Giá nào cũng có
Sáng 8-1, trong vai người muốn tìm mối lấy khô bò về bán quán nhậu,
chúng tôi ghé sạp thực phẩm khô A Muối ở chợ Tân Định (quận 1). Chỉ tay
vào từng túi khô bò, chủ sạp giới thiệu: Loại khô bò xắt cục giá
450.000 đồng/kg, khô bò xé sợi 350.000 đồng/kg, khô bò miếng 280.000
đồng/kg. Nhìn kỹ từng bịch khô bò, điểm chung là có mầu vàng, bề mặt
loáng thoáng có hạt mè, khi ăn có vị ngọt của đường, vị cay cay, thơm
mùi sả, mùi tỏi tươi. Đáng chú ý là các loại khô bò ở đây chỉ được bán
dưới dạng hàng xá, đựng vào các túi ni-lông chứ không có bất kỳ thông
tin gì về nhãn hiệu, nguồn gốc xuất xứ cũng như... hạn dùng. Thấy khách
có vẻ nghi ngại, chủ sạp liền lôi từ trong túi ra nhiều loại giấy chứng
nhận của các cơ sở sản xuất để phân minh.
Nhìn qua, chúng tôi nhận ra các cơ sở sản xuất bò khô như Anh Khải
Ký, địa chỉ ở xã Vĩnh Lộc A, Bình Chánh; Kiến Lĩnh, quận 11... "Tụi em
bán hàng rời, hàng ngon nên giấy chứng nhận an toàn vệ sinh có đầy đủ,
có thú y đi kiểm tra. Anh yên tâm, cứ mua về dùng thử đi, em bao chất
lượng" - chủ sạp hàng đon đả.
Tại chợ Bình Tây (quận 6), các loại khô bò cục, bò miếng dẻo, bò
miếng giòn, bò xé sợi đang được bán tràn ngập với mức giá chênh lệch
nhau khá nhiều. Chẳng hạn, khô bò xé sợi có sạp bán 450.000 đồng/kg
nhưng cũng có sạp chỉ bán với... 150.000 đồng/kg. Tại một sạp khác, khô
bò miếng loại giòn có giá 340.000 đồng/kg và 450.000 đồng/kg. Khi được
hỏi hai loại này có gì khác biệt mà giá chênh lệch lớn như vậy, người
bán chỉ vào bịch có giá cao hơn, nhanh nhảu trả lời: "Đây là thịt bò
chính hiệu, còn loại thấp hơn không phải thịt bò". Như cảm thấy câu trả
lời bị hớ, người bán ngập ngừng: "Thì cũng là thịt bò, nhưng loại mắc
tiền ngon hơn, loại rẻ thì chất lượng không bằng!".
Quan sát các loại khô bò đang có mặt trên thị trường hiện nay, đa số
đều không có nhãn mác mà chỉ được bán từng mớ, nếu có đựng vào các túi
ni-lông thì cũng không có tên nhà sản xuất. Thi thoảng lắm mới có một
vài loại khô ghi thương hiệu rõ ràng. Chị Thủy, nhà ở quận 7, ghé vào
một sạp khô bò ở chợ Bình Tây hỏi mua khô bò gửi về bắc làm quà biếu
hai bên nội ngoại. Bà chủ sạp đưa ra một gói khô bò, gói còn lại nói rõ
là khô heo, rồi thách giá: Khô heo 320.000 đồng/kg, khô bò chính hiệu
giá 650.000 đồng/kg. Cầm hai túi khô trên tay, chị Thủy thắc mắc: Làm
sao nhận biết được đâu là khô heo, đâu là khô bò bởi không hề có chút
khác biệt gì về mầu sắc, gia vị cũng như thớ thịt. Người bán lập tức
trấn an: "Em mua khô bò còn có thể sợ làm giả từ thịt heo, chứ khô heo
làm sao mà giả được nữa!".
Qua nhiều ngày tìm hiểu, thị trường khô bò năm nay đang được bán khá
chạy. Người tiêu dùng mua khô bò về dùng cũng có, làm quà biếu cũng có.
Nhiều người còn đặt các mối để lấy số lượng lớn làm quà Tết cho người
lao động. Điều đáng lo ngại là người tiêu dùng rất ít hoài nghi về chất
lượng khô bò. Tại chợ Bà Chiểu, một chủ sạp bán đồ khô tiết lộ rằng,
đến thời điểm này, lượng khô bò bán ra đã tăng gấp mấy chục lần ngày
thường. "Năm nay tôm khô quá mắc, loại ngon đến hơn một triệu đồng/kg,
khô mực cũng hơn 500.000 đồng/kg, chỉ có khô bò là rẻ. Bỏ ra hơn
200.000 đồng là có ngay một ký lai rai ba ngày Tết".
"Thả nổi" trách nhiệm của các cấp quản lý
Để tìm câu trả lời tại sao khô bò lại có nhiều mức giá, chênh lệch
nhau quá lớn như vậy, chúng tôi thâm nhập vào một số cơ sở chế biến...
