IRV - Cả
nước hiện có khoảng trên 4500 làng nghề, trong đó có trên 1.300 làng
nghề truyền thống được công nhận, mà đã là làng nghề thì tất phải có gây
ô nhiễm môi trường dù ít hay nhiều. Vì bản chất của làng nghề là người
dân sinh sống, sản xuất và kinh doanh ngay chính tại gia đình của mình.
Từ đó, khói, bụi, chất thải, tiếng ồn... sẽ xả thải trực tiếp ra môi
trường. Vậy câu hỏi đặt ra là làm thế nào để vừa phát triển kinh tế cho
làng nghề truyền thống, vừa không gây ô nhiễm ra môi trường xung quanh?
Câu trả lời sẽ khiến chúng ta hài lòng khi đến tham quan công nghệ lò
nung gốm sứ bằng ga của làng nghề gốm sứ Bát Tràng (Gia Lâm – Hà Nội).
Lò nung gốm sứ bằng ga
Trở về thời điểm khoảng chục năm về trước, cả xã Bát Tràng có khoảng 700
hộ sản xuất thì cả 700 hộ đều sử dụng công nghệ lò hộp truyền thống.
Năng lượng đốt chủ yếu là than, thời gian nung gốm từ 3 đến 5 ngày một
mẻ nên các lò hoạt động liên tục suốt ngày đêm.
Ông Đào Xuân Hùng, Bí thư Đảng ủy – Chủ tịch UBND xã cho biết, thời điểm
đó, Bát Tràng tiêu thụ hết khoảng 4.000 tấn than một năm, liên tục xả
ra môi trường khí độc, chất thải rắn công nghiệp (xỉ than) và nước thải
chưa qua xử lý mỗi ngày, khiến cho môi trường trong xã ô nhiễm nghiêm
trọng. Theo điều tra tại thời điểm đó, cứ 5 người dân trong xã thì có 1
người bị nhiễm bệnh về đường hô hấp liên quan đến bụi, khói than và nước
thải của các lò gốm...
Hiện tại và những lò nung gốm không khói
Đầu năm 2006, Ban quản lý dự án Nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng
trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, phối
hợp cùng Hiệp hội Gốm sứ và UBND xã Bát Tràng triển khai dự án “Thúc đẩy
ứng dụng lò ga nung gốm tiết kiệm năng lượng”, nhằm khắc phục tình
trạng ô nhiễm môi trường ở làng nghề Bát Tràng.
Cho đến thời điểm này, xã Bát Tràng đã có trên 400 hộ sử dụng lò nung
gốm bằng khí ga hóa lỏng, góp phần làm giảm phần lớn lượng phế phẩm so
với lò than và hạn chế ô nhiễm ra môi trường xung quanh. Với ưu điểm
giảm tiêu hao nhiên liệu và tiết kiệm thời gian nung, lò ga đang là lựa
chọn số một của các doanh nghiệp gốm tại Bát Tràng.
Nghệ nhân Trần Văn Độ cho biết: “Từ ngày Bát Tràng chuyển sang sử dụng
lò ga thay cho lò than thì diện mạo làng nghề đã thay đổi rõ rệt, không
khí sạch sẽ, an toàn trong lao động, sản phẩm đẹp, ít bị lỗi... Bà con
được hưởng không khí trong lành. Người đi tham quan làng nghề cũng vui
tươi, hoan hỷ hơn. Bát Tràng vươn lên xứng tầm với một làng nghề nổi
tiếng của Việt Nam, người dân tự hào về làng gốm Bát Tràng nơi mình sinh
ra”.
Ông Độ cũng cho biết thêm, lò ga có thể điều chỉnh được nhiệt độ bên
trong lò nên tỷ lệ thu hồi sản phẩm của lò ga đạt tới đến 90%, lò than
chỉ đạt 70%. Thời gian nung thì lò than mất từ 3 đến 5 ngày, trong khi
đó lò ga chỉ mất từ 36 đến 48 tiếng cho một mẻ nung.
Đánh giá về hiệu quả của lò nung gốm bằng ga, ông Đào Xuân Hùng tự hào
cho biết, các lò nung gốm bằng ga không những mang lại lợi ích kinh tế
to lớn cho địa phương mà còn giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giúp Bát
Tràng thực hiện được mục tiêu “Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền
thống” gắn liền với du lịch. Doanh thu của xã Bát Tràng hiện nay đạt 400
tỉ đồng/năm, bình quân 22 triệu đồng/người, (đạt và vượt tiêu chí quốc
gia về nông thôn mới). Làng nghề gốm sứ Bát Tràng đã giải quyết việc làm
cho khoảng 4.000 lao động (trong đó có từ 2.000 đến 3.000 lao động
ngoại tỉnh).
Trước đây, số lượng sản phẩm xuất khẩu ra nước ngoài của Bát Tràng luôn
chiếm 50%, nhưng những năm gần đây, cùng với việc thực hiện Cuộc vận
động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, sản phẩm gốm sứ Bát
Tràng đã chiếm lĩnh được ưu thế trên thị trường trong nước, với lượng
tiêu thụ nội địa chiếm tới 75% và chỉ còn 25% là xuất khẩu.
Mong muốn của người dân nơi đây
Có được thành công như ngày nay, ngoài sự khéo léo của đôi bàn tay, sự
nhạy bén của những nghệ nhân làm gốm xã Bát Tràng, đó còn là sự quan tâm
chỉ đạo của Nhà nước và các Bộ, ban, ngành. Tuy nhiên, trước những thử
thách đang đặt ra của quá trình hội nhập, sản phẩm của Bát Tràng đang
phải cạnh tranh quyết liệt với các loại hàng giả, hàng nhái và đặc biệt
là các sản phẩm tới từ Trung Quốc, Hàn Quốc tràn ngập thị trường.
Ông Hùng cho biết, mong muốn của chính quyền xã và người dân nơi đây là
được Nhà nước quan tâm hơn nữa trong vấn đề quảng bá sản phẩm gốm sứ của
làng nghề ở thị trường trong nước cũng như thị trường nước ngoài. Vấn
đề đầu tư vốn cho hoạt động sản xuất cũng là mối quan tâm hàng đầu của
chính quyền, bởi nung gốm bằng lò ga đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu lớn.
Nhà nước cần tiếp tục đầu tư hoàn thiện hạ tầng đường xá đi lại giúp cho
việc lưu thông hàng hóa cũng như việc phát triển du lịch được dễ dàng.
Thêm nữa, việc bảo tồn và bảo vệ sản phẩm của làng nghề trước việc xuất
hiện, cạnh tranh quyết liệt của các sản phẩm nhái theo sản phẩm của làng
nghề đang ngày càng trở nên quan trọng đối với việc bảo vệ thương hiệu
và giữ gìn bản sắc văn hóa của làng nghề truyền thống gốm sứ Bát Tràng.
Theo tapchicongnghiep