Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp phát triển sẽ góp phần
không nhỏ để giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập người dân, nhất là người dân
ở nông thôn. Tuy nhiên, lợi bất cập hại khi môi trường nông thôn đã và đang bị
những tác nhân như: rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp, nước thải... đe
dọa. Tỉnh Thái Bình hiện có hàng trăm làng nghề đang ngày đêm xả thải vượt mức,
gây bức xúc trong nhân dân và khó khăn trong việc xây dựng nông thôn mới.
Rác thải ở
rìa quốc lộ 10, gần khu công nghiệp Gia Lễ (huyện Ðông Hưng).
Trong
xây dựng nông thôn mới (NTM), Thái Bình được Trung ương lựa chọn là một trong
năm tỉnh làm điểm. Trong bộ tiêu chí quốc gia, ở tiêu chí 17 về môi trường, có
quy định: Các cơ sở sản xuất đạt tiêu chuẩn về môi trường; Không có hoạt động
suy giảm môi trường và có các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp;
Chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định. Trong Nghị quyết về xây
dựng NTM giai đoạn 2011 - 2015, định hướng đến năm 2020, tỉnh Thái Bình nhấn
mạnh đến việc bảo vệ môi trường sinh thái. Mục tiêu đến năm 2015, phấn đấu tất
cả các xã đạt 10 tiêu chí trở lên, trong đó, 70 xã trở lên hoàn thành xây dựng
NTM; tám xã làm điểm của tỉnh hoàn thành vào năm 2013... Quy định của Trung
ương đã rõ ràng với mục đích là cải thiện môi trường nông thôn. Tuy nhiên, khi
triển khai NTM ở Thái Bình vẫn còn không ít vấn đề phát sinh. Ở những điểm nóng
khu vực thành phố và nông thôn, môi trường sinh thái đang từng ngày thay đổi
theo chiều hướng xấu đi.
Qua
những chuyến khảo sát tại các địa phương, chúng tôi đã chứng kiến và ghi lại
nhiều hình ảnh, câu chuyện buồn xoay quanh chủ đề: ô nhiễm khói, bụi; ô nhiễm
nguồn nước; ô nhiễm đất, thậm chí cả ô nhiễm tiếng ồn. Hiện, nhiều xã, huyện
chưa có hệ thống xử lý nước, rác thải tập trung. Mỗi ngày, hàng trăm tấn rác
thải sinh hoạt, công nghiệp đều được đổ trực tiếp ra các trục đường chính, cánh
đồng, gây mùi xú uế khó chịu. Dọc trục đường các huyện: Ðông Hưng, Hưng Hà và
Tiền Hải... chỗ nào cũng thấy rác. Những đống rác ngút đầu người được địa
phương xử lý bằng công nghệ "hỏa rác". Bình quân, mỗi xã khoảng hai,
ba km, có một đống rác cao, rộng hàng chục m. Khi những đống rác này ngun ngút
khói, nhiều người đi qua đều chung cảm giác ngột ngạt, buồn nôn. Ðã có nhiều vụ
tai nạn giao thông xảy ra do tầm nhìn bị hạn chế. Khi được hỏi, nhiều người
thẳng thắn: nếu không đổ rác ra đường, ra ruộng thì chẳng biết đổ vào đâu vì
vùng "quê lúa" vốn dĩ đất chật người đông.
Do
việc quản lý, xử lý các công ty, nhà máy chưa quyết liệt cho nên môi trường khu
vực cảng cá Tân Sơn (Thụy Hải, Thái Thụy) nóng lên từng ngày. Ðỉnh điểm, ngày
8-8-2011, cho rằng Công ty TNHH chế biến thủy sản Thụy Hải (chuyên thu mua, sản
xuất bột cá) gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, hàng trăm người dân ở xã này
đã mua xi-măng, cát, đá chở đến công ty rồi tự ý trộn, đổ bê-tông thành bức
tường cao khoảng một m trước cổng ra vào, buộc công ty ngừng hoạt động. Ðến nay
đã hơn một năm nhưng nhà máy có công suất hàng trăm tấn vẫn phải đóng cửa mặc
dù chính quyền nhiều lần vào cuộc "giải cứu" không thành. Lý do người
dân liên tục phản đối công ty hoạt động là vì họ cảm thấy không được phía công
ty tôn trọng khi xả nước thải bẩn và mùi hôi thối vào khu dân cư cách đó khoảng
30 m làm cho người già, trẻ nhỏ khó thở. Ðại diện chính quyền huyện Thái Thụy cho
biết, hệ lụy của việc "lấp" cổng công ty trái phép của một bộ phận nhân
dân dẫn tới hàng nghìn ngư dân chuyên nghề bám biển đã bị một số tư thương lợi
dụng ép giá bán cá và gây khó khăn đối với việc phát triển kinh tế địa phương.
Huyện
Hưng Hà là điểm cuối trong đợt khảo sát về môi trường nông thôn mà chúng tôi
lựa chọn. Nơi đây có hơn 40 làng nghề nổi tiếng, nhưng làng Mẹo chuyên nghề dệt
vải ở xã Thái Phương từ lâu đã và đang nằm trong "tầm ngắm" của tỉnh
vì vấn đề môi trường. Vừa qua, năm công ty, hộ gia đình trong làng, do sản xuất
gây ô nhiễm môi trường, bị UBND tỉnh phạt tiền và yêu cầu di dời. Phó Chủ tịch
UBND xã Thái Phương Trần Bá Cao cho biết: xã hiện có 54 công ty, xí nghiệp, hộ gia
đình làm nghề dệt; trong đó có 8 trong số 11 công ty, hộ gia đình chuyên nghề
giặt, tẩy, nhuộm đang hoạt động. 70% dân số trong xã làm ra các sản phẩm dệt
tinh hoa và được xuất đi nước ngoài. Từ năm 1986 đến nay, nghề dệt ngày càng
phát triển, kéo theo đó là nghề giặt, tẩy, nhuộm độc hại. Vì vậy, dù khá phát
triển nhưng đến nay xã mới thực hiện được ba tiêu chí NTM. Phó Chi cục trưởng Chi
cục Bảo vệ Môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Bình) Hoàng Văn Ngoạn,
khẳng định: hoạt động tẩy, nhuộm và các hoạt động khác khi không được xử lý mà
xả thẳng ra môi trường thì vô cùng độc hại, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn nước,
không khí và sức khỏe người dân. Ở Thái Phương, hoạt động tẩy, nhuộm chỉ mang lại
lợi ích cá nhân nhưng ảnh hưởng đến sức khỏe hàng nghìn người dân trong xã và
các vùng lân cận. Trước tình hình này, tháng 6-2012, UBND tỉnh Thái Bình đã phê
duyệt dự án xây dựng công trình: "Hệ thống xử lý nước thải tập trung làng
nghề Phương La (xã Thái Phương, Hưng Hà)" với diện tích 6.370 m2, tổng mức
đầu tư gần 120 tỷ đồng.
Chủ
tịch UBND tỉnh Thái Bình Phạm Văn Sinh nhận định: Do những quy định có tính bắt
buộc, cho nên trong quá trình triển khai xây dựng NTM, tỉnh Thái Bình đã chú
trọng việc khắc phục, xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, hiện còn
nhiều khu công nghiệp và các làng nghề chưa tuân thủ các quy định, cho nên ở
tiêu chí 17 về môi trường, khi các xã thực hiện đều gặp trở ngại lớn.
Theo Nhân dân