn nhỏ lẻ, phân tán.
Sự
quan tâm, hiểu biết của các cấp quản lý, các cơ sở sản xuất kinh doanh
với hệ thống chính sách này đôi khi chưa đầy đủ. Xuất phát từ nhận xét
này tôi cho rằng điều cần quan tâm trong thời gian tới là không chỉ đầu
tư xây dựng những chính sách mới, mà quan trọng là phổ biến, tổ chức
thực hiện thật tốt những chính sách đã có. Chắc chắn việc làm đó sẽ tạo
nên một cơ hội mới cho việc phát triển sản xuất tại các làng nghề. Những
mẫu mã truyền thống đơn điệu cũng sẽ thay đổi theo hướng phát triển
tiêu dùng tại thị trường trong nước.
Xuất khẩu không thể dựa vào
sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Tập trung sản xuất dưới những hình thức thích
hợp là cách để các cơ sở ngành nghề nông thôn có khả năng đáp ứng những
đơn hàng lớn, tận dụng triệt để lao động tại các làng nghề. Đặc biệt
phải tập trung xây dựng thương hiệu, giới thiệu sản phẩm.
Chính
nghệ nhân là những người lưu giữ truyền thống làng nghề. Nghệ nhân hầu
hết không qua đào tạo trường lớp, kỹ năng nghề nghiệp chỉ được trau dồi
qua thực tế từ lớp cha ông truyền lại, việc đánh giá những cống hiến của
các nghệ nhân cũng chỉ thuộc về dân gian truyền tụng cũng cần phải được
tôn vinh. Bằng nhiều hình thức, cấp độ khác nhau, các địa phương, các
tổ chức đoàn thể, các hiệp hội ngành nghề đã tổ chức tôn vinh nghệ nhân
với nhiều danh hiệu: bàn tay vàng, nghệ nhân cấp tỉnh, nghệ nhân làng
nghề Việt Nam…Chứng tỏ sự quan tâm của xã hội ngày càng cao đối với cống
hiến của những người thợ thủ công lành nghề.
Tóm lại, nếu chúng
ta làm tốt về vai trò, vị trí và chính sách phát triển ngành nghề nông
thôn, bảo tồn và phát triển làng nghề, chú trọng quy hoạch đến nghề thủ
công mỹ nghệ ông cha để lại đến hôm nay hội nhập với quốc tế chính là
thực hiện tốt cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.
Đồng thời,
góp phần thúc đẩy phong trào thi đua "cả nước chung sức xây
dựng nông thôn mới”.
nguồn (baomoi.com)