Hôm nay, khi lũ ve trên những hàng phượng vĩ còn đang râm ran, người dân Hải Phòng lặng lẽ tiễn biệt một người con ưu tú, một bàn tay tài hoa của đất Cảng về trời - nghệ nhân Tạ Văn Thực, người được biết đến không chỉ với danh tiếng một nghệ nhân mỹ nghệ trên đá, trên gỗ, ông còn được gọi là người làm vườn tao nhã.

Chân dung nghệ nhân Tạ Văn Thực bên tác phẩm Hoa đào

Tìm đến khu chợ Hàng, phường Lê Chân, Hải Phòng, người ta sẽ có thể thấy có một khu vườn nhỏ rất đặc biệt, hội tụ đa dạng tiểu cảnh, màu sắc và kiểu dáng từ những chất liệu khác nhau như gỗ khô, đá, gỗ lũa, thậm chí là gốc tre khô, quả bầu khô… Người sở hữu khu vườn đặc sắc ấy chính là Nghệ nhân Tạ Văn Thực.

Với nghệ nhân Tạ Văn Thực, khu vườn này chính là nơi bàn tay ông thường xuyên chăm chút và gửi gắm cả tâm hồn lẫn ý tưởng sáng tạo của mình. Sinh năm 1959 tại Hải Phòng, trong gia đình có bố làm nghề kẻ vẽ, được lớn lên cạnh người bố gắn bó với nghề hàng chục năm, có lẽ ngay từ trong bản năng cậu bé Thực đã chịu ảnh hưởng ít nhiều bởi nghệ thuật tạo hình. Ý muốn theo nghề và niềm đam mê cũng hình thành từ đó.

Đến khi lập gia đình, Tạ Văn Thực lại có thêm cơ duyên gặp được người bố vợ say mê tạo dáng tiểu cảnh từ những phiến đá bọt. Từ nền tảng có sẵn, như được đắp bồi thêm, ông đã dần dấn thân vào nghề mỹ nghệ, và gặt hái được những quả ngọt không ngờ.

Năm 1999, ông được tặng giấy chứng nhận với 3 sản phẩm tham gia cuộc thi sáng tác mẫu hàng thủ công mỹ nghệ lưu niệm du lịch Hải Phòng, do Sở du lịch Hải Phòng cấp. Liên tục những năm sau đó, ông đều tham gia các cuộc thi, triển lãm và giành được nhiều giải thưởng cao quý như: giấy khen đã có thành tích xuất sắc trong công tác câu lạc bộ do Nhà văn hóa trung tâm Hải Phòng tặng; danh hiệu sản phẩm chất lượng Hội chợ triển lãm Bộ công nghiệp năm 2004; giấy khen đã có thành thích xuất sắc trong hoạt động công tác Hội do Hội nghệ nhân thợ giỏi Hải Phòng tặng năm 2007… Đặc biệt, trong năm 2004, ông đồng thời nhận được Huy chương vàng Tuần lễ xanh Quốc tế - Việt Nam và danh hiệu Bàn tay vàng do Bộ công nghiệp Việt Nam trao tặng loạt tác phẩm mang tên Cội nguồn.

Tác phẩm Đảo yêu quái được làm từ chất liệu đá bọt của nghệ nhân

Trong sáng tạo nghệ thuật, nghệ nhân luôn tâm niệm: muốn sáng tạo nghệ thuật, thì dù ở bất cứ đâu, cũng phải biết đặt câu hỏi tại sao. Thực tế cuộc sống đặt cho ta rất nhiều câu hỏi, và nếu giải mã được điều đó, bạn sẽ có ý tưởng sáng tạo. Chính cách đặt câu hỏi này đã đưa nghệ nhân đến với rất nhiều ý tưởng sáng tạo cũng như thành công. “Ý tưởng đến với tôi rất nhanh, và tôi bắt tay vào làm ngay. Tác phẩm Hoa mai giả trên thân gỗ khô là một minh chứng. Ý tưởng này sau đó được nhiều người yêu thích và đã lan tỏa khắp nơi thành một trào lưu thú chơi mới. Tôi tự hào là người Hải Phòng đầu tiên sáng tạo ra nó", nghệ nhân chia sẻ.

Hơn ai hết, ông luôn coi việc sáng tác nghệ thuật là một thú vui tao nhã, đằng sau sự say mê, bao giờ cũng có quả ngọt để thêm vào khu vườn đặc biệt của mình. Và tất cả những tác phẩm độc đáo ấy, ông thường không bán đi, mà giữ lại, như ông nói là để "chơi cho vui".

Chuyện tình đôi hạc - Tác phẩm dự thi Triển lãm mỹ thuật toàn quốc 2009

Ngoài những tác phẩm Hòn non bộ mới lạ, mang tính kỹ thuật cao, thì trong ý niệm sáng tác của mình, nghệ nhân Tạ Văn Thực thường hướng về không khí thanh bình, yên ổn ở làng quê như hình ảnh mái nhà rạ, chiếc cối xay, lũy tre… Đó là những bức tranh bằng đá mà ông luôn cảm thấy gần gũi, thân thiện nhất. Người trong nghề gọi ông là nghệ nhân dân gian, là người làm vườn tao nhã chính bởi con người luôn gắn bó hòa hợp với thiên nhiên làm vậy.

Giờ đây chủ nhân của khu vườn ấy đã đi xa mãi. Có lẽ, sẽ không còn nữa những quả ngọt do chính bàn tay tài hoa của người thợ mỹ nghệ Tạ Văn Thực thêm vào cho khu vườn đặc sắc ấy nữa nhưng những gì là tinh hoa, là niềm đam mê nghệ thuật của ông thì vẫn còn mãi và tỏa sáng cho thế hệ sau tiếp nối…