Chiều ngày 22/9, Tổ chức Forest Trends  và Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) và các hiệp hội làng nghề tổ chức hội thảo trực tuyến với chủ đề: “Đại dịch Covid-19 với làng nghề gỗ: Tác động và sự cần thiết về một số chính sách bao trùm”.

90% số hộ giảm thu nhập, chồng chất khó khăn

Tại hội thảo, ông Tô Xuân Phúc – chuyên gia của Tổ chức Forest Trends cho hay, Việt Nam hiện có khoảng trên 300 làng nghề gỗ với hàng nghìn hộ gia đình và hàng trăm nghìn lao động đang tham gia các hoạt động sản xuất kinh doanh tại đây. Các biện pháp giãn cách nhằm kiểm soát dịch Covid-19 trong thời gian gần đây có tác động rất lớn tới các hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ làng nghề.

Khảo sát của nhóm nghiên cứu tại 6 làng nghề gỗ vùng Đồng bằng sông Hồng (Đồng Kỵ, Hữu Bằng, La Xuyên, Liên Hà, Thụy Lân và Vạn Điểm) mới đây cho thấy tác động của dịch Covid-19 tới các làng nghề rất nặng nề.

Trước tiên, năng lực sản xuất của các hộ đã giảm 62%; 38% còn lại là phần mới được phục hồi sau khi các địa phương nới lỏng giãn cách trong một vài tuần trở lại đây. Khoảng 46% số hộ tại các làng đã quay trở lại sản xuất, tuy nhiên các hoạt động này chỉ mang tính chất “cầm chừng” với mục đích “làm để giữ thợ” và “lấy công làm lãi” mà không có lợi nhuận. Làng có số hộ quay lại sản xuất cao nhất đạt 80% (La Xuyên) và làng thấp nhất chỉ đạt 30% (Đồng Kỵ)

Lực lượng lao động tại các làng nghề suy giảm nghiêm trọng, đặc biệt là nhóm lao động tự do từ các nơi khác tới làm thuê cho các hộ tại đây. So với trước giãn cách, lượng lao động làm thuê tại các làng nghề giảm 73%, lao động của bản thân hộ giảm 36%...

Đại dịch Covid-19 làm đầu ra tiêu thụ sản phẩm của hộ gặp phải khó khăn, điều này làm giảm nguồn thu của hộ và lượng nguyên liệu gỗ đầu vào. Đầu ra sản phẩm của các hộ giảm khoảng 76%, thu nhập của hộ giảm gần 90%, nguồn gỗ nguyên liệu đầu vào cho sản xuất giảm 68% do không tiêu thụ được sản phẩm đầu ra. Ở một số nơi như Đồng Kỵ, Liên Hà, La Xuyên lượng sản phẩm bán ra giảm 80-90%, tương ứng với mức sụt giảm về nguồn thu của hộ.

Bên cạnh đó, chi phí nguyên phụ liệu đầu vào cho sản xuất tăng. Giãn cách làm cước vận chuyển và giá phụ liệu tăng bình quân khoảng 20-25%, trong khi chi phí gỗ nguyên liệu đầu vào tăng khoảng 5-10%...

Không tiếp cận được các nguồn hỗ trợ từ chính sách

Một vấn đề được các đại biểu quan tâm là mặc dù Chính phủ ban hành Nghị quyết 68/NQ-CP và Nghị quyết 105/NQ-CP hỗ trợ các đối tượng bị ảnh hưởng bởi Covid-19 nhưng các hộ sản xuất tại các làng nghề gỗ không tiếp cận được nguồn hỗ trợ này.

"Nguyên nhân chính là bởi các hộ không có đăng ký kinh doanh, không đăng ký thuế do vậy các hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ không được các cơ quan quản lý công nhận một cách chính thức. Kết quả là hộ nằm ngoài tiêu chí được hỗ trợ được quy định trong các nghị quyết nêu trên." - ông Tô Xuân Phúc lý giải.

Vì vậy, ông Tô Xuân Phúc đề xuất các ngành chức năng nên điều chỉnh lại các tiêu chí hỗ trợ theo hình thức bao trùm hơn. Từ đó, đảm bảo các hộ tại làng nghề có thể tiếp cận được với các nguồn hỗ trợ này và không bị bỏ lại phía sau như mục tiêu mà Chính phủ đề ra.

Trước thực trạng các hộ tại làng nghề khó tiếp cận được các nguồn hỗ trợ của nhà nước, ông Điền Quang Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Dương cho rằng, khi các hộ đăng ký kinh doanh thì chỉ nhìn về mặt phải đóng thuế... Nhà nước mong muốn các hộ đăng ký kinh doanh để từ đó tạo môi trường kinh doanh trong sạch, tạo ra các chính sách phù hợp... Do đó, các hộ cần nhận thấy vấn đề này để đăng ký kinh doanh và khẳng định tính chính danh của mình và tham gia vào các hiệp hội, vào chuỗi cung ứng sản xuất.

Để phát triển các làng nghề bền vững, ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch VIFOREST nhấn mạnh, cần kết nối các doanh nghiệp xuất khẩu với các làng nghề để các làng nghề không chỉ sản xuất sản phẩm trong nước mà còn xuất khẩu. Tại khu vực miền Nam, nhiều làng nghề đã phối hợp với doanh nghiệp để tham gia vào sản xuất sản phẩm xuất khẩu và đây là cơ hội cho các làng nghề.