Để loại bỏ chất thải, rác, nước bẩn và những thứ khác từ các cửa hàng khác nhau nằm dọc theo vỉa hè, những cống rãnh đô thị là phương tiện không thể thiếu. Bằng chứng khảo cổ học cho thấy hệ thống cống được xây dựng tinh xảo của họ liên quan nhiều đến việc thoát nước đọng hơn là loại bỏ các mảnh vụn bẩn. Cảm giác sạch sẽ và riêng tư của người La Mã xung quanh phòng tắm khá khác biệt so với sự hiện đại ngày nay.
Người Etruscans đã đặt cống ngầm đầu tiên ở thành phố Rome vào khoảng năm 500 trước Công nguyên. Những đường hầm bên dưới thành phố được xây dựng bằng đá chạm khắc tinh xảo, và người La Mã rất vui được sử dụng chúng khi họ tiếp quản thành phố. Những cấu trúc như vậy sau đó trở thành chuẩn mực ở nhiều thành phố trên khắp La Mã.
Cống giúp xử lý nước thừa nhiều hơn chất thải
Hệ thống cống ở Rome không nằm trong kế hoạch tổng thể vệ sinh thành phố. Mục đích của nó là loại bỏ nước chảy sau mưa, những con đường không bằng phẳng và rút nước từ những vùng trũng thấp. Chức năng chính của nó là thoát nước. Ở dưới cùng của ống cống tại một con đường ở Herculaneum, những người khai quật đầu tiên đã tìm thấy một vũng bùn. Cống rãnh La Mã thỉnh thoảng được làm sạch thủ công bởi các nô lệ hoặc tù nhân.
Rất nhiều nhà vệ sinh
Nhà vệ sinh công cộng và tư nhân đã được rải khắp thành phố Pompeii. Mặc dù có cơ sở hạ tầng cống ngầm, nhưng hầu như không có nhà vệ sinh nào có kết nối với hệ thống này. Trên thực tế, hầu hết mọi ngôi nhà riêng và chung cư ở Ostia đều có nhà vệ sinh riêng nhưng chỉ là một chỗ ngồi không được kết nối với các đường cống chính.
Và những nhà vệ sinh này thường được đặt trong nhà bếp, nơi chuẩn bị thức ăn và mùi của một món hầm thịnh soạn sẽ hòa lẫn với mùi tổng thể từ nhà vệ sinh. Chất thải được thu gom thủ công để bán cho nông dân làm phân bón hoặc được sử dụng trong các khu vườn hộ gia đình, điều mà đôi khi sẽ khiến cho khu vườn khá hôi thối.
Thêm vào mùi hôi thối là nhiều vòi nước từ nhà vệ sinh ở tầng trên cũng sẽ bị rò rỉ nghiêm trọng bên trong các bức tường cũng như chảy ra bên ngoài. Các phần của những ống xả đất nung này bị lỏng ra theo thời gian khiến chất thải trong đó sẽ gây ra mùi hôi thối ở khắp mọi nơi.
Các nhà khảo cổ đã tìm ra ít nhất 15 nhà vệ sinh ở tầng trên tại Pompeii và những nhà vệ sinh khác ở Herculaneum. Trong một số trường hợp họ đã có được bằng chứng thông qua thử nghiệm khoa học cho thấy các chất thải của con người nằm trong những đường ống này.
Nhà vệ sinh công cộng có mối nguy hiểm riêng
Ngay cả nhà vệ sinh công cộng, nhà vệ sinh nhiều chỗ ngồi hầu như luôn được kết nối với các tuyến cống chính của thành phố cũng gây ra những mối đe dọa nghiêm trọng cho người dùng. Đừng bị đánh lừa bởi đá cẩm thạch trắng sạch và ánh nắng mặt trời ngoài trời của những tàn tích được xây dựng còn để lại mà chúng ta có thể thấy ngày nay. Hầu hết các nhà vệ sinh công cộng La Mã đều tối, ẩm và bẩn, và thường nằm trong không gian nhỏ.
Một nhà vệ sinh công cộng tại Ostia, với các cửa xoay và vòi nước để dọn dẹp, có thể tiếp nhận hơn 20 người cùng một lúc. Người ta không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy người La Mã phải trả tiền để sử dụng nhà vệ sinh công cộng và thường các nô lệ sẽ là người dọn dẹp chúng. Bên cạnh đó, các nhà khảo cổ học cũng tìm ra phiên bản giấy vệ sinh thời La Mã cổ đại trong nhiều trường hợp là một miếng bọt biển buộc trên gậy và được tất cả mọi người dùng chung với nhau.
Tệ hơn nữa, những nhà vệ sinh công cộng cũng khiến mọi người phải lo lắng và sợ hãi về chuột và các loài sâu bọ nhỏ bên cạnh những lời đồn đại về ma quỷ thường ẩn nấp tại đây.
Khi chúng ta xem xét các bằng chứng về nhà vệ sinh của người La Mã, cả trên văn bản và khảo cổ, rõ ràng là quan điểm của họ khá khác biệt với chúng ta. Hiểu rõ hơn về cuộc sống của người La Mã trên đường phố, trong không gian công cộng và nhà riêng của họ cho chúng ta thấy rằng, họ đang ở giai đoạn đầu phát triển hệ thống mà chúng ta đã áp dụng cho những nhà vệ sinh sạch sẽ, hiện đại ngày nay.