1. Bắt đầu từ con cá, con cua…

Đứng trong khu vườn rộng chừng một mẫu của họa sĩ Kù Kao Khải, ở xóm 7 xã Kim Tân (huyện Kim Sơn, Ninh Bình) tôi lấy làm thú vị, bởi anh đã chia lô cho những câu “Chuyện quê” của mình trong tương lai. Anh say sưa kể đất quê anh mới lắm, tươi lắm vì do phù sa, sú vẹt bồi đắp từ biển mà nên. Nhưng con đê quai lấn biển cứ ngày mỗi rộng dài, hình thành những vùng quê mới và con người quê anh ngày một đông vui, bám biển và yêu biển như bao đời nay. Về quê! Chính là tiếng gọi tự nhiên dội lên trong trái tim anh khi còn đang cặm cụi căng toan vẽ trong ngôi nhà trọ ở ngoại thành Hà Nội. Nhưng ký ức thời sinh viên tràn về với những đồng bạc lẻ kiếm ăn kham khổ trên đường phố.

Kù Kao Khải nhớ, đó là những ngày lọ mọ làm việc bên lò gốm Bát Tràng thật khó khăn, sau khi tốt nghiệp trường Đại học Sư phạm Nhạc họa, năm 2001. Mấy năm bươn chải với những thực tế cam go, cho dù anh đã từng là một nhà thiết kế mỹ thuật cho lò gốm nổi tiếng của nghệ nhân Trần Độ, nhưng vẫn là cảnh “ráo mồ hôi là hết tiền”. Cảnh cơm hàng cháo chợ ở nơi phồn hoa chỉ làm thui chột những hoài bão sáng tạo mà anh luôn ấp ủ trong lòng. Vậy là 2 năm sau, Kù Kao Khải khăn gói quay về quê sống với ý tưởng, dựng nghiệp từ nơi mình đã sinh ra.

Những câu chuyện quê manh nha bắt đầu ngay từ bức vẽ đầu tiên của Kù Kao Khải về con cá, con cua, con tôm, con cò... Biết bao ký ức của một tuổi thơ oằn lưng với sóng biển cùng với người cha trên những đầm sú, đầm vẹt. Vùng đất mới quê anh có hàng trăm loài chim và hàng trăm giống cá mú tụ về sinh sống. Mỗi lần trở về là những đêm thức trắng. Kù Kao Khải mộng mị với những sự sống luôn luôn trỗi dậy nơi miền đất tươi rói cá tôm. Vậy là suốt mười năm Kù Kao Khải tích lũy những câu chuyện để rồi sẽ kể lại bằng sắc màu mang đậm chất dân gian dịu dàng thấm đượm nét Kim Sơn, một miền đất vàng rực rỡ mênh mang.

2. Cõi mơ “Chuyện quê”

Có sự chuyển động lạ lùng của chàng trai miệt biển này, nhất là sau khi tiếp tục học tập và tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật năm 2008, Kù Kao Khải càng ngày càng lãng mạn hơn với đề tài quê hương. Đặc biệt sự tổng hợp về chất liệu thể hiện trong tác phẩm là nét vượt trội và gây bất ngờ của anh. Bắt đầu từ “Động vật ở biển” (Triển lãm tham gia Festival Huế - 2011), hoặc “Cá biển”; “Được mùa ngao” hay “Đọc báo trên đảo” tham dự các cuộc trưng bày Mỹ thuật khu vực Sông Hồng. Đó là những chất liệu được phối một cách hài hòa giữa gỗ và gốm; hoặc giữa tượng phù điêu giữa đá và sắt… Đó là những khởi động những câu chuyện quê ra đời.

Kù Kao Khải bên tác phẩm “Chuyện quê 10”.

Chính “Chuyện quê 1” (2013) bắt đầu cho cuộc viễn du mới trên hành trình khám phá quê hương mang thương hiệu 3K (viết tắt của ba chữ Kù Kao Khải). “Chuyện quê I” đã đoạt liền 3 giải A trong các cuộc triển lãm ở Khu vực Sông Hồng, triển lãm Toàn quốc, và Giải Đinh Bộ Lĩnh tại Ninh Bình cùng vào năm 2013. Chưa hết, cũng trong năm này, tác phẩm còn đoạt giải Nhì (không có giải Nhất) của cuộc trưng bày “Điêu khắc toàn quốc 10 năm”, tại Hà Nội.