Mưu sinh bám biển luôn vô vàn nỗi nhọc nhằn. Nhưng
cách người dân xã Ninh Vân, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa, khai thác
từ biển đã để lại trong tôi nỗi xót xa đến hoang hoải. Họ sống và làm
giàu bằng nghề lặn biển và trả giá bằng xương máu, thậm chí cả mạng sống
của mình. Phía sau họ là những người vợ buồn bã, những đứa con thơ dại
chưa trưởng thành có nguy cơ không được học hành đến nơi đến chốn.
Làm giàu nhờ nghề
Đến đầu xã, ấn tượng trong tôi là hình ảnh của những ngôi nhà lầu hai
ba tầng, mái ngói đỏ tươi xen lẫn những hàng cây xanh ngút ngát, những
dãy hoa giấy rực rỡ. Nhiều em nhỏ chạy xe đạp điện hồn nhiên trên những
cung đường vắng ven biển. Những người phụ nữ nhàn tản ngồi trông ra phía
biển, chờ chồng con đi biển về nấu những bữa ăn ngon, sum họp gia
đình. Cuộc sống đã thay đổi.
Cả những ngôi làng nằm nép mình bên biển ở Ninh Vân cũng thay da đổi
thịt. Bình thường, người dân đi theo nhóm 7-8 người chung chiếc thuyền,
với đồ nghề gồm: đầu nhái, vợt, gương, súng bắn, dây hơi, nịt chì… Khi
cá to bị trúng tên quẫy cả một vùng nước sủi tăm, thợ săn cá phải ghìm
mũi tên để cá không trốn thoát.
|
Nhiều người dân dầm mình đánh bắt.
|
Tôi được biết hiện Ninh Vân có nhiều “đại gia” lặn biển, như các ông:
Nguyễn Văn Thanh, Trần Văn Luyến (thôn Đông), Nguyễn Trắng, Trần Văn
Tài (thôn Tây)… Chẳng khó khăn gì, tôi đã tìm được ông Trần Văn Luyến,
một lão ngư sống bằng nghề nay đã “nhường bụng biển cho con”, tâm sự:
“Ai cũng biết công việc rủi ro nhiều, nhưng không thể khác. Họ chấp nhận
như định mệnh ấy chú ạ. Kể cả con cái chúng tôi. Nhưng cũng vì thế cuộc
sống khấm khá hơn. Như anh thấy đó, nhà cửa giờ bà con xây dựng hoành
tráng lắm. Bà con đổi đời rồi”.
Cũng theo ông Luyến, trước đây bà con khu biển Ninh Vân nghèo lắm,
sống bằng nghề nông và đánh bắt gần bờ. Thế rồi họ học được nghề lặn
biển thuê, lặn biển tìm kiếm nguồn lợi quý và những chuyến đi, những
chuyến lặn biển đã cho họ thu nhập khá. Họ “khuân” tiền về xây dựng cửa
nhà, mua sắm đồ gia dụng, xe máy…
Từ đó, bà con đua nhau mua sắm đồ nghề đi lặn biển kiếm cá. Ông Luyến
có 6 con trai đều sống bằng nghề lặn biển. Rồi “2 thằng rể” cũng theo
nghề cha vợ đi làm ăn. Tất cả đều có thu nhập khá. “Nếu như trước kia
chẳng biết bao giờ bà con mới nở mày nở mặt được. Hết rồi cái ngày gạo
đong ăn từng bữa. Ấm bụng rồi, tụi trẻ con cũng được học hành tử tế” -
ông Luyến tự hào.
Chung tâm trạng ấy, ông Huỳnh Văn Nhứt, có 4 con làm nghề, thổ lộ
người dân nhờ bụng biển bắt về nào hải sâm, cá mú, cá bò chìa… Đây là
những hải sản quý được nhiều thương lái tìm về tận nơi mua gom. Có tiền,
bà con hăng hái hơn, mua tàu lớn, rồi đến các vùng biển xa xôi khác
hành nghề. Thậm chí có người còn đến lặn thuê cho một số ngư dân ở các
nước trong khu vực. So với bà con ở Lý Sơn (Quảng Ngãi), con số lặn biển
ở Ninh Vân ít hơn, nhưng hăng hái đi xa, đi dài ngày hơn. Chủ tịch UBND
xã Ninh Vân, Hoàng Văn Hướng, cho biết xã có khoảng 500 hộ dân, 80%
trong số đó làm nghề biển và khoảng 450 người làm nghề lặn biển.
Tương lai về đâu?
