Bí ẩn “ruộng nhiều chữ” ở Nấm Dẩn
(Ngày đăng: 16/09/2014 Lượt xem: 532)
Kể từ khi được các nhà khảo cổ thuộc Bảo tàng Hà Giang và
Viện Khảo cổ học Việt Nam phát hiện (cách đây đúng 10 năm), đưa ra giả
thiết về sự tồn tại những ký hiệu bí ẩn, đến nay, những hình chạm khắc
trên đá ở bãi đá cổ ở xã Nấm Dẩn (huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang) vẫn tiếp
tục làm "hao tổn" giấy mực của các nhà nghiên cứu…
 |
|
Tảng đá cổ nằm sát nhà dân ở bản Nùng Mở. |
Những câu hỏi chưa lời đáp
Qua một hành trình leo dốc "bở hơi tai", men theo con suối Nậm Khoòng,
chúng tôi lần lượt đặt chân tới hai bản Nùng Mở và Tả Cố Tỷ thuộc xã Nấm
Dẩn, nơi tọa lạc của các bãi đá cổ. Theo quan sát của chúng tôi, những
tảng đá cổ ở đây đều thuộc loại đá rất cứng, tiếng địa phương gọi là "đá
quậy".
Hoa văn chạm trổ trên những tảng đá rất công phu, như những bức tranh
liên hoàn được bố cục trên không gian ba chiều, bất chấp độ lồi lõm của
mặt đá. Mỗi bãi đá bao gồm nhiều tảng đá, trên mặt mỗi tảng đá đều có
các họa tiết theo một dạng giống nhau với đa số hình chạm khắc như ruộng
bậc thang, hoa văn trôn ốc, hoặc các hình kỷ hà giống hình vuông có bờ
lồi, hình chữ "V" nội tiếp tam giác...
Đặc biệt nhất là những hoa văn xương cá tỏa đều từ sống lưng các tảng
đá lan ra hai bên và các hoa văn kỳ hà, có hình giống như chữ viết tượng
hình hoặc hoa văn tròn đồng tâm. Tất cả đều có đường nét rõ ràng, bố
cục tách biệt giống chữ nhiều hơn là hình với số lượng chiếm phần lớn
các họa tiết.
Nếu xét theo qui luật và trình tự lặp lại các hình vẽ, ký tự đặc trưng
tại từng điểm trên mặt đá theo thứ tự từ phía dưới mỗi tảng đá lên phía
trên, có thể thấy, dường như các hình tượng dần dần thay đổi thành ký tự
với "bước đệm" là hoa văn xương cá khu vực giữa.
Có giả thiết cho rằng, những vết chạm đó là bản đồ địa lý, sa bàn trận
chiến của những nền văn minh cổ. Có người lại cho rằng, đó chính là dấu
tích chặng dừng chân đầu tiên của đoàn tuần du phương Nam do vua Đế Minh
tổ chức thời Thái cổ - thiên niên kỷ thứ ba trước Công nguyên. Nhưng đó
mới chỉ là giả thiết, bởi theo các nhà khảo cổ học, dấu vết phong hóa
trên bề mặt các khối đá cho thấy, các bãi đá cổ này có tuổi thọ khoảng
1.000 năm và do chưa giải mã những hình thù được khắc trên đá nên không
thể khẳng định ai là chủ nhân của chúng.
Chụp ảnh, khám phá những bãi đá cổ ở Nấm Dẩn - mục đích của chúng tôi
không có gì trở ngại, nhưng chỉ đến lúc ghi chú thích cho ảnh thì cái
tên bãi đá cổ làm cho chúng tôi cảm thấy dường như không ổn. Tại sao tên
gọi không phải là "chạm khắc cổ trên đá" hay "văn tự cổ trên đá"? Thế
là thay vì "săn ảnh" và thưởng ngoạn những bí ẩn để thỏa mãn trí tò mò
của cá nhân, chúng tôi dành suốt nửa ngày lăn lê, nhìn ngược ngắm xuôi
các hình chạm khắc trên bãi đá để tìm câu trả lời.
