Theo chia sẻ của
một nghệ nhân làm tò he tại huyện Phú Xuyên (Hà Nội): Nếu như ngày bình
thường, thu nhập của họ chỉ khoảng 6 triệu đồng/tháng thì dịp Tết trung
thu, họ có thể kiếm được gấp 3 lần, khoảng 20 triệu đồng/tháng.Thời gian gần đây,
khi những món đồ chơi truyền thống bắt đầu được người dân quan tâm trở
lại trong giáo dục nhận thức cho trẻ nhỏ cũng là lúc mà nghề nặn tò he
có đất sống hơn so với những năm trước, đặc biệt trong dịp Trung thu.
Bắt đầu từ 15/9, những người làm nghề tò
he ở làng Xuân La, xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên, Hà Nội đã tất bật,
chạy đôn, chạy đáo chuẩn bị để “theo chân” các sự kiện được tổ chức tại
công viên, khu trung tâm thương mại, nhà hát lớn hoặc các bảo tàng dân
tộc học…
Bởi lẽ, một trong những hoạt động hấp
dẫn, bổ ích mà nhiều phụ huynh, trẻ em quan tâm chính là được tìm hiểu
và trải nghiệm các công đoạn làm ra những sản phẩm thủ công truyền thống
như nặn tò he, làm đèn ông sao bằng giấy, vẽ mặt nạ, làm diều giấy… Đây
là cơ hội để nhiều những nghệ nhân tăng thêm thu nhập, “sống khỏe” sau
một thời gian dài vắng khách.
Anh Hổ, một nghệ nhân lâu năm tại Phú
Xuyên hồ hởi chia sẻ: “Năm nào cũng vậy, anh được Bảo tàng Dân tộc học
Việt Nam mời về dạy kỹ năng cho các “nghệ nhân nhí”. Như đã thành thông
lệ, năm nay cũng vậy, tới đây, vào dịp Tết trung thu, anh sẽ dạy 4 buổi
với mức thù lao là 300 nghìn đồng/buổi. Hiện tại, anh đã bắt đầu tham
gia huấn luyện cho các tình nguyện viên, dạy họ biết cách để nặn những
con tò he đơn giản – những món đồ chơi quen thuộc với hầu hết trẻ em
Việt Nam”.
Từ bột đất sét và phẩm màu an toàn, anh
Hổ có thể nặn ra một chú tò he hình con gà trống hay chim phượng hoàng
sặc sỡ, bắt mắt chỉ trong vòng 3 phút.
Anh Hổ cho biết: Anh bắt đầu theo học bố
mẹ và người dân quanh làng từ năm 10 tuổi, có thể khéo léo nặn được hơn
20 loại hình mẫu khác nhau. “Ban đầu phải học nặn thành thạo 12 con
giáp trước, sau đó phát triển thêm các hình mẫu khác theo sở thích của
các em nhỏ.
Anh Hổ, nghệ nhân làm tò he cho biết: Dịp Tết trung thu anh kiếm được 20 triệu đồng/tháng. Ảnh: P. Ngọc
Ngày xưa, trẻ em thích các hình tượng
như Lưu Bị, Quan Công,…Có một thời gian, trẻ thích thú với hình tượng
thủy thủ mặt trăng và cậu bé sôn gô ku trong “7 viên ngọc rồng”… Còn bây
giờ, bé gái thích công chúa Elsa, bé trai thích siêu nhân, người
nhện…Vì vậy, tùy theo sở thích của các bé, các nghệ nhân mường tượng ra
cách làm, từ đó, nặn hình sao cho thật giống, thật đẹp để thu hút trẻ
em”.
Các nghệ nhân nặn tò he Xuân La thường
rong ruổi trong các phiên chợ quê, các làng xóm, phố phường để nặn tò he
bán, nhất là khi nơi nào có đình đám, hội hè. Hành trang đồ nghề của họ
khá đơn giản: một con dao nhỏ, vài que tre, chút sáp ong, một cái lược
và một thùng xốp để cắm tò he lên trưng bày.
Một chiếc tò he thường được bán với giá
từ 10.000 đồng - 20.000 đồng/chiếc. Anh Hổ bật mí: Tiền nguyên liệu (mua
đất sét và mua bột màu) tốn khoảng 4.000 đồng/chiếc. Mỗi chiếc tò he
được làm ra, người làm được lãi trên 6.000 đồng tiền công.
Nghệ nhân Đặng Văn Hạ tâm sự: “Ngày xưa,
chúng tôi làm tò he từ bột, bột được làm từ gạo nếp trộn với gạo tẻ
theo tỷ lệ 1/10 nghiền nhỏ dẻo, trắng, tròn và mịn đến độ không dính
tay. Màu sắc đều được chế từ cây nhà lá vườn như rau ngót tạo màu xanh,
quả gấc tạo màu đỏ, củ nghệ làm màu vàng, nghệ đen cho màu tím...”.
Nhưng thời hiện đại, các nghệ nhân chuyển sang mua đất sét và bột màu công nghiệp để làm nghề.
Trừ tiền mua nguyên liệu, mỗi chiếc tò he, người làm lãi được 6.000 đồng/chiếc. Ảnh: P.Ngọc.
“Công việc của chúng tôi phụ thuộc nhiều
vào thời tiết. Hôm nào nắng, các gia đình và trẻ em đi chơi công viên
đông, lượng khách mua tò he cũng tăng lên đáng kể, có thể bán được
khoảng 1 triệu đồng/ngày. Ngược lại, hôm nào mưa gió, trời rét, không ai
đi chơi, chúng tôi ngồi “dài cổ” vì ế khách. Có hôm chỉ bán được có 100
nghìn đồng/ngày” – một nghệ nhân khác tại làng nghề tò he nổi tiếng Phú
Xuyên cho biết.
Tuy vậy, vào tháng 8 (âm lịch), với sự
kiện Tết trung thu, cùng lịch “chạy sô” dày đặc, anh Hổ rỉ tai: Thù lao
mà anh kiếm được có thể lên tới 20 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, các
tháng khác trong năm, thu nhập bình quân của những nghệ nhân làm tò he
chỉ khoảng 6 triệu đồng/tháng.
Theo: vietq.vn