Nếu chỉ có thế thôi thì cuộc sống ở Ninh Vân đã trọn vẹn. Nghề lặn
thuê được nhiều, nhưng mất không ít bởi tai nạn xảy ra như cơm bữa. Rất
nhiều người đã chết trong những chuyến đi. Nhiều người trở về thành tàn
phế. Một trong số nhiều người trả giá là anh Huỳnh Vân, một người dân bị
tai biến do hít phải luồng nước độc. Anh đã không lên kịp nên thiếu
ôxy, chất độc ăn vào người, làm liệt dây thần kinh, tai biến. Giờ anh
đang góp mặt vào số những người phải ăn chực vợ và con vì tật nguyền,
không thể ra biển nữa. Lúc tôi đến, anh Vân đang nhìn xa xăm ra ngoài
khơi, như đang nhớ về những ngày tháng tung hoành dưới những con sóng.
Giờ lực bất tòng tâm, sống trong buồn bã.
Một “kình ngư” biển khơi giờ không thể vùng vẫy, chịu “bó tay” trên
bờ với nỗi buồn không thể tả xiết. Hỏi về những sự cố nguy hiểm, anh Vân
cho hay: “Sự cố nhiều, nhưng ngư dân sợ nhất gặp luồng nước độc, vỡ dây
dẫn khí, vỡ mặt gương lặn… Áp suất lúc đó sẽ bị giảm đột ngột. Ở dưới
sâu trong lòng nước biển 50m, thậm chí 60m, nếu người thợ lặn không lên
nhanh rất dễ “ăn đòn”. Tôi bữa đó lặn sâu 50m bắt hải sâm và gặp phải
luồng nước độc nên bủn rủn cả tay chân. Vì ở sâu, khó thở, lại luống
cuống vướng dây không lên kịp. Đến khi ngoi được lên mặt nước tôi đã yếu
lắm. May mắn được cứu sống, chứ chậm chút nữa chết chắc”.
Hàng xóm của anh Vân là anh Nguyễn Phát (42 tuổi, thôn Tây) đã 22 năm
mưu sinh trên biển và đã chứng kiến không ít tai nạn từ nghề. Mới đây
anh chứng kiến cái chết của ông Nguyễn Văn Sáu, cùng thôn trong chuyến
đi lặn tại vùng biển Philippines. Anh Phát kể rằng, hôm đó ông Sáu ỷ sức
khỏe nên chủ quan. Ông lặn quá sâu, lúc ngoi lên có vẻ mệt, đau đầu.
Nghỉ một chút hết đau lại xuống nước nhưng vẫn thấy đau đầu. Ông lên
nghỉ. Vài lần như vậy, gần tối đó ông Sáu chết. Bản thân anh Phát cũng
từng một lần gặp phải sự cố khi lặn biển ở Phú Quý (Bình Thuận). May
thay, anh Phát được hỗ trợ kịp thời nên không xảy ra việc nghiêm
trọng. Suốt mấy chục năm làm nghề, Ninh Vân có hàng trăm người bị tai
nạn, bệnh tật, ngớ ngẩn, liệt người, cụt chân tay... Hàng chục người đã
chết.
Trước những vấn đề nhức nhối bởi các tai nạn thương tâm xảy ra với
các thợ lặn, đầu năm 2013, Liên hiệp Pháp ngữ và phát triển biển
đảo quốc tế đã triển khai đề án: “Bão hòa khí nitơ bằng ôxy ở độ
sâu 9m” ở một số làng chài tỉnh Khánh Hòa. Đây là đề án mang đậm tính
nhân văn, nhằm trang bị kiến thức cấp cứu những người bị nạn cho chính
ngư dân, người lặn biển để họ có kiến thức giúp đỡ lẫn nhau. Qua phương
pháp này, chỉ cần một bình ôxy có thể tránh được tai biến
mạch máu não hoặc bại liệt. Qua đó, đã không ít người được “cải tử
hoàn sinh”, thoát chết trong gang tấc.
Trăn trở cho tương lai, ông Huỳnh Văn Nhứt rưng rưng nước mắt tâm sự:
“Ai cũng muốn giàu có, nhưng giàu mà không sướng cũng tội. Giàu mà nơm
nớp lo sợ. Ai biết hiểm nguy đến vào lúc nào, giờ nào. Nhưng cuộc sống
mà. Không làm nghề đó nữa đời sống không đảm bảo. Cần phải để cho thế hệ
tương lai được sống no ấm và bớt rủi ro. Đó cũng là tâm sự của nhiều
người dân nơi đây. Trước mắt, họ chỉ biết phải thận trọng hơn khi lặn
biển. Biển vàng biển bạc đó, nhưng cũng đầy bão tố, hiểm nguy. Nếu có ý
thức bảo vệ mình và cuộc sống tương lai, tôi tin, người Ninh Vân sẽ tìm
được phương pháp đánh bắt hữu hiệu, an toàn”.
Theo: saigondautu.com.vn