Nhưng càng tìm thì càng "tắc", bởi ngay cả các nhà khảo cổ với kiến
thức uyên thâm, cũng chỉ dừng lại ở mức độ "giả thiết". Đã rối càng thêm
rối khi đồng bào địa phương cho biết, số lượng đá có chạm khắc còn xuất
hiện rất nhiều ở các tảng đá cổ ở bản Nấm Chiến. Do nằm ở vị trí không
mấy thuận lợi về giao thông, lại ở vùng khí hậu khắc nghiệt nên ngoài
các nhà nghiên cứu, bãi đá ở đây chưa được nhiều người biết đến.
 |
|
Một tảng đá cổ ở bãi đá Tả Cố Tỷ. |
Cần nghiên cứu một cách thấu đáo
Ánh nắng chiếu thẳng vào bãi đá cổ ở Nùng Mở, Tả Cố Tỷ càng làm chúng
tôi hình dung ra những gam màu kỳ lạ, huyền ảo, dù lúc này, đá vẫn chỉ
là… đá. Cơn mưa đá ập đến bất ngờ không cho phép chúng tôi lên bản Nấm
Chiến để khám phá tiếp bãi đá cổ ở đây, dù biết rằng, những tác phẩm bí
ẩn của người xưa trên đó cũng đã được các nhà khoa học dựng mô hình và
chụp ảnh, in họa tiết trên giấy nến như ở Nùng Mở, Tả Cố Tỷ.
Những nghiên cứu này đều chỉ ra rằng, tuy Nấm Dẩn không phải là nơi duy
nhất phát hiện ra các tảng đá khắc ký tự, hình vẽ cổ vì nói đâu xa,
ngay ở Sa Pa, Lào Cai cũng có nhiều điểm tương tự, nhưng tại Nấm Dẩn,
đây vẫn là một điều kỳ diệu, chứng tỏ con người từ xa xưa đã bám trụ
vững vàng trên vùng núi này. Và với sự sắp xếp của các khối đá cũng như
các ký tự, hình vẽ bí ẩn trên đó, có thể thấy, nếu bỏ qua các tình tiết
mang tính thần bí, huyễn hoặc thì nơi đây dường như là địa điểm thích
hợp để tổ chức các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số bản
địa, chẳng hạn như lễ hội phá bàu, lễ cúng lúa mới thời xưa...
Dù hiện tại, các nhà khoa học chưa khám phá được bí ẩn của địa điểm
khảo cổ này, nhưng những câu chuyện kể về nó đã đi vào văn hóa của đồng
bào dân tộc bản địa một cách rất tự nhiên. Nếu bỏ qua những câu chuyện
tín ngưỡng dân gian truyền miệng của đồng bào xung quanh tục thờ thần đá
của người xưa, thì những bãi đá cổ ở Nấm Dẩn đang ẩn chứa nhiều giá trị
nghiên cứu về những tộc người đầu tiên của vùng đất Xín Mần ngày nay.
Chính vì thế, việc nghiên cứu chính xác niên đại của bãi đá cổ, qua đó,
xác định những văn hóa tín ngưỡng trong đời sống văn hóa thời xa xưa
của đồng bào các dân tộc nơi đây là việc làm thú vị và hết sức cần
thiết. Trên thực tế, cùng với những di tích đá cổ ở Sa Pa, bãi đá cổ Nấm
Dẩn đã trở thành một tuyến liên kết rất hấp dẫn với những ai muốn tìm
về nơi cội nguồn, cùng khám phá, cùng lý giải những điều kỳ ẩn nơi thiên
nhiên gắn với cuộc sống bao đời của tiền nhân.
Vì thế, nó rất cần được tổ chức nghiên cứu một cách thấu đáo, đồng
thời, được bảo tồn một cách nghiêm ngặt để làm di tích thắng cảnh gắn
với nơi phát tích của vùng văn hóa cao nguyên đá Hà Giang.
Theo : bienphong.com.vn