Cầu Ngói Phát Diệm, thị trấn Phát Diệm (Kim Sơn, Ninh Bình) bắc qua sông Ân được ông Nguyễn Công Trứ cho khởi công xây dựng năm 1902, là cây cầu kiên cố, vững chắc có kiến trúc dân gian đặc sắc và có giá trị văn hóa.

Trước đây, Kim Sơn chỉ là vùng đất sình lầy ven biển, được bồi tự bởi hai cửa sông lớn là sông Đáy và sông Càn. Vùng đất này được Dinh điền sứ Nguyễn Công Trứ - người có công lãnh đạo công cuộc khẩn hoang lập nên huyện Kim Sơn vào giai đoạn năm 1829.

Lúc này, việc đi lại giữa hai bờ sông Ân vô cùng khó khăn, Nguyễn Công Trứ đã quyết định cho xây dựng cây cầu nối liền hai bờ sông. Ban đầu, cầu được dựng bằng thân của những cây gỗ to, tấm lớn và rộng để người dân thuận tiện đi lại. Nhưng qua thời gian tàn phá, năm 1902 cây cầu này được thay thế bằng một cây cầu ngói, chính là cầu ngói Phát Diệm ngày nay.

Cây cầu có dáng cầu vồng, chiều dài là 36m và chiều rộng là 3m. Cầu có 3 nhịp, mỗi nhịp 4 gian. Hai bên cầu là hai dãy lan can và cột rất chắc chắn, đều được làm bằng gỗ lim. Mái cầu được lợp ngói đỏ cổ truyền hình dáng giống như mái đình biểu tượng cho sự trường tồn, vĩnh cửu, 2 đầu của cầu là các bậc tam cấp, chỉ người đi bộ mới qua được.

Cùng với chùa Cầu (Hội An), cầu ngói Thanh Toàn (Thừa Thiên - Huế), cầu ngói Phát Diệm (Ninh Bình) cũng là một trong những cầu gỗ cổ có lối kiến trúc độc đáo và lâu đời nhất ở Việt Nam. Chính vì vậy, nơi đây trở thành điểm thu hút rất đông du khách thập phương đến tham quan.

Không chỉ có chức năng giao thông, cây cầu này còn là niềm tự hào của người dân Kim Sơn. Bên dưới là đường giao thông bên trên là mái ngói đỏ, khiến cho Cầu Ngói giống như một ngôi nhà giao thông. Cây cầu đã trở thành điểm dừng chân quen thuộc để tránh mưa, tránh nắng, là nơi để hẹn hò giao duyên của biết bao lứa đôi, là biểu tượng văn hóa của người dân miền biển chất phác, thật thà.

Trải qua hơn 100 năm tuổi, mặc cho mưa gió bão bùng Cầu Ngói Phát Diệm vẫn giữ vững sự kiên cố, vững chắc và nét kiến trúc cổ xưa độc đáo. Cây cầu đã đứng sừng sững ở đó hơn một thế kỷ, như một minh chứng lịch sử chứng kiến cuộc đời của bao thế hệ con người cũng như sự đổi mới và phát triển của vùng đất Kim Sơn.

Cầu ngói Phát Diệm không hề có điêu khắc, chạm trổ, có chăng thì chỉ là những đường gờ chỉ nhỏ trên phần gỗ, rất đơn giản, chất phác nhưng thể hiện sự rắn rỏi người con người Kim Sơn. Năm 2018, cầu ngói Phát Diệm đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.