Thật bất ngờ, tại địa bàn TP Hồ Chí Minh, chúng tôi phát hiện có hàng
loạt cơ sở sản xuất khô heo nhưng khi ra đến thị trường, những sản phẩm
này lại được người bán "hóa phép" thành khô bò. Theo hai cán bộ Thú y
trạm An Lạc, huyện Bình Chánh, chúng tôi vào cơ sở sản xuất khô heo
"chính hiệu" Nguyên Vân. Cơ sở này có ba công nhân đang chế biến thịt
heo tươi thành khô heo. Toàn bộ "dây chuyền" sản xuất khô heo của Nguyên
Vân chỉ được gói gọn phía sau một căn nhà cấp bốn ọp ẹp với nền tráng
xi-măng nứt nẻ, ẩm mốc. Theo giải thích của ông Phạm Phú Lộ, chủ cơ sở
Nguyên Vân, mỗi ngày cơ sở này chế biến khoảng 150 ký thịt heo khô, sau
đó đóng gói thành từng thùng loại 5 kg rồi đem bỏ mối đến các chợ trên
địa bàn thành phố với mức giá chỉ có 220.000 đồng/kg.
Nhìn kỹ từng bao khô heo của cơ sở ông Lộ, không có bất kỳ sự khác
biệt nào so với các loại khô bò mà tiểu thương các chợ đang bày bán
trên thị trường hiện nay. Chính ông Lộ cũng phải thừa nhận: "Người tiêu
dùng không thể nào phân biệt được bởi cảm nhận mùi vị là như nhau".
Khô bò hay khô heo cũng được ướp các loại nguyên liệu phụ gia như sả,
ớt tươi, tỏi, nước mắm, phẩm mầu... Các thớ thịt cũng na ná như nhau.
Độ dai, mềm, ướt hay khô... thì trong quá trình chế biến cũng có thể tự
điều chế được. Chính vì rất khó phân biệt như vậy, nên mặc dù trên các
thùng các-tông đựng sản phẩm của cơ sở ông Lộ có ghi rõ là khô heo,
ngày giờ sản xuất và hạn dùng, nhưng khi ra chợ, tiểu thương thường "xé"
lẻ ra các túi nhỏ không có nhãn mác nên dễ dàng "hóa phép" thành khô
bò để lừa người tiêu dùng. "Gia vị cũng như quy trình sản xuất khô heo
giống hệt khô bò. Tôi tìm hiểu trên mạng thấy có một loại hóa chất có
thể giúp thịt heo dai hơn nhằm giả khô bò", ông Lộ nói.
Theo tiết lộ của một số chủ cơ sở, để có một ký khô bò hay khô heo,
cần khoảng 1,7 đến 2 kg thịt tươi. Với giá thịt heo đùi, loại sử dụng
làm khô heo hiện nay, vào khoảng 90.000 -100.000 đồng/kg, thì riêng
phần nguyên liệu thịt làm khô heo đã tốn hết khoảng gần 200.000 đồng.
Cộng thêm chi phí gia vị khác, ra giá thành khô heo vào khoảng 210.000
đồng, chủ cơ sở bán sỉ 220.000 đồng, có lãi 10.000 đồng. Còn tiểu
thương bán lẻ 270.000 đến 280.000 đồng/kg là hợp lý. Tương tự, giá thịt
bò tươi loại ngon để làm khô bò hiện nay cũng đang dao động ở mức
250.000 - 300.000 đồng/kg, nên giá thành làm ra một ký khô bò cũng không
thể thấp hơn 500.000 đồng. Do đó, người tiêu dùng phải mua với giá là
600.000 đồng mới hợp lý. Tuy nhiên, như đã phân tích ở trên, giá khô bò
mà giới tiểu thương tại các chợ đang bán chỉ phổ biến từ 250.000 đồng
cho đến dưới 500.000 đồng(?). Là một người gắn bó với nghề làm khô heo
lâu năm, ông Phạm Phú Lộ, quả quyết: "Những loại khô bò bỏ rẻ như vậy
chắc chắn là đã bị người bán "hóa phép", lấy khô heo rồi gán thành khô
bò!".
Người tiêu dùng có quyền đặt câu hỏi về trách nhiệm đối với lực lượng
thú y và quản lý thị trường trong vấn đề quản lý chất lượng cũng như
nhãn mác sản phẩm khô bò. Trao đổi với chúng tôi, Phó Trạm trưởng trạm
thú y Bình Chánh Nguyễn Hồng Triệu cho rằng, ngành thú y chỉ kiểm soát
tại cơ sở, còn ra chợ lại thuộc trách nhiệm của ngành công thương. Theo
ông Triệu, mặc dù biết rõ những cơ sở này đang lách luật bằng cách
đăng ký sản xuất khô heo, cả đầu vào lẫn đầu ra đều xin giấy và xác
nhận kiểm dịch từ cơ quan thú y, nên hoàn toàn hợp lệ. Các cơ sở này
thường đóng thành các thùng lớn, bán dưới dạng hàng xá cho các đầu mối,
các đầu mối xé lẻ bán thành khô bò, khô nai... nhưng cơ quan thú y
không có thẩm quyền kiểm duyệt ở khâu này mà thuộc trách nhiệm của
ngành công thương và y tế.
Theo: nhandandientu