Bình Định lâu nay vẫn nổi danh là đất sơn thủy hữu tình. Bình Định có 3
đầm lớn là Thị Nại, Đạm Thủy và Trà Ổ. Mỗi đầm tự mình mang những đặc
điểm riêng, nhưng đều mang lại cho con người nguồn sống qua bao đời.
Phác thảo đầm
Thị Nại là đầm lớn nhất Bình Định, nằm ở Đông Bắc TP.Quy Nhơn, chạy
dài hơn 10 cây số, rộng đến gần 4 cây số. Đầm là nơi “hò hẹn” của các
nhánh sông Côn, sông Hà Thanh. Theo “Địa chí Bình Định”, đầm Thị Nại nối
liền với vịnh Quy Nhơn, diện tích biến thiên mạnh từ 3.200 hecta (lúc
triều xuống) đến 5.000 hecta (lúc triều lên). Trong “Nước non Bình
Định”, Quách Tấn miêu tả: “Nước đầm theo thủy triều mà lên xuống. Khi
lên thì lênh láng, ghe thuyền trọng tải lên xuống dễ dàng. Những khi có
gió thì sóng dậy như biển. Còn khi nước xuống thì lòng đầm bị lộ, bùn
lầy lênh láng”.
|
Trên đầm Thị Nại. |
Trong khi đó, đầm Đạm Thủy có hình dạng gần giống như một hình chữ
nhật với chiều dài xấp xỉ 7 cây số chạy xuôi theo hướng Bắc - Nam và
chiều rộng ước chừng non 4 cây số. Tuy còn có tên gọi khác là đầm Nước
Ngọt, nhưng nước đầm không được như vậy. Bằng chứng cụ thể là ở quanh
đầm, 3 mặt Tây - Nam - Bắc có đến 7 thôn lấy nước đầm làm muối. Đầm Đạm
Thủy ngày nay nằm trên địa bàn xã Cát Minh, Cát Khánh (huyện Phù Cát) và
xã Mỹ Chánh, Mỹ Thành, Mỹ Cát (huyện Phù Mỹ).
Đầm Thị Nại thông ra biển qua cửa Quy Nhơn, còn “trung gian” của đầm
Đạm Thủy với biển là cửa Đề Gi. Trong khi đó, đầm Trà Ổ gần như cách
biệt với mặt biển. Xưa kia, đầm Trà Ổ nối với biển bằng cửa Hà Ra, qua
thời gian cửa biển này bị bồi lấp, nên chỉ mùa mưa đến nước từ đầm mới
hòa vào biển lớn. Với chu vi chừng 20 cây số, đầm Trà Ổ nằm giữa một
vùng bằng phẳng ở phía Đông Bắc của huyện Phù Mỹ, đây là một danh thắng
với nhiều cảnh trí ngoạn mục.
|
Đầm Trà Ổ. |
Tặng vật của nước
Nhắc đến đầm Thị Nại, tưởng không thể quên cây cầu cùng tên. Với
chiều dài hơn 7 cây số, Thị Nại là cầu vượt biển dài nhất Việt Nam. Hơn
cả một kỷ lục, cây cầu này gánh trên mình “sứ mệnh” phát triển kinh tế
của tỉnh Bình Định. Bên cạnh cây cầu nổi tiếng này, đầm Thị Nại còn gắn
liền với những cảng biển sầm uất, tấp nập tàu vào ra. Đáng chú ý, nguồn
lợi thủy sản của đầm phong phú, đa dạng. Đầm có đến 116 loài cá gồm 86
giống, 64 họ, thuộc 15 bộ vừa cá nước mặn, nước lợ và nước ngọt. Trong
số này có 25 loài cá có giá trị kinh tế, đặc biệt là cá đối, cá dìa, cá
măng, cá hồng. Ngoài ra, còn có 14 loài tôm, có giá trị kinh tế và sản
lượng cao là tôm sú, tôm bạc, tôm đất.
|
Chợ cá chua - đặc sản của đầm Đạm Thủy. |
Thế nhưng, đằng sau những con số thống kê khô khốc là sợi dây thiêng
liêng gắn kết những con đầm với từng phận đời qua bao tháng ngày vật đổi
sao dời. Ven đầm Thị Nại có biết bao làng nghề, với những con người
sinh và lớn lên từ nguồn lợi mà nước mang lại. Đã có hẳn tên xóm Lưới
(khu vực 9, phường Nhơn Bình, TP.Quy Nhơn), một nơi mà quanh năm người
dân gắn liền với nghề thả lưới trên đầm.
Đi dần ra, chúng tôi đã gặp biết bao người nhờ mưu sinh trên mặt đầm
mà vượt khó khăn, nuôi sống gia đình. Như một lần ghé chợ cá chua ở An
Xuyên (xã Mỹ Chánh Tây, huyện Phù Mỹ). Đây là đầu mối mua cá chua hàng
buôn từ đầm Đạm Thủy lên, từ đó tỏa ra khắp huyện Phù Cát, Phù Mỹ, theo
chân thương lái đi đến những nơi xa hơn. Chợ họp lúc bắt đầu chập
choạng, sôi động nhất là tầm 3 đến 4 giờ, rồi tan khi trời hửng nắng. Ở
đó, có những người tự nuôi cá, tự bán cá, gắn bó với phiên chợ gần cả
đời người.
“Dấn” ra thêm chút nữa, chúng tôi đã từng gặp bà Nguyễn Thị Dễ (48
tuổi, ở thôn 7 Nam, xã Mỹ Thắng, huyện Phù Mỹ), từ khi còn con gái đã
theo cha ra đầm Trà Ổ thả lưới. Sau này, khi đã có 4 đứa con, chồng đi
biển bấp bênh, đầm Trà Ổ vẫn là nguồn sống của cả nhà. Người phụ nữ ấy
được cả thôn nể quý, cũng bởi chịu thương chịu khó, quần quật cả ngày
kiếm con cá, mẻ tôm nuôi con ăn học. “Đầm thì mênh mông, chỉ mình không
có sức mà theo mà bám thôi. Tôi toàn làm ở đầm lúc nửa đêm gần sáng, khi
cha đã già thì đi một mình, riết rồi cũng quen. Đầm cho mình nhiều quá,
nên mình cũng thương đầm, mấy loại cá nhỏ thì tôi tránh, lỡ dính lưới
cũng thả lại”, bà Dễ chia sẻ.
|
Món bún tôm nức tiếng từ đầm Trà Ổ |
Những con tôm, con rạm của đầm Trà Ổ tưởng như rất bình thường nhưng
đã trở thành đặc sản. Bún tôm, bún rạm Phù Mỹ đã là một thương hiệu.
Người sành ăn ở Quy Nhơn ai chẳng biết quán bún tôm - rạm Mỹ Hạnh (đường
Ngô Gia Tự). Chủ quán Lâm Thị Hạnh cho biết, điểm khác biệt của quán
chính là nguyên liệu tôm và rạm đều được lấy từ đầm Trà Ổ. Thịt tôm
chắc, gạch rạm béo tự nhiên, không dậy mùi tanh. Ngay cả bánh tráng cũng
từ Phù Mỹ gửi vào.
Và, còn nhiều, rất nhiều tặng vật của nước vẫn hiện hữu trong đời sống của mỗi người…
Theo: phununews.vn