Machu Picchu cách thành phố Cusco (Peru)
70km về phía bắc. Trên độ cao khoảng 2.400m, “thành phố bị đánh mất” này như chưa
từng bị lãng quên bao giờ bởi nét quyến rũ có một không hai. Machu Picchu tuyệt đẹp được UNESCO chọn là di
sản thế giới.
Bên trái là khu hoàng gia và đền thờ, bên phải là khu nhà ở
chen lẫn ruộng bậc thang - Ảnh: Nguyễn Tâm
Machu Picchu là địa danh được nhiều kênh truyền hình và báo
chí “để mắt”, nhưng cũng giống như xem giải bóng đá Euro, cảm giác mục kích tận
nơi quá hấp dẫn, hồi hộp, thú vị và “đã” như ngồi khán đài ghế hạng A. Cái “đã”
của con người nhỏ bé trước công trình đá đồ sộ nhưng tỉ mỉ và hoàn hảo từ tổng
quan đến từng chi tiết. Tuyệt tác này là dấu ấn một thời vàng son của dân tộc
Quechua ngày xưa.
Tuyệt vời kiến trúc
Từ thành phố Cusco chúng tôi “bắt” xe lửa đến ga Aguas Calientes
mất hơn ba giờ, đi tiếp bằng xe buýt một đoạn đường 8km lên núi Machu Picchu
mất khoảng 20 phút nữa, chúng tôi được chạm vào thành phố bị bỏ quên của nền
văn minh Inca. Có lẽ không ai trong đoàn lại không kinh ngạc trước vẻ đẹp hoành
tráng của một đô thị Inca xưa, được quy hoạch kết hợp hoàn hảo giữa các đền
đài, nhà ở, ruộng vườn... với thiên nhiên đến thế.
Công trình trong thành phố là những kiến trúc nghệ thuật
phát triển cao của nền văn minh Inca, xây bằng đá khối kết hợp tài tình với núi
đá chập chùng. Bên cạnh các công trình đá khô khan là những mặt bằng xanh mướt
màu hoa cỏ của các hộp vuông khổng lồ có cạnh viền đá.
Mọi chuyến đi Machu Picchu đều xuất phát từ thành phố Cusco
cao 3.300m - Ảnh: Nguyễn Tâm
Thành phố Machu Picchu có đủ các loại công trình từ đền thờ,
lâu đài, lăng mộ, quảng trường, đường sá, ngõ hẻm, nhà tắm và khoảng 200 nhà ở
bao gồm nhà dân, trại lính, nhà kho, xưởng thủ công, nhà dành cho hoàng gia,
giới quý tộc của đế chế Inca, phần lớn xây trên các đỉnh núi. Trên triền núi
giữa các khu nhà có những vách đá khối ốp quanh các ô đất để tạo thành ruộng
bậc thang đẹp ngỡ ngàng. Thành phố có hai đường dẫn nước đổ vào khu nhà ở theo
ưu tiên thứ bậc tầng lớp quý tộc và các khu vực nông nghiệp rộng lớn.
Sống trong thời đại kỹ thuật xây dựng ngày nay, nhưng thật
không thể hiểu được phương tiện dùng chế tác và kỳ công xây lắp công trình đá
khối granite thời bấy giờ. Từ đền đài, nhà cửa, đường sá, bờ ruộng, mương nước
đều được xây bằng đá khối granite xếp chồng lên nhau không cần vôi vữa. Những
tường đá thẳng tắp và xếp khít lên nhau không để lại khe hở của các mối nối,
đặc biệt nơi thờ tự các bề mặt khối đá được mài nhẵn láng.
Tường đá công trình lớn có độ nghiêng chụm vào nhau và các
khối đá có ngàm kết nối để chống động đất, nhờ đó các công trình tồn tại hàng
trăm năm nay. Mái nhà xưa được lợp bằng rơm trên sườn gỗ được phục chế ở vài
ngôi nhà biệt lập, phần lớn di tích vẫn giữ nguyên các bờ tường vách đá. Đường
sá trong đô thị nhỏ hẹp, khúc khuỷu, do người Inca xưa không dùng ngựa mà là
con lama - một loài lạc đà không bướu có tốc độ chậm để cưỡi và thồ hàng. Các
đoạn đường dốc được xây bậc đá cho người đi bộ.
Ngọn đồi linh thiêng quảng trường thần thánh, giữa là ngôi
đền ba cửa sổ - Ảnh: Nguyễn Tâm
Chờ giải mã Khipus
Một điều ngạc nhiên khác, người ta vẫn chưa biết vì sao người
Inca không dùng bánh xe mà vẫn xây các bờ tường bằng khối đá nặng đến 10-15
tấn. Họ còn để lại hệ thống văn bản khipus bằng chùm dây nút thắt, đó là mã nhị
phân 7 bit để lưu giữ thông tin, đang được các nhà khoa học giải mã. Đến khi
giải mã hoàn toàn được khipus mới làm sáng tỏ về nền văn minh này.
Theo những nghiên cứu khảo cổ cho thấy Machu Picchu do vua Pachacuti xây dựng, bắt
đầu từ khoảng năm 1440. Đó không phải là một thành phố thông thường, mà là nơi
nghỉ dưỡng của giới chức cầm quyền và quý tộc Inca từ thủ đô triều chính Cusco đến đây hưởng thụ. Ước tính không quá 750 người
sống tại đây cùng một thời điểm.
Năm 1532 người Tây Ban Nha bắt đầu xâm chiếm, đế chế Inca
sụp đổ khiến Machu Picchu bị bỏ hoang và được thế giới biết đến nhờ công của
ông Hiram Bingham, một nhà thám hiểm - khảo cổ Hoa Kỳ. Ngày 24-7-1911, nhà thám
hiểm này đã đến được Machu Picchu nhờ những người Quechua địa phương dẫn đường
và đã đặt tên nơi này là “Thành phố đã mất của người Inca”.
Đền thờ chim thần Condor, phía sau được xây biểu tượng hai
cánh - Ảnh: Nguyễn Tâm
Du khách ngắm đồng hồ thiên văn mặt trời và đền thờ trên
quảng trường thần thánh - Ảnh: Nguyễn Tâm
Lama làm điệu cho du khách chụp hình - Ảnh: Nguyễn Tâm
Để đến được Machu Picchu,
chúng tôi bay từ Paris đến thủ đô Lima của Peru
rồi từ Lima đến Cusco.
Đến Cusco thưởng thức cái lạnh gần 00C và áp suất không khí thấp của độ cao
3.300m nhiều người bị choáng nhẹ, nhưng hôm sau đến Machu Picchu ở độ cao
2.400m mọi người đều khỏe lại.
Tiếp xúc với người địa phương mới biết tên gọi người Inca
chưa đúng. Họ là người Quechua, còn Inca là tên gọi nhà vua dân Quechua.
Người dân ở đây nay dùng hai ngôn ngữ Tây Ban Nha và Quechua song song. Mọi
sinh hoạt của người dân và thực phẩm trong các nhà hàng phần lớn đã Âu hóa,
xen lẫn các món Nhật. Món đặc sản lá coca khô và trà coca được bày một nơi
trang trọng ở quầy tiếp tân cho mọi người tự do thưởng thức.
|
Theo báo tuổi trẻ