Người
Tơ Đrăh hiện đang sinh sống tại các xã Đăk Ui, Ngok Réo, Đăk Kôi, Đăk
Tơ Lung, Ngok Wang trên địa bàn các huyện Kon Rẫy, Đăk Hà (Kon Tum) -
nơi có nhiều quặng sắt với hàm lượng sắt rất cao.
Cụ A Xe - một thợ rèn giỏi của người Tơ Đrăh còn duy trì nghề rèn truyền thống
|
Để
nung được quặng và rèn sản phẩm, người Tơ Đrăh dựng lò rèn làm từ da
con mang (người dân gọi là Tơ Niam Pi Pu). Theo truyền thống, lò rèn gồm
có bễ hơi được làm bằng da mang (kea chiêu), ống bễ bằng gỗ (tê tê),
ống dẫn hơi bằng nứa (rơ vang), ống dẫn hơi chịu lửa dẫn ra lò (rơ
chông) và lò nung (kloh tơ niam).
Để
đun được quặng sắt, người Tơ Đrăh phải lên rừng tìm cây loăng rlinh để
làm than. Theo cụ A Xe ở làng Wang Tố, xã Đăk Ui, huyện Đăk Hà, chỉ loại
than từ cây này, lửa lò rèn Tơ Niam Pi Pu mới đủ độ nóng để nung chảy
quặng sắt tự nhiên. Khi nung quặng, tài năng của người thợ rèn chính (bơ
ngai tha) được thể hiện chứng minh qua việc kết hợp 2 loại quặng cát và
quặng cục làm ra sắt thỏi chất lượng cao, chắc bền và không bị mẻ, gãy
khi sử dụng.
Khi
đã có những thỏi sắt ưng ý, theo truyền thống thợ rèn tộc người Tơ Đrăh
không được phép sử dụng than loăng rlinh nữa mà chỉ sử dụng những loại
cây khác để đốt cho nhiệt độ thấp hơn.
Thanh Luận (Dân Việt)