Trong các mặt hàng nông sản xuất khẩu có ba mặt hàng đạt kim ngạch hơn 3 tỷ USD là gạo, cà phê, đồ gỗ và 5 mặt hàng đạt kim ngạch hơn 1 tỷ USD là cao su, cá tra, tôm, hạt điều, sắn. Theo nhìn nhận của nhiều chuyên gia kinh tế, trong bối cảnh kinh tế còn nhiều bất ổn, nông nghiệp Việt Nam tiếp tục là ngành khởi sắc trong toàn bộ nền kinh tế. Thực tế cho thấy hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của nước ta lại vấp phải tình trạng được mùa, mất giá, chất lượng chưa bảo đảm cho đơn hàng xuất khẩu, nông dân chạy theo tín hiệu của thị trường ngắn hạn, gây lãng phí lớn cho xã hội về tiềm lực xuất khẩu. Đồng thời, công tác xây dựng thương hiệu, quảng bá cho hàng nông sản xuất khẩu chưa được chú trọng, nên gạo của ta vẫn thua về giá so với gạo cùng loại của các nước trong khu vực. Do vậy, chiến lược đầu tiên mà người nông dân cũng như những doanh nghiệp xuất khẩu phải thực hiện đó là nâng cao chất lượng để đáp ứng tiêu chuẩn nhà nhập khẩu đặt ra. Theo Viện trưởng Viện Chính sách và chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn Đặng Kim Sơn, dự báo trong năm nay và những năm tiếp theo là giá đầu vào cho sản xuất nông nghiệp giữ ở mức cao, trong khi giá nông sản lại thấp sau hạn hán ở mỹ và miền Trung của nước ta, vì vậy việc xây dựng hệ thống dự báo thông tin thị trường cần được tiến hành đồng bộ hơn, bài bản hơn.

Trong chiến lược xuất khẩu hàng nông sản cũng xác định rõ, trong bối cảnh thị trường tiêu dùng thế giới ngày càng bị thu hẹp, chi tiêu của người tiêu dùng thế giới ngày càng thắt chặt, đòi hỏi các doanh nghiệp của Việt Nam phải đầu tư cho vùng nguyên liệu, để có nguồn hàng dồi dào, chất lượng cao, góp phần nâng cao giá trị nông sản xuất khẩu. Hiện nay, các trung tâm khuyến nông tập trung giúp cho nông dân làm các tiêu chuẩn chất lượng về kỹ thuật, hỗ trợ người nông dân xúc tiến thị trường và xây dựng thương hiệu để bán được với giá cao hơn. Quan trọng hơn cả là đẩy mạnh hình thức liên kết hợp tác công - tư trong nông nghiệp, để kết nối người sản xuất doanh nghiệp trong và ngoài nước, mục tiêu là gắn hàng nông sản Việt Nam với chuỗi giá trị toàn cầu. Tổng thư ký Phòng Thương mại và công nghiệp Việt nam Phạm Thị Thu Hằng cho rằng, việc xây dựng thương hiệu là cần thiết cho hàng nông sản xuất khẩu trong bối cảnh hiện nay. Doanh nghiệp cần có chiến lược rõ ràng và cụ thể trong việc xây dựng thương hiệu và nâng cao giá trị hàng nông sản, nhất là gạo và cà phê. đổi mới cách tiếp cận thị trường, đẩy mạnh xây dựng thương hiệu sản phẩm, tăng năng lực cho đội ngũ cán bộ thương mại cả Nhà nước và doanh nghiệp, chú trọng tới kênh phân phối là các chuỗi siêu thị, áp dụng các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc… nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng tính cạnh tranh.

Các học giả hàng đầu về kinh tế nông nghiệp đã nhận định trong vòng 50 năm tới, nông nghiệp sẽ đóng vai trò cực kỳ quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội và hơn nữa đây là cơ hội cho các luồng đầu tư vào nông nghiệp và xuất khẩu nông sản. Tuy đây là một cơ hội hiếm có cho tăng trưởng nông nghiệp nhưng cũng đặt ra hàng loạt thách thức do biến động giá cả nông sản trên thị trường quốc tế. Theo các chuyên gia kinh tế, thứ nhất, cần xác định lợi thế so sánh của Việt Nam, chọn ra một số mặt hàng mang tính chất chiến lược để đầu tư đồng bộ để có chuỗi ngành hàng từ sản xuất - chế biến đến tiêu thụ có giá trị gia tăng cao. Thứ hai, chọn trong các khâu đột phá để đầu tư vào một số khâu đó, đơn cử như khâu chế biến sau sản xuất, sau thu hoạch thì khâu phát triển thị trường.

Đến năm 2015, dân số toàn cầu dự tính sẽ lên đến con số 9,2 tỷ người. Đây là cơ hội cho một nước nông nghiệp như Việt nam xuất khẩu nông sản, nhưng vấn đề là doanh nghiệp Việt Nam thực hiện chiến lược xuất khẩu những mặt hàng nông sản chủ lực như thế nào để khẳng định vị thế của mình trong chuỗi giá trị nông sản toàn cầu. Bên cạnh những thành tựu đạt được, kinh tế nước ta nói chung và nông nghiệp nói riêng vẫn phải đối diện với nhiều khó khăn thách thức. Kinh tế vĩ mô mặc dù đã được cải thiện nhưng vẫn còn tiềm ẩn những rủi ro, khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh; năng lực chế biến nông sản chưa bắt kịp với khu vực.

Trong khi đó, theo dự báo, thị trường nông sản thế giới có nhiều thách thức, biến động cả về giá cả, cũng như yêu cầu của người tiêu dùng ngày càng khắt khe và khó tính hơn, đặc biệt là những tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu lên sản xuất nông nghiệp. Đánh dấu 5 năm gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), năm 2013 Việt Nam bước vào giai đoạn thực hiện các cam kết mở cửa thị trường ở mức độ cao, giảm thuế nhiều cho các sản phẩm thực phẩm, nông sản chế biến, sản phẩm chăn nuôi như thịt lợn, thịt bò, sữa; trong khi đó xuất khẩu nông sản phải đối diện với yêu cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn chất lượng và các điều kiện thương mại. Vì vậy, những biến động của thị trường thế giới sẽ tác động nhanh hơn, mạnh hơn đến sản xuất nông nghiệp Việt Nam. Đây thực sự là thách thức lớn đối với ngành nông nghiệp Việt Nam. Bài toán đặt ra là làm thế nào để ngành nông nghiệp vẫn tiếp tục là điểm sáng của nền kinh tế nước ta?

                                                                                                       Theo: Đại Biểu Nhân